دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
- مقدمه
در عصرحاضر اشتغال زایی یکی از دغدغه های مهم مدیران و برنامه ریزان جوامع بشری محسوب می گردد. به طوریکه در گزارشی که در سال 2000 توسط سازمان جهانی کار منتشر شد، بر این موضوع تاکید گردیده است که کشورهای جهان تا سال 2010 میلادی باید قادر به ایجاد 500 میلیون موقعیت شغلی جدید باشند (دفتر بین المللی کار ، 1999). در عین حال عواملی همچون رشد اقتصادی، استقبال از مهاجرت، تغییرات چشمگیر در وضعیت جمعیتی، جهانی شدن، تسهیل در ارتباطات، تولد و شکل گیری سازمان های جدید و طرح دیدگاه های نوین در زمینه مدیریت و سازمان و همچنین تحولات شگرف در فناوری و ظهور فناوری های نو موجب تاثیرات غیرقابل انکاری بر بازار کار و مشاغل شده است. در اینجا، مهم ترین عوامل موثر بر اشتغال و مشاغل بررسی می شوند.
الف- رشد اقتصادی: افزایش آمار نیروی کار موجب افزایش قدرت خرید افراد جامعه شده و در افزایش تقاضای جامعه نمود پیدا می کند. بنگاه های تجاری نیز فعالیت های خود را توسعه داده تا پاسخگوی تقاضای جامعه باشند. از طرفی فعال شدن تجارت بین الملل نیز موجب رشد و توسعه اقتصاد جهانی خواهدشد. زنجیره تحرکات اقتصادی پیش گفته، زمینه ساز پیدایش مشاغل جدید در همه حرفه ها می گردد.
ب- تغییرات جمعیتی: ویژگی های جمعیتی مانند سن، جنسیت، پیشینه فرهنگی و سطح تحصیلات در جامعه، می تواند در تعیین نیازهای جامعه موثر باشد. یک جامعه جوان نیاز به مربیان آموزشی و مدارس بیشتری دارد در صورتی که یک جامعه پیر، نیاز بیشتری به خدمات بهداشتی و درنتیجه پزشک و پرستار دارد.
ج- جهانی شدن : انقلاب فناوری اطلاعات، کاهش هزینــه هـای مخابراتی و ظهور پدیده تار جهان گستر ، موجب ورود رایانه های پر قدرت شخصی به منازل و دفاتر کار افراد شد. بتدریج نیاز زندگی و تجارت، افراد جامعه را در سراسر جهان به هم پیوند داده و مرزهای جغرافیایی را پشت سر گذاشت. چرخش سریع اطلاعات و سرمایه بین کشورها و افراد جامعه به روند جهانی شدن سرعت بخشیده و این امر نیز تاثیر بسزایی بر وضعیت اشتغال داشته است (بوتس ، 1999).
در این میان یکی از فناوری هایی که طی چند دهه گذشته، اساس و بستر تحول در زندگی بشر بوده فناوری اطلاعات و ارتباطات است. به طوریکه فناوری اطلاعات و ارتباطات نه تنها خود موجب تولید موقعیت های جدید شغلی شده، بلکه زمینه ساز تغییرات بنیادی در ماهیت بسیاری از مشاغل هم بوده است (طیب، 1379).
امروزه کاربردهای متنوع و گسترده ای از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی در محیط کــار مطرح شده که از جمله آنها می توان به سیستم های خبره، پردازش تصویری، اتوماسیون اداری و روبات ها اشاره کرد. به طوریکه کاربردهای فناوری های فوق تحولات چشم گیری را بر وضعیت اشتغال نیرو و بازارکار داشته و این در حالی است که فناوری اطلاعات فرصت های بسیاری را برای اشتغال به همراه دارد .
البته این نظریه قدیمی که روند مکانیزه شدن امور و فعالیت های کاری موجب افزایش بیکاری خواهدشد، هنوز در جهان طرفدارانی دارد. ولی به راستی آیا فناوری اطلاعات اشتغال زاست یا اشتغال زدا؟ تغییرات جمعیتی چه تاثیری بر آمار بیکاری داشته است؟ آیا عصر اطلاعات می تواند موجب ظهور موقعیت های شغلی جدیدی گردد؟ آیا در فضای جدید ارتباطات، می توان افراد متقاضی شغل را با موقعیت های شغلی موجود در آن سوی جهان مرتبط ساخت؟ آیا ارتباطات مردم در دهکده جهانی تاثیری بر روند مهاجرت نخبگان خواهد داشت؟ آیا روند حرکت فناوری اطلاعات و تاثیــر آن بر موقعیت های شغلی ملت ها قابل پیش بینی است؟ و در نهـایت، آیا فناوری اطلاعات می تواند پاسخی برای حل بحران بیکاری و کارآفرینی داشته باشد؟ (بوتس، 1999). برای پاسخ به سوالات فوق به نمونه های زیر توجه کنید.
یکی از کشورها که در اشتغال زایی از رهگذر فناوری اطلاعات و ارتباطات به موفقیت های جهانی دست یافته هندوستان است. این کشور صدور محصولات نرم افزاری خود را ابتدا از ایالات متحده آمریکا، اروپا و ژاپن آغاز کرد. در سال 1984 درآمد هند از این صنعت تنها 10 میلیون دلار و در سال 89 یعنی 5 سال بعد، به 8 میلیارد دلار رسید. در تحقیقی که یکی از شرکت های بزرگ مشاوره مدیریت، به نام مک کنزی انجام داد، پیش بینی شده است که چنانچه صنعت نرم افزار هند روند کنونی را ادامه دهد، تا پایان سال 2010، درآمدی بالغ بر 87 میلیارد دلار نصیب این کشور شده و بیش از دو میلیون شغل جدید در هند ایجاد خواهدشد. جدول1 میزان درآمد کشور هندوستان ناشی از صادرات نرم افزار بین سال های 1990 تا 2008 را نشان می دهد (مطالعه پشتیبانی شده آمریکایی انجمن فناوری اطلاعات ،2000).
جدول1- میزان درآمد کشور هندوستان ناشی از صادرات نرم افزار بین سال های 1990 تا 2008 (مطالعه پشتیبانی شده آمریکایی انجمن فناوری اطلاعات،2000)
همچنین، در مطالعه دیگری که طی سال های 1985 تا 2003 در ایالات متحده آمریکا انجام شده بیانگر آن است که فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی تاثیر بسیاری بر رشد تولید ناخالص ملی این کشور داشته و این تاثیرات همچنان در حال رشد می باشد (مقدسی، 1385، ص57). جدول 2 و نمودار 1 میزان تاثیر فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی بر رشد ناخالص ملی آمریکا را نشان می دهند .
جدول2- میزان تاثیر فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی بر رشد ناخالص ملی آمریکا (مقدسی، 1385، ص57)
نمودار1- میزان تاثیر فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی بر رشد ناخالص ملی آمریکا (مقدسی، 1385، ص57)
2- مفهوم فناوری اطلاعات و ارتباطات
امروزه فناوری اطلاعات به عنوان یکی از پدیده های نوین محصول بشر نه تنها خود دستخوش تغییرات و تحولات ژرفی شده بلکه به سرعت در حال تاثیرگذاری بر تمام شئون زندگی از جمله الگوها، شیوه های تحقیق، آموزش، مدیریت، تجارت، حمل ونقل، مقوله های ایمنی و امنیتی و دیگر زمینه های زندگی انسانی و از جمله مقوله اشتغال و کسب و کار است (شورای علم و فناوری ملی ، 1999) که این تاثیرات روز به روز نیز بیشتر می شود.
فناوری اطلاعات و ارتباطات عبارتست ازگردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر هر گونه اطلاعات اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد که با استفاده از ابزارهای رایانه ای، شبکه ای و مخابراتی صورت می پذیرد (لانگلی و شین ، 1995). در شکل 1 مدل کلی فناوری اطلاعات و ارتباطات و زیرسیستم های آن آمده است.
شکل1- مدل کلی فناوری اطلاعات و ارتباطات و زیرسیستم های آن (لانگلی و شین، 1995)
3- زمینه های تئوریک گرایش به سوی شغل های متاثر از فناوری اطلاعات
در دهه 1950 میلادی صنعت کاملاً جدیدی تحت عنوان صنعت رایانه های بزرگ متولد شد. آی. بی. ام. ، آر. سی. ای. ، هانی ول و یونی واک کمپانی های پیشرو و صاحب نام در ایــن صنعت بودند. صنعت رایانه های بزرگ، مشاغل جدیدی همچون تولید، تعمیرات و نگهداری و خدمات رایانه ای را به بازار کار معرفی کرد. در مدت زمان کوتاهی، مشاغل جانبی این جریان صنعتی، ماننـد برنامه نویسی، کاربران رایانه ای، تکنسین های تعمیرات و کارشناسان بازاریابی و فروش به آمار بازار کار اضافه شدند. در ادامه این روند، میلیون ها موقعیت شغلی جدید در زمینــه هــای مختلف دانش نـرم افزار و سخت افزار ایجاد گردید (مقدسی، 1385، ص58).
با رشد و توسعه فناوری، به تدریج به قدرت کامپیوترها افزوده شده و متقابلاً ابعاد و قیمت آنها کاهش یافت. در دهه 1980، ظهور و رشد شگفت آور کامپیوترهای شخصی حتی صنعت کامپیوتر را غافلگیر کرده و تهدیدی برای بقای کامپیوترهای بزرگ به شمار آمد. کامپیوترهای شخصی این ویژگی را داشتند تا وارد منزل و دفاتر کارافراد شوند. رفته رفته این نیاز به وجود آمد تا افراد در یک سازمان بتوانند با یکدیگر ارتباط ایجاد کرده و از ابزارهای موجود به طور مشترک بهره بگیرند. لذا شبکه های محلی شکل گرفت و این دستاورد تنها یک گام با تلفن و مودم و ایجاد ارتباط با دیگر شبکه های محلی فاصله داشت.
امکان دسترسی کامپیوترهای شخصی به اطلاعات موجود در کامپیوترهای بزرگ، بی. بی. اس. ها و دیگر شبکه های محلی، به زودی موجب ارتقاء کاربرد و توان آنها شد. اکنون نیاز بود تا رایانه ها با یکدیگر به تبادل اطلاعات بپردازند. در این مقطع مشکل ناسازگاری و استانداردسازی فرمت فایل ها نمــایان شده و زبان جدیدی پا به عرصه ظهــور گـذاشت. این زبان جدید نام گرفت که بعدها زبان اصلی تار جهان گستر یا شبکه وب شد. قابلیت های رایانه های شخصی و زبان استاندارد شده جدید، تلفیق شده و موجب شد تا میلیون ها انسان در اطراف کره زمین با یکدیگر ارتباط ایجاد کنند (مطالعه مقدماتی سیسکو ، 1999). به طوری که امروزه شبکه جهانی اینترنت دارای بیش از یک میلیارد عضو فعال است . موسس کمپانی اینتل در این رابطه نظریه ای دارد که معتقد است قدرت پردازش رایانه ها هر 18 ماه دو برابر شده و هزینه رایانه ها به طور میانگین سالانه 25 درصد کاهش می یابد. پیش بینی می گردد در سال 2019 میلادی، یک رایانه شخصی 1000 دلاری، قادر به انجام 10 به توان 20 عمل ریاضی در ثانیه بوده و از نظر پیچیدگی در معماری، شبیه به مغز انسان باشد (کورزویل ، 1999).
اگر قدرت فناوری فوق و سرعت کاهش قیمت آن را با روند گسترش اینترنت و کاهش مستمر هزینه های مخابراتی تلفیق سازیم، به یکی از عوامل مهم در پدیده جهانی شدن اقتصاد، پی خواهیم برد.
تحول در کامپیوترها و فناوری اطلاعات، موجب تغییرات وسیعی در صنایع و بنگاه های تجاری مختلف شده است. به عنوان نمونه، یک صنعت تولیدی امروزه می تواند با تعداد معدودی تکنسین و مهندس هدایت کننده روبات ها، خط تــولیــد خود را اداره کند. قطعه سازان بزرگ می توانند قطعات موردنیاز صنایع را به موقع و آماده استفاده در خط مونتاژ تحویل دهند. برخی از بنگاه های بین المللی، بین دفاتر طراحی خود در چند کشور جهان ایجاد ارتباط کرده و از منابع انسانی ملیت های مختلف و اختلاف ساعات جغرافیایی بهره می جویند .
تحول در فناوری های پیش گفته همچنین موجب ظهور صنایع و مشاغل جدیدی شده است که تا یک دهه قبل نامی از این مشاغل در میان نبود. به عنوان مثال، پیشرفت هایی که در زمینه های بیوتکنولوژی ، ویروس شناسی، تحقیقات سرطان و عصب شناسی شده است، مستقیماً متکی به دستاوردهای انسان در زمینه علوم کامپیوتر و سیستم های اطلاعاتی بوده که همگی از مظاهر رشد فناوری اطلاعات هستند .
4- رابطه متقابل فناوری اطلاعات و ایجاد اشتغال
سخن گفتن از آثار فناوری اطلاعات بر مجموعه مشاغل، امر دشواری است. چرا که فنــاوری اطلاعات درعین اشتغال زایی، اشتغال زدا هم بوده است. شواهد حاکی از آن است که فناوری اطلاعات به عنوان یک کاتالیزور برای رشد اقتصادی و اشتغال زایی، عمل می کند. هنگامی که فعالیت های روزمره مکانیزه می شوند و بهره وری افزایش می یابد، هزینه های تولید و تحویل کالا کاهش می یابند. به عبارت دیگر، قیمت تمام شده کالا برای خریدار کاهش یافته و به تبع آن، تقاضا برای خرید افزایش می یابد. همچنین فناوری اطلاعات موجب شده تا اطلاعات دقیق و روزآمد همواره دردسترس متقاضیان قرار گرفتــه و آنها را قادر به تصمیم گیری یا تصمیم سازی بهتر و به موقع کند. این امر به سهم خود هزینه ها را کاهش داده، سود را افــزایش می دهد و رشد اقتصادی را تسهیل می سازد. این یک واقعیت است که در اثر ماشینی شدن فعالیت ها، تقاضای برخی از صنایع برای نیروی کار کاهش می یابد. ولی ازطرفی، مشاغل جدیدی وارد بازار کار می گردند. طراحی صفحات وب، کارشناس نگهداری و مدیریت پایگاه های اطلاعاتی تحت وب، کــارشنـاس سیستم های چندرسانه ای، تکنسین ماهواره ای فرستندگی، تکنسین سیستم های موقعیت یاب جهانی و متخصصین تجارت الکترونیک از جمله این مشاغل هستند.
در پژوهشی که در سال 2006 در ایالات متحده آمریکا انجام شد، نشان داد شد که نیازهای شغلی دهه آتی ایالات متحده آمریکا به ترتیب عبارتند از:
1- دانشمندان و مهندسان کامپیوتر
2- تحلیل گران سیستم
3- برنامه نویسان کامپیوتری
البته بیشترین رشد در بین سال های 1994 تا 2005 مربوط به شغل تحلیل گران سیستم می باشد. نمودار 2 این موضوع را نشان می دهد.
نمودار2- نیازهای شغلی دهه آتی ایالات متحده آمریکا (مقدسی، 1385، ص59)
5- وضعیت مشاغل متاثر از فناوری اطلاعات
انجمن آینده شناسی جهان در هفتمین نشست عمومی خود، طی گزارشی پیش بینی کرده است که تا سال 2010 میلادی، مشاغل متعـارف فعلی وارد چالش جدیدی شده و همچانکه حرفه های ارزشمند جدیدی به وجود خواهندآمد، بسیاری از مشاغل امروزی نیز از بین خواهندرفت. در آن برهه، بسیاری از فرمان ها و تصمیم گیری ها ازطریق سیگنال های دیجیتالی و فیبرنوری که به وسیله ماهواره ها و فناوری بی سیم پشتیبانی می شوند، مخابره خواهندشد که همگی مظاهر و جلوه های فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند (کاستلز ، 1380).
با این وجود، وضعیت مشاغل در عصر فناوری اطلاعات را می توان به چهار دسته تقسیم کرد که عبارتند از:
الف- بعضی از مشاغل به تدریج از بین خواهند رفت. برای مثال، شغل های کشاورزی سنتی و یا پاره ای از مشاغل اداری که با اتوماسیون اداری جایگاه اولیه خود را از دست خواهد داد.
ب- بعضی از مشاغل تغییرات کمی خواهند داشت. در عین حال انعطاف پذیری بیشتر در زمان و مکان انجام را پذیرا خواهند بود. برای مثال، مشاغل پزشکی، حقوق دان، وکیل دعاوی، طراح، مولف، نویسنده، ویرایشگر، تایپیست، تحلیل گر مالی و حسابداری در این زمره قرار می گیرند.
ج- بعضی از مشاغل تغییرات زیادی خواهند داشت. انعطاف پذیری بیشتر در زمان و مکان انجام، آسان سازی و دقت و سهولت بیشتر نمونه ای از این تغییرات است. مشاغلی نظیر متصدی بیمه به کمک تلفن همراه، پی جو، رایانه قابل حمل، دوربین دیجیتالی، سیستم های خبره به کار خود ادامه می دهد و افسر پلیس به کمک سیستم های اطلاعات جغرافیایی به انجام وظیفه می پردازد.
د- بعضی از مشاغل جدید به وجود خواهند آمد. برای مثال طراح گرافیکی، مدیر شبکه، تحلیل گر داده، کارشناس شبکه و متصدی ورود داده نمونه ای از این مشاغل در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشند . به شکل2 مراجعه کنید.
شکل2- وضعیت مشاغل متاثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات (مقدسی، 1385، ص60)
6- دسته بندی مشاغل نوین در عصر اطلاعات
در یک دسته بندی مشاغل نوین در عصر اطلاعات را می توان به گروه های زیر تقسیم کرد. این دسته بندی در شکل 3 آمده است.
الف- مشاغل مبتنی بر وب: برای مثال مدیریت وب، تکنسین وب و طراح صفحات وب
ب- مشاغل مربوط به مهندسی نرم افزار و پایگاه داده: برای مثال طراحی، توسعه، نگهداری و مدیریت پایگاه های داده، مدیریت اطلاعات، مهندسی نرم افزار و معماری فنی
ج- مشاغل مبتنی بر شبکه و سیستم: برای مثال متخصصین عملیات سیستم ها، اپراتوران رایانه و شبکه، تحلیل گران پشتیبان فنی و تست کنندگان سیستم .
شکل3- دسته بندی مشاغل در عصر فناوری اطلاعات (مقدسی، 1385، ص60)
7- نمونه هایی از مشاغل جدید متاثر از فناوری اطلاعات
در اینجا به مواردی از موقعیت های شغلی ایجاد شده جدید که متاثر از رشد فنــاوری اطلاعات بــوده انــد، اشاره می گردد:
الف- مراکز تلفن : فناوری ارتباطات این امکان را ایجاد کرده است تا ارتباطات تلفنی 24 ساعته ارزان قیمت با هر نقطه ای از جهان، مقرون به صرفه بوده و بازاریابی از راه دور و خدمات پس از فروش به راحتی صورت پذیرد. به عنوان نمونه، با تجهیزات پیشرفته مخابراتی نصب شده در ایالات متحده این امکان ایجاد شده است تا فعالیت هایی همچون صدور صورت حساب، حسابرسی و خدمات پشتیبانی فروش، ازطریق 30 مرکز مخابراتی در آمریکا و استخدام حدود سی هزار کارمند آسیایی، به راحتی صورت پذیرد. برای مثال شعبه مرکزی کمپانی جنرال الکتریک ، ایستگاهی در نزدیکی شهر دهلی ایجاد کرده و خدمات از راه دور این کمپانی را پشتیبانی می کند.
ب- مدیریت اسناد پزشکی از راه دور: خدماتی همچون اطلاعات پرونده بیماران و گزارش های پزشکی ازطریق اینترنت به شرکت های خدماتی در هند و فیلیپین ارسال شده و این اطلاعات در آنجا، پس از سازماندهی لازم و تبدیل به قالب های متنی، به کشور سفارش دهنده منتقل می گردد. تنها در سال های 1999 تا 2000، نزدیک به 70 شرکت جدید در هند ایجاد شده تا به خدمات اسناد پزشکی از راه دور بپردازند.
ج- خدمات پشت صحنه شرکت ها: انواع فعالیت های اداری مانند ورود اطلاعات به رایانه، پردازش و تحلیل اطلاعات از راه دور صورت می پذیرد. سازمان هایی همچون راه آهن، ناشران، دانشگاه ها و شرکت های مسافربری هوایی، ازجمله سازمان هایی هستند که از خدمات فوق بهره گرفته اند. برای مثال خطوط هواپیمایی بریتانیا و سنگاپور ازجمله شرکت هایی هستند که اطلاعات پرواز و رزرو بلیت خود را به بنگاه های مستقر در کشور هند واگذار می کنند. در این زمینه، کمپانی آمریکن آن لاین درحال حاضراز همکاری 600 کارمند فیلیپینی بهره گرفته است. این افراد موظف هستند به سوال های فنی و مالی مشتریان آمریکایی پاسخ دهند که بالغ بر حدود دوازده هزار پیام پست الکترونیک در روز هستند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 22 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
