دریای عمان

اختصاصی از سورنا فایل دریای عمان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

حوزه  خلیج فارس و دریای عماناین حوزه آبخیز با مساحت 437،150 کیلومتر مربع یکی از پهناورترین حوزه آبخیز‌های ایران محسوب می‌گردد و رودخانه‌های غرب، جنوب غربی و جنوب زیرحوزه های  سرچشمه گرفته از کوههای زاگرس و بشاگرد و بلوچستان را در بر می‌گیرد.  جمعاً 29 رودخانه با مساحت  بیش از 1000 کیلومتر مربع در این زیرحوزه  وجود دارد که یا به درون کشور عراق جریان می‌یابند و پس از پیوستن به رودخانة دجله به خلیج فارس می‌ریزند و یا بطور مستقیم به خلیج مزبور و یا دریای عمان وارد می‌گردند. برخی ازبزگترین رودخانه‌های این حوزه آبخیز به ترتیب از شمال تا جنوب خاوری عبارتند از: سیروان، کرخه، کارون، جراحی، زهره، هله، موند، کل، میناب و سرباز.در باب اهمیت این زیرحوزه فقط به این نکته بسنده می شود که رودهای دشت خوزستان به تنهائی 30 درصد منابع آب کشور را دارا می باشندبه گزارش خبرنگار بخش ایران‌شناسی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این همایش دو روزه که در دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزاری می‌شود، احسان اشراقی ـ مورخ و استاد دانشگاه ـ در سخنرانی با عنوان «صفویان و خلیج فارس» اظهار داشت: ظهور دولت صفوی در اوایل قرن دهم هجری قمری که مقارن با آغاز قرن 16 میلادی است، یکی از رویدادهای مهم تاریخ ایران محسوب می‌شود. پیدایش این دولت که مبانی قدرت خود را پس از قرن‌ها پراکندگی، عدم یکپارچگی ملی و نشیب و فرازهای تاریخی بر وحدت سیاسی و حاکمیت مرکزی و رسمیت بخشیدن به مذهب تشیع و مرزهای شناخته‌شده‌ی تاریخی استوار ساخته بود، سبب شد، تا ایران نقش عمده‌ی خود را در جریان‌های سیاسی دنیای اسلام و جهان غرب بتواند ایفا کند.

وی ادامه داد: ظهور این دولت در عین حال با دوران اکتشافات دریایی در غرب و نفوذ استعمارگران اروپایی به آب‌های اقیانوس هند و دریای عمان و خلیج فارس مقارن است.

او افزود: تحقیق در خلیج فارس هنوز به کمال نرسیده است؛ زیرا بیشتر مدارک ما درباره‌ی خلیج فارس از منابع یونانی، پرتغالی، اسپانیایی و عرب است، درحالی‌که مدارک خود ما در این‌باره بسیار کم‌اند و وظیفه‌ی برگزارکنندگان این جلسه، جمع‌آوری مدارک و مستندات بیشتر است.

اشراقی اضافه کرد: از نیم قرن اخیر، اقدامات مذبوحانه‌یی در جهت جعل نام‌های تاریخی انجام گرفته‌اند که بیشترین کاربرد آن‌ها را در مسایل سیاسی و جعل نام خلیج فارس می‌توان دانست.

در این همایش، سیدجعفر حمیدی ـ استاد دانشگاه شهید بهشتی ـ درباره‌ی زمان‌شناسی تاریخی، مدنی و فرهنگی خلیج فارس ـ به سخنرانی پرداخت و گفت: برای پی بردن به عمر زمین، فرضیه‌های متعددی ارایه شده‌اند، به‌طوری که نخستین خشکی روی زمین را «پانژه‌آ» گفته‌اند؛ این خشکی پس از میلیون‌ها سال به دو قاره تقسیم شد که آن دو نیز به سرزمین‌های مختلفی تقسیم شدند و به‌دنبال تحولات و لرزش‌های مداوم زمین، 35 میلیون سال پیش، خلیج فارس در دنباله‌ی اقیانوس هند و پیشرفتگی‌های دریای عمان به‌وجود آمد و پنج میلیون سال بعد، براثر زمین‌لرزه‌های بسیار، تنگه‌ی هرمز آشکار شد و خلیج فارس به دریاهای آزاد راه یافت.

این محقق تاریخ بیان کرد: از ده هزار سال پیش، یعنی از آغاز دوران چهارم زمین‌شناسی و بعد از آن‌که آب آرامش خود را بازیافت و خشکی‌ها گسترش یافتند، تمدن‌های گوناگون در حاشیه و مجاورت خلیج فارس پیدا شدند؛ تمدن‌هایی مانند سومر، ایلام، اکد آشور، هخامنشی و ساسانی.

او ادامه داد: خلیج فارس از آغاز تا امروز مورد نظر جهانگردان و متجاوزان بوده است، به‌طوری که اروپاییان سال‌ها و بلکه قرن‌ها بر این نواحی تسلط داشته‌اند.

حمیدی همچنین با آوردن اشعاری از شاعران پارسی‌گو، افزود: فراوانی این اشعار، نشانه‌هایی از فرهنگ و تمدن کهنسال این خلیج با عظمت است.

به گزارش ایسنا، مقصودعلی صادقی ـ استاد تاریخ دانشگاه تبریز ـ مقاله‌ای را با عنوان «مورخان ایرانی روزگار صفوی و مساله هرموز» ایراد کرد.

وی در این مقاله، به پدیده‌ی استعمار اروپایی در قرن‌های جدید از قرن پانزدهم و اوایل قرن شانزدهم میلادی و تاثیرات آن بر ایران و بخصوص خلیج فارس و نیز مساله هرموز اشاره کرد.

علیرضا خلیفه‌زاده ـ محقق تاریخ گناوه و بوشهر ـ نیز درباره‌ی نقش دیراب در تحولات قرن هشتم خلیج فارس و وقایع مربوط به این مناطق سخنانی بیان کرد.

در ادامه‌ی این همایش، احمد حبیبی ـ محقق ـ درباره‌ی مثل‌های خلیج فارس و استان هرمزگان به ایراد سخن پرداخت و گفت: کرانه‌های خلیج فارس همیشه در فرهنگ و هنر ایران جایگاه خاص و ویژه‌ای داشته‌اند، به‌گونه‌ای که هنرمندان به‌نامی در این خطه‌ی ایران‌زمین پرورش یافته‌اند.

وی از وقایع‌نگاران و تاریخ‌نویسانی که بندر لنگه را شهر بادگیرهای خلیج فارس نام نهاده‌اند، نام برد و افزود: هنگامی که به مطالعه‌ی شعرها، آثار دانشمندان و نوشته‌های عالمان و نویسندگان شهرستان‌های بندر لنگه، بستک و دیگر نقاط خلیج فارس مبادرت می‌ورزیم، به‌خوبی احساس نوستالوژیک و یاد زادگاه و سرزمین آبا و اجدادی آفرینندگان این کتب و آثار را درک می‌کنیم.

همچنین رسول جعفریان ـ محقق ـ درباره‌ی تعامل مذهبی ساکنان سواحل جنوبی و سواحل شمالی خلیج فارس، اظهار داشت: به لحاظ مذهبی در طول تاریخ، این دو منطقه مراوداتی با هم داشته‌اند، چه پیش از اسلام در آیین زرتشتی و چه پس از اسلام، این تعامل یکسره وجود داشته است.

وی اضافه کرد: ساکنان هر کدام از این نواحی، به اقتضای شرایط به منطقه‌ای دیگر مهاجرت می‌کردند و به همین دلیل است که بخشی از ترکیب جمعیتی ـ نژادی این مناطق با این مهاجرت‌ها قابل تفسیر است.

او همچنین از مناسبات تجاری بین این دو منطقه سخن به میان آورد.

در ادامه‌ی همایش، علی‌اشرف صادقی ـ عضو فرهنگستان زبان فارسی ـ سخنرانی خود را تحت عنوان گویش‌های محلی استان فارس و نواحی ساحلی خلیج فارس ایراد کرد.

وی با اشاره به گویش‌ها و لهجه‌های موجود در خلیج فارس و مناطق جنوبی به ذکر تاریخی و دلایل آن‌ها پرداخت و طریقه‌ی شناخت آن‌ها را در اشعار بزرگانی چون حافظ و سعدی توضیح داد.

او اظهار داشت: در گویش‌های بعضی از مناطق خلیج فارس هنوز واژه‌ی (قاف) وارد نشده است؛ زیرا (قاف) یک واژه‌ی عربی است.

همچنین محمدرضا وصفی نیز گفت: پدیداری دولت صفوی در سال 1501 میلادی (907 هجری قمری) به‌دنبال سه رویداد مهم در نیمه‌ی دوم قرن پانزدهم میلادی روی داد که از نگاه تاریخ تمدن بشری بسیار مهم است.

او یکی از واقعه‌های این دوران را سقوط آخرین پایگاه اجتماعی ـ سیاسی مسلمانان در آندلس ارزیابی و بیان کرد: این رویداد به نوع خود، نتیجه‌ی تراکمی از کشاکش تاریخی بین دو حوزه‌ی تمدن اسلام و مسیحیت و کهن‌تر از آن، تمدن فارس و یونان یا فارس و رم است.

حسین نوربخش ـ پژوهشگر ـ نیز بندر لنگه را عروس خلیج فارس خواند و موضوع‌های مربوط به بندر لنگه را در سه عنوان بندر لنگه‌ی دیروز، بندر لنگه‌ی امروز و بندر لنگه‌ی فردا مطرح کرد.

وی موقعیت جغرافیایی بندر لنگه را تشریح کرد: بندر لنگه یکی از شهرستان‌های صاحب نام استان هرمزگان است که در دامان خلیج فارس واقع شده است و بین بوشهر و بندرعباس قرار دارد.

او افزود: در سال‌های دور، بندر لنگه یکی از معتبرترین و آبادترین بنادر ایران و از جمله مراکز مهم اقتصاد خاورمیانه به‌شمار می‌رفته و به‌خاطر نداشتن نظیر و مانند به «بندر لنگه» یا «عروس خلیج فارس» شهرت داشته است.

به گزارش ایسنا، عبدالرسول خیراندیش ـ استاد دانشگاه ـ هم سخنرانی خود را با موضوع نوروز دریایی (مبنای تقویمی دریانوردی، تجارت و زراعت در خلیج فارس) بیان کرد.

این محقق نوروز را یکی از مهم‌ترین پدیده‌های فرهنگی جهان و ایران و یکی از عوامل شناسایی حوزه‌ی تمدن ایران دانست.

وی زمینه‌های مطالعاتی نوروز را تنها متعلق به نواحی داخلی ایران که مبتنی بر اقتصاد کشاورزی یا دامداری است، ندانست و افزود: برپایی جشن‌های نوروز در ممالکی که با کشور ایران پیوستگی ارضی دارند، گواه قاطعی بر این مدعاست که به‌کارگیری نوروز در تقویم دریانوردی نیز مطرح بوده و نه‌تنها در سواحل جنوب ایران، بلکه در گستره‌ای وسیع از اقیانوس هند کاربرد داشته است.

خیراندیش اظهار داشت: نوروز به‌عنوان مبنایی برای محاسبات نجومی و انجام سفرهای دریایی،‌ کم‌کم موجب پدید آمدن نوع خاصی از نوروز، موسوم به نوروز دریایی شده است که حتا می‌تواند به‌عنوان منشا نوروز مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.

براساس این گزارش، عبدالمجید ارفعی ـ کارشناس خطوط دوره‌ی باستان ـ سخنان خود را با موضوع تموکن 1 و 2 در گل‌نوشته‌های هخامنشی ایراد کرد.

وی گل‌نوشته‌های باروی تخت جمشید را که تا به امروز خوانده شده‌اند، 43 تموکن (tamukkan) دانست و بیان کرد: براساس شواهد در متن گل‌نوشته‌های هخامنشی با یک نام روبه‌رو هستیم که این امر در ایران دیروز و امروز بی‌سابقه نیست و با بررسی‌های دقیق در آن درمی‌یابیم که در 42 مورد مکان (شهر تموکن) باید در شرق تخت جمشید، بر سر راه تخت جمشید ـ کرمان بوده باشد و با پیوند با شهرهای شرقی ایالت پارس، بویژه نی‌ریز تنها یک‌بار از آن یاد شده است.

در ادامه‌ی این همایش، بیژن اسدی ـ عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ـ موقعیت ویژه‌ی اقتصادی ـ تجاری جزیره‌ی کیش در تاریخ را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و گفت: در میان جزایر و بنادر تاریخی و مشهور منطقه‌ی خلیج فارس، جزیره‌ی کیش همواره از اهمیت تجاری و اقتصادی بالایی برخوردار بوده است.

این مدرس مسایل سیاسی، انرژی خاورمیانه و خلیج فارس، ادامه داد: جزیره‌ی کیش در دوران فعالیت خود از اواخر قرن پنجم تا اواخر قرن هشتم هجری قمری به‌مدت سه قرن بسیار آباد و از نظر تجاری و بازرگانی بسیار پرتحرک بوده است، چنان‌چه در این دوره، بسیاری از راه‌های تجارت دریایی منطقه به کیش منتهی می‌شدند و مورخان و جهانگردان خارجی در نوشته‌های خود از اهمیت و موقعیت ویژه‌ی تجاری کیش همواره بحث کرده‌اند.

هیبت‌الله مالکی ـ عضو هیات علمی دانشگاه فیروز‌آباد فارس ـ نیز به ایراد سخن پرداخت و با آوردن نمونه‌هایی از ارجوزه خلیج فارس ابن ماجد کنگی، گفت: ایرانیان باستان از دیرباز به دریانوردی، سیر و سفر و بازرگانی در دریای چین و هند نام‌آور بوده‌اند، به‌گونه‌ای که دریا در اندیشه‌ی ایرانیان همواره منبع ثروت و نعمت و بزرگراه ترقی بازرگانی و یکی از راه‌های شایسته ملت‌ها و مسیری هموار برای گفت‌وگوی تمدن‌ها بوده است

خلیج  فارس (پارس) نامی است به جای مانده از کهن‌ترین منابع  که از سده‌های پیش از میلاد سر بر آورده است، و با پارس و فارس - نام سرزمین ملت ایران - گره خورده است.

قدمت خلیج فارس با همین نام، چندان دیرینه است که عده‌ای معتقدند خلیج فارس گهواره تمدن عالم یا خاستگاه نوع بشر است. چراکه ساکنان باستانی این منطقه، نخستین انسان‌هایی بودند که روش دریانوردی را آموخته و کشتی اختراع کرده و شرق و غرب را به یکدیگر پیوند داده‌اند.

دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس، قریب پانصد سال پیش از میلاد مسیح و در دوران سلطنت داریوش اول آغاز شد. داریوش،‌ نخستین ناوگان دریایی جهان را به وجود آورد. کشتی‌های او طول رودخانه سند را تا کرانه‌های اقیانوس هند و دریای عمان و خلیج فارس پیمودند، و سپس شبه جزیره عربستان را دور زده و تا انتهای دریای سرخ کنونی رسیدند.

در کتیبه‌ای که در محل این کانال به دست آمده نوشته شده است: «من پارسی هستم. از پارس مصر را گشودم. من فرمان کندن این کانال را داده ام از رودی که از مصر روان است به دریایی که از پارس می آید پس این جوی کنده شد چنان که فرمان داده‌ام و ناوها می آیند از مصر از این آبراه به پارس چنان که خواست من بود.»

و این نخستین مدرک مکتوب بجا مانده درباره خلیج فارس است.

خلیج فارس در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره‌ عربستان قرار دارد. مساحت آن ۲۳۳,۰۰۰ کیلومتر مربع است و از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند راه دارد. از غرب هم به دلتای‌ رودخانه‌ اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و الحاق رود کارون به آن است، ختم می‌شود.

کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در مجاورت خلیج فارس هستند. زمین‌شناسان معتقدند که در حدود پانصد هزار سال پیش، صورت اولیه خلیج فارس در کنار دشت‌های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت.

خلیج فارس از سمت شمال با ایران، از غرب با کویت و عراق و از جنوب با عربستان، بحرین و امارات متحده عربی همسایه است. خلیج فارس پس از خلیج مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌‌آید.

این خلیج توسط تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریاهای آزاد مرتبط است و جزایر مهم آن عبارت‌اند از: خارک، ابوموسی، تنب بزرگ، تنب کوچک، کیش ، قشم، و لاوان که تمامی آنها به ایران تعلق دارد.

نکته دیگر اهمیت این منطقه از لحاظ استراتژیک است. بیضی استراتژیک انرژی The Strategic Energy Ellipse منطقه‌ای جغرافیایی شامل سرزمین ایران و کل خلیج فارس در مرکز و امارات متحده عربی، بحرین و قطر و بخشهایی از عمان و یمن و عربستان سعودی در جنوب و بخش هایی از عراق، ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان در غرب و شمال غربی و مجموعه دریایی خزر و بخش هایی از جنوب روسیه و قسمت هایی از سرزمین قزاقستان در شمال و بخش هایی از ازبکستان در شمال شرق آن تعریف شده است.

بیش از هفتاد درصد از ذخایر اثبات شده نفت و بیش از چهل درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان در این منطقه قرار دارد. در همین ناحیه به وضوح دیده می شود که ایران و شاه راه آبی خلیج همیشه فارس در قلب این بیضی جای

پوشاک مردم حوزه دریای خزر

اختصاصی از سورنا فایل پوشاک مردم حوزه دریای خزر دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 21

مـوضوع تحـقیق :

پوشاک مردم حوزه

دریای خزر

فهرست مطالب

لباس سنتی – گیلگی

پوشاک زنان

پوشاک مردان

پارچه و کاربرد هایشان

ماخذ:

همو، گیلان در گذرگاه زمان، تهران

آیین ها و باورهای مردم گیل و دیلم پاینده لنگرودی

پوشاک مردم حوزه دریای خزر

لباس سنتی

لباس در گیلان و مازندران در بسیاری جنبه ها، تشابهات ساختاری با لباس دیگر مناطق روستایی ایران دارد. این لباس از لایه های متوالی و اغلب از تکه های مشابه که روی هم قرار می گیرند. مانند دامنهای زنانه یا پیراهنهای مردانه در زمستان تشکیل می گردد . لباسی مطلوب است که بیشترین قابلیت را در پوشانیدن سر بالاتنه و بویژه پشت داشته باشد کودکان جامه خاصی ندارند. ولی پوشاکی مشابه پوشاک بزرگسالان البته در انواع مختلف به تن می کنند. تن پوشهای راسته متشکل از تکه های چهار گوشی است با لبه های به هم دوخته شده و تکه های مکمل سه گوش متصل به آن که همراه با تن پوشهای چسبان تکه دوزی شده پوشیده می شود. بیشتر این تن پوشها از مدلهای اروپایی اقتباس شده اند ابتدا ، تونیکها، دامنهای چین دار و خرفه های چوپانی پوشیده می شد ولی از اوایل قرن اخیر خفتانها ( قبا) با لبه های روی هم آمده و نیز جلیقه ها و نیمتنه هایی به سبک اروپایی ، به عنوان لباس روزمره مورد استفاده قرار گرفت. مع ذلک، علاوه بر مشخصات مشترک، لباس سنتی حاشیه خزر بیانگر خلاقیتی است بکر که بخوبی نمایانگر روش متمایز زندگی در این ناحیه کناری از ایران می باشد در بسیاری از جوامع فلات ایران، رفتار فرهنگی مردم تحت تاثیر سبک زندگی محصور شده ای است که در آن خانه ها به منظور محافظت از دید و مزاحمت بیگانگان با دیوارهای بدون مدخل احاطه می شود زنان تنها و منزوی در اندرونی زندگی می کنند و در حضور ییگانگان یا سایر مردان ( نامحرم) یا هنگام بیرون رفتن از خانه ، حجاب (چادر) به سر می کنند. اما در نمی شود تفکیک جنسی در محیط خانوادگی کم است و چادر صرفا برای سفر به شهرهای بزرگ و مراسم مذهبی، پوشیده می شود. نبود حچاب که حتی درمیان گالش ها و طالش ها ی کوهستانی نسبت به گیلانی ها و مازندرانی های دشت بیشتر به چشم می خورد در تمام دوره ها جهانگردان را غافلگیر کرده است. مثلا یونس هانوی نوشته: « زنان روستایی اغلب بدون حچاب در انظار ظاهر می شوند» و کیت ابوت اظهار کرده: « زنان روستایی در این بخش از کشور صورتهایشان را نمی پوشانند» . مورخان جدید منطقه و قوم شناسان این گزارشها را تائید می کنند. همانند سبک کلی لباس ترکیبات و روش دوخت تن پوشهای مردم ناحیه خزر، آنقدر متمایز هست که این مردم را بخوبی بشناساند. مقوله های قابل ملاحظه در این رابطه عبارت است از: « شال » ( نوعی پارچه) جورابهای بسیار کلفت ( جوراب گوراوه) کفشهای چرم گاو ( چوموش ) و چادر شب ( تکه پارچه ای که زنان دور کمرشان می بندند) .

« شال» پارچه ای زبر از پشم گوسفند با بافت ساده است ( که در آن پود به نوبت از رو و زیر یک تار واحد می گذرد) که یا روی چرخ ریسندگی افقی با یک میله تارکش و یا روی چرخ ریسندگی پدالی با دو میله تارکش بافته می شود سپس با شدت

تحقیق درمورد دریای خزر 56 ص

اختصاصی از سورنا فایل تحقیق درمورد دریای خزر 56 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 57

به نام خدا

این دریای نیمه شور و بسته خزر بین دو قاره آسیا و اروپا واقع شده از جهت دارا بودن ذخایر مختلف انرژی در طبقات زیرین آنها و نیز منابع بیولوژیکی و بهره برداری از آنها نقش مهمی در شکوفایی اقتصادی کشورهای همساهی ایفا می کند. دریاچه خزر با ایجاد کانال ولگا ـ دن بواسطة ارتباط با دریای آزوف و دریای سیاه می تواند با آبهای آزاد مرتبط باشد. از این رو اهمیت ویژه ای را بخود اختصاص داده است.

معرفی دریای خزر

دریای خزر یا دریای مازندران به شکل تقریباً مستطیلی است که طول آن شمالی جنوبی بوده در شمال کشور ایران و در قاره آسیا واقع است. مجموع سواحل شمالی ایران بطول 992 کیلومتر از آستارا تا خلیج حسینقلی بخش جنوبی آن را در بر گرفته است.

از نظر اروپائیان نام کاسپین از نام قومی به نام کاسپی که در جنوب غرب این دریا می زیسته اند گرفته شده است نامهای دیگری نیز به این دریا داده شده است.

معدودی از آن عبارتند از:

بحر حیوانات، بحر آبسکون، دریای طبرستان، دریای قزوین و غیره.

(دریای خزر به سبب اینکه بطور طبیعی به اقیانوسهای منجمد شمالی یا اقیانوس اطلس راه ندارد دریاچه ای است که از نظر وسعت و بزرگی از زمانهای قدیم به غلط نام دریا به آن داده شده است به سبب انحلال 85/12 (در هزار) نمک آب آن کمی شور است ولی این شوری از دریاهای دیگر کمتر است.)

از نظر وسعت می توان آن را بزرگترین دریاچه کره زمین دانست طول آن از شمال به جنوب حدود (1205) کیلومتر و پهنای آن در پهن ترین منطقه در بخش شمالی دریا حدود (554) کیلومتر و در تنگ ترین قسمتها که بین شبه جزیره آبشوران و دماغه کیا ولی قرار دارد (202) کیلومتر است.

این دریا بین عرض های 35 ، 34 ، 36 ، 13 ، 42 شمالی و طولهای 29 ، 44 ، 54 ، 39 ، 38 ، 46 شرقی قرار دارد. از این نظر، گسترش شمالی و جنوبی و شرقی و غربی آن شرایط بسیار متفاوتی از نظر آب و هوا میزان تبخیر و واردات آب شیرین در آن ایجاد می کند که نه تنها از نظر اکولوژی و محیط زیست تنوع فراوانی به آن می دهد بلکه از نظر ساختمانی نیز تغییراتی از نظر عمق نیروهای مؤثر و بالاخره ویژگیهایی از نظر روانهای دریایی در آن ایجاد می شود.

محیط این دریا حدود 6379 کیلومتر که 992 کیلومتر آن در خاک ایران و بقیه در خاک شوروی است مساحت آن حدود 000/438 کیلومترمربع یعنی 5/6 برابر دریاچه آرال و 5 برابر دریاچه سوپریورو 13 برابر دریاچه بایکال است. حجم آن طبق محاسبه جدید حدود 79319 کیلومترمکعب می باشد. طول مجمع خطوط کرانه های آن 6379 کیلومتر است که 992 کیلومتر سواحل جنوبی آن از مصب رود اترک در شرق تا مصب رود آستارا در غرب ایران است. عمق متوسط این دریا 180 متر و حداکثر آن در بخش جنوبی به 50/945 متر می رسد. از مجموع مساحت 3733000 کیلومترمربع حوضه آبگیر دریای خزر حدود 2516000 کیلومترمربع آن در سطح ایران (دامنه های شمالی سلسله جبال البرز) و بقیه در سطح کشور شوروی قرار دارد. سطح آب دریای خزر در دوره یخچال اوایل دوران چهارم حدود 80 متر از سطح فعلی آن بالاتر بوده ولی امروز سطح آن 26 متر از سطح اقیانوسها کمتر است.

تقسیمات = از نظر اختصاصات حیاتی و عمق سنجی آن را به سه قسمت شمالی، مرکزی و جنوبی تقسیم می کنند. عمق متوسط در بخش شمالی یعنی در شمال که خطی از جزیره تیولن به دماغه توب کارآگای می رسد در حدود 5 متر و حجم آن حدود 94/0 درصد کل این دریاست از نظر مساحت بخش شمالی این دریا حدود 73/27% مساحت کل دریای خزر را شامل می شود. این قسمت در حد جنوبی خود حداکثر تا 50 متر عمق دارد خزر شمالی مدت زیادی از سال را منجمد است و سواحل آن پست و شنی و دارای جزایر متعددی است. حد جنوبی قسمت خزر میانی خطی است که از جزیره ژیلوی به دماغه کوالی می رسد عمق متوسط آن 176 متر و حداکثر عمق آن 770 متر می باشد. حجم خزر میانی کمتر از 3/1 حجم کل دریای خزر است.

خزر جنوبی = این منطقه شامل سواحل ایران و شبه جزیره آشوران و دماغه کوالی است. عمق متوسط آن 325 متر و عمیق ترین نقطه آن دارای عمق 980 متر است حجم آن کمی کمتر از 3/2 حجم کل دریای خزر است. در سواحل ایران عمیق ترین نقطه در نزدیک و امتداد سواحل شهسوار است و برجستگی زیر دریایی یا ارتفاعی که بخش مرکزی را از بخش جنوبی جدا می کند در خاک روسیه قرار دارد.

3ـ4ـ توپوگرافی سواحل و بستر دریای خزر

در سمت شمال این دریا، جلگه وسیعی امداد یافته که به نام جلگه شمال خزر نامیده می شود. در بخش میانی دریا در قسمت ساحل غربی، ادامه رشته کوههای قفقاز دیده می شوند و در منطقه شبه جزیره آپشرون دوباره می توان جلگه ها و زمینهای پستی را مشاهده نمود.

در جنوبی ترین قسمت در طول ساحل در منطقه ای باریک، ناحیه جلگه ای لنکران امتداد یافته که به این ترتیب کوههای طالش را از دریای خزر جدا می کند. در بخش ساحلی جنوب دریاچه یک جلگه بسیار باریک خزر را در بر گرفته و به موازات ساحل رشته کوههای البرز قرار دارد. وجود تپه ها، برجستگیها و چین خوردگیهای با شیب تند و جلگه های بسیار مرتفع در بخش شرقی از سمت شبه جزیره تیوپ کاراگان به سمت سواحل دریا کاملاً مشهود است. فلات مان قشلاق، کندرلی و وستیورت و خلیج معروف قره بغاز در قسمت شمال شرقی به جلگه اوستیورت پیوسته و در بخش جنوبی این خلیج فلاتی بنام کراسنوودسک قرار گرفته است. در امتداد طولی منطقه کراسنوودسک رشته کوههای کپه داغ کشیده شده و ساحل در بخش جنوبی این ناحیه در سطح پایینتری قرار دارد. بطور کلی تنوع و گوناگونی پستی و بلندیهای سواحل و بستر دریاچه خزر را می توان ناشی از ساختار زمین شناسی آن دانست.

پستی و بلندیهای کف دریای خزر را می توان به سه بخش تقسیم نمود:

فلات قاره ای، شیب قاره ای و بستر گودالهای عمیق.

رژیم حقوقی دریای خزر و موضع کشورهای ساحلی

اختصاصی از سورنا فایل رژیم حقوقی دریای خزر و موضع کشورهای ساحلی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 20

رژیم حقوقی دریای خزر و موضع کشورهای ساحلی

در این مقاله از دو دیدگاه حقوقی و تاریخی (با تأکید بر جنبة حقوقی) به بررسی رژیم حقوقی دریای خزر پرداخته شده است. در ابتدا رژیم حقوقی دریاها و دریاچه ها از دیدگاه حقوق بین الملل تبیین و سپس وضعیت حقوقی دریای خزر بر مبنای قوانین بین المللی تحلیل شده است. از آنجا که معاهدات، نقش مهمی در تعیین رژیم حقوقی یک دریاچه دارند، معاهدات مربوط به دریای خزر از گذشته تا امروز را مرور کرده ،به علل ناکارآمدی معاهدات سابق پرداخته و در پایان، موضع کشورهای ساحلی، در مورد رژیم حقوقی این دریا بررسی شده است.1ـ خصوصیّات جغرافیایی، اقتصادی و تاریخی دریاچة خزرخزر بزرگترین دریاچه دنیاست[1]؛ آبراه طبیعی به دریاهای آزاد و یا اقیانوسها ندارد و فقط از طریق کانالهای ایجاد شده بر رودخانه ولگا، به دریای سیاه متصل می شود.دریاچه خزر به لحاظ موقعیت جغرافیایی و رویدادهای تاریخی، اسامی مختلفی داشته است. قدیمی ترین نام آن، «هیرکانا» بوده که بعداً به اسامی دیگری چون «آبسکون»، «دریای طبرستان»، «دریای قزوین»، «دریای دیلم»، «دریای گرگان»، «دریای ساری» و «دریای مازندران» تغییر نام داده است. اروپاییان به دلیل همجواری قوم «کاسپی» با این دریاچه، آن را «دریای کاسپین»[2] نامیده اند. اکنون رایج ترین نام این دریاچه، «دریای خزر» است که به علّت سکونت قوم «خزر» در کنار آن، بدین نام خوانده می شود.[3]دریاچة خزر ابعادی به طول 1205 تا 1280 کیلومتر و عرض 202 تا 554 کیلومتر دارد. وسعت آن نیز از 371000 تا 463244 کیلومتر مربع متغیر بوده است[4]. مجموع سواحل خزر حدود 6379 کیلومتر است که 640 کیلومتر آن، به ایران تعلق دارد. عمق این دریاچه به طور متوسط 180 متر است، ولی در عمیق ترین نقاط به 980 متر نیز می رسد. سطح آب دریای خزر، 28 متر پایین تر از سطح آبهای آزاد است. همچنین به دلایلی چون تبخیر زیاد، یک جریان چرخشی بر خلاف جهت عقربه های ساعت در این دریاچه وجود دارد. این دریاچه دارای جزایر بسیاری است که همه به صورت فلات شنی بوده و محل مناسبی برای زندگی مرغان دریایی محسوب می شوند. شبه جزیره میانکاله در نزدیکی بندر ترکمن و جزیره غازیان در بندر انزلی از آن جمله اند. در شرق خزر خلیجی به نام خلیج قره بغاز قرار دارد که هیچ رودی به آن نمی ریزد و به همین دلیل میزان تبخیر آن بسیار بالا بوده تا حدی که سطح آن حدود 4 متر از سطح دریاچه خزر پایین تر است؛ لذا همیشه آب به سوی آن جریان دارد. چندی پیش روسها به بهانه تنظیم سطح آب دریای خزر، دهانه این خلیج را مسدودکردند که باعث پیشروی آب به اراضی کشورهای ساحلی تا حدود 32000 کیلومتر مربع و بالا آمدن آب دریاچه به اندازه 2 متر شده ،همچنین این امر باعث ویران شدن بنادر، تأسیسات صنعتی، اراضی کشاورزی وزمینهای ساحلی در اطراف دریای خزر شده است . در سواحل ایران نیز پیشروی آب حدود 20 متر گزارش شده است.به دلیل استفاده صنعتی و کشاورزی از آب رودخانه های جاری به دریای خزر، میزان غلظت نمک در این دریاچه بالا رفته تا حدی که باعث نابودی برخی از گونه های آبزیان شده است[5].در شمال دریای خزر در نزدیک سواحل قزاقستان، ذخایر نفتی با ظرفیت تقریبی 36 میلیارد بشکه وجود دارد. این در حالی است که در همان محل حدود 600000 خوک آبی، 500000 پرنده بومی و 300000 پرنده مهاجر زندگی می کنند؛ آنجا محل تخم گذاری ماهیان خاویاری نیز هست. در جنوب دریای خزر نیز ذخایر عظیم نفتی وجود دارد، ولی متأسفانه به دلیل رعایت نکردن موازین زیست محیطی و افزایش میزان آلودگی حاصل از فاضلابهای صنعتی، حیات جانوری آن با خطر جدی روبروست.2ـ رژیم حقوقی دریاچه خزر1ـ2ـ رژیم حقوقی دریاها و دریاچه ها از دیدگاه حقوق بین المللتمیز دادن دریاها و دریاچه ها از هم، از دو منظر قابل بررسی است؛ زمین شناسان برای تفکیک میان دریا و دریاچه به معیارهایی چون میزان نمک موجود در آب، عمق، ظرفیت حیاتی جانداران، طریقه تشکیل و بالأخره وجود فلات قاره متوسل می شوند[6]. اما این تفکیک در حقوق بین الملل از جایگاه قابل قبولی برخوردار نیست بلکه معیارهای دیگری وجود دارد. از جمله این معیارها کنوانسیون حقوق دریاها[7] است که تمام دریاها و اقیانوسها را در بر می گیرد. حقوقی که این کنوانسیون برای کشورهای مجاور دریاها به رسمیت می شناسد، عبارت است از حقوق مربوط به دریای سرزمینی[8]، منطقه نظارت، منطقه انحصاری اقتصادی[9] و بستر دریا که به دو منطقه فلات قاره[10] و منطقه بین المللی اعماق تقسیم می شود. ماورای این مناطق، دریای آزاد به شمار می رود.مطابق مفاد ماده 86 کنوانسیون 1982 حقوق دریاها، دریاها و دریاچه هایی که محاط میان دو یا چند کشور باشند از جمله آبهای داخلی محسوب می شوند منوط به اینکه به دریای آزاد راهی نداشته باشند. این حکم تبعاتی دارد که به آنها اشاره می شود:1ـ در دریاهای بسته، آزادی دریانوردی وجود ندارد و قاعده عبور بی ضرر کشتی ها مصداق پیدا نمی کند. البته این قاعده استثناهایی هم دارد که عبارت است از مواردی که عهدنامه ها، راهکارهای دیگری را پیش بینی کرده و یا آزادی دریانوردی کشتی های دول ثالث در آن دریا، عرف محسوب شود. همچنین است اگر دولتهای ساحلی در قبال عبور بی ضرر کشتی های دول ثالث، سکوت اختیار کرده باشند. آزادی عبور کشتی های جنگی در زمان صلح نیز اگر به صورت اعطای یک امتیاز باشد، از موارد استثنا به شمار می رود.2ـ رژیم حقوقی حاکم بر این دریاها و تعیین مرزهای آن تابع معاهدات دولتهای ساحلی است. در صورت اعمال حق تصرف توسط یکی از دولتها و عدم اعتراض دیگری به آن، برای آن دولت حق اعمال حاکمیت به وجود می آید. گروهی بر این عقیده اند که به فرض نبودن معاهده ای در این زمینه فرض بر تساوی حقوق دول ساحلی دریاست.3ـ حق انحصاری ماهیگیری و استفاده از منابع دیگر مثل نفت، فقط برای دول ساحلی وجود دارد و کشورهای غیرساحلی حق چنین بهره برداریها را ندارند.4ـ حاکمیت انحصاری بر آن آبها نیز مختص به دولتهای ساحلی است، زیرا این آبها، آبهای آزاد نیستند و فقط دولتهای ساحلی حق اعمال حاکمیت را دارا هستند. این حاکمیت انحصاری شامل صلاحیت قانونگذاری و امور کیفری نیز هست. لازم به ذکر است که در حقوق «کامن لا» صلاحیت قضایی و کیفری تنها وقتی در مورد کشتی های خصوصی قابل اعمال است که جرم انجام شده، نظم عمومی و آرامش ساحلی را به هم بزند. در حالی که در حقوق فرانسه، هر جا منافع دولت محلی ایجاب کند یا مسأله ربطی به خدمات پلیسی داشته باشد و یا جرمی توسط خدمه کشتی علیه بیگانگان، حتی در عرشه کشتی، رخ داده باشد، این صلاحیت توسط دولت ساحلی قابل اعمال است.[11]اینها مواردی بودند که دولت ساحلی نسبت به آنها حق انحصاری داشته و دیگران هیچ حقی نسبت به آنها ندارند. اما در مورد اینکه چه نوع دریاهایی مشمول کنوانسیون 1982 حقوق دریاها می شوند نیز بحث مفصلی وجود دارد.ماده 122 کنوانسیون 1982 حقوق دریاها مقرر می دارد که یک خلیج یا یک آبگیر و یا دریایی که سواحل آن متعلّق به چند کشور باشد و به اقیانوس یا دریای دیگری حتی توسط یک مجرای باریک راه داشته باشد یا شامل تمامی یا بخش عمده ای از دریاهای سرزمینی و مناطق انحصاری اقتصادی دو یا چند کشور ساحلی گردد، دریای بسته و یا نیمه بسته خوانده می شود. همچنین ماده 123 همان کنوانسیون مقرر می دارد که کشورهایی که در حاشیه دریاهای بسته یا نیمه بسته قرار دارند با همدیگر در اعمال حقوق و در انجام وظایفشان، تحت مقررات کنوانسیون همکاری نمایند. بنابراین، اگر یک حوضه آبی مطابق مقررات کنوانسیون حقوق دریاها دریای بسته یا نیمه بسته خوانده شود، فقط توسط همین کنوانسیون قابل تحدید حدود و تقسیم است و اگر ویژگیهای آن مطابق موارد مندرج در ماده 122 نباشد، از شمول کنوانسیون خارج است. آنچه که از خلاصه مذاکرات و همچنین روح حاکم بر کنوانسیون برداشت می شود، این است که مواد 122 و 123 جهت محدود کردن کاربرد کنوانسیون به دریاهای معین، اضافه نشده، بلکه

بررسی اثرات سوء زیست محیطی ناشی از آلودگی نفتی در دریای خزر 10 ص

اختصاصی از سورنا فایل بررسی اثرات سوء زیست محیطی ناشی از آلودگی نفتی در دریای خزر 10 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

بررسی اثرات سوء زیست محیطی ناشی از آلودگی نفتی در دریای خزر

زهره اسکندی – دانشجوی رشته زیست گیاهی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

کمیل حسینی امیرآبادی – دانشجوی رشته شیمی کاربردی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان

استاد راهنما : خانم دکتر قائمی

چکیده :

امروزه انواع آلودگی های محیط های آبی( اقیانوس ها ، دریاها ، دریاچه ها و رودها ) به دلیل اهمیت آنها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته اند . دریای خزر به عنوان بزرگ ترین دریاچه جهان نیز دچار انوع آلودگی ها می باشد . اگر چه بعضی از انواع آلودگی ها از مناطق ساحلی و مستقر در خشکی نشأت می گیرند ، اما عامل عمده آلودگی در دریای خزر آلودگی نفتی می باشد . مواد نفتی اگرچه در اندازه محدود توسط کشتی هایی بسار کهنه با تانگرهای کوچک با گنجایش کمتر از 500 تن در دریای خزر حمل می شوند و افزون بر آن بنادر فاقد محل دریافت و تسهیلات انبار کردن مناسب هستند ، از این رو خطر ریزش این مواد به دریا طی حمل و نقل قابل ملاحظه است . مطالعات و تحقیقات نشان می دهد که با توجه به کمتر بودن عمق دریای خزر در بخش شمالی و بیشتر بودن عملیات اکتشاف و استخراج نفت در این بخش و با توجه به جهت جریانات آب دریای خزر که به سمت بخش جنوبی است ، به نظر می رسد که عملیات حمل و نقل مواد نفتی بیشتر به ضرر بخش جنوبی است این دریا که ایران در آن قرار دارد تمام شود ، هرچند که به دلیل بیشتر بودن عمق دریا در بخش جنوبی ، این موضوع مد نظر قرار نگرفته است. با توجه به اهمیت دریای خزر از نظر شیلاتی ، اقلیمی و اقتصادی ضروری است که به موضوع آلودگی دریای خزر اهمیت ویژه داده شود .

در این مقاله سعی شده است که ابعاد و علل آلودگی نفتی دریای خزر و تاثیرات آن و همچنین راهکارهای مقابله با آن تا حدوده ی مشخص شود.

1- مقدمه

تا مدت های مددی این تصور در ذهن بشر وجود داشت که آب دریاها و اقیانوس ها آنقدر گسترده است که می توان از میزان مواد آلوده کننده آن چشم پوشی نمود . اما امروزه این مساله با توجه به اثرات مستقیم و غیر مستقیم آلودگی آب دریاها به زندگی انسان بسیار جدی تر مطرح می باشد . ]11[ آلودگی های محیط های آبی و دریایی در اثر عوامل مختلفی شکل می گیرند که یکی از مهم ترین این عوامل نفت و مسائل مربوط به آن می باشد ]10[ .

دریاچه خزر با مساحت 400 هزار کیلومترت مربع بزرگترین دریاچه روی کره زمین است ، وسعت آن بیش از 5 برابر دریاچه سوپریو، یکی از بزرگترین دریاچه های جهان در آمریکا می باشد ]2[ . از این رو خزر به علت بزرگ بودن آن به عنوان دریا شناخته شده است . همچنین دریای خزر در محل تلاقی خاورمیانه ، اروپا و آسیا ، در منطقه های بسیار پر اهمیت و استراتژیک قرار دارد . این دریا به علت داشتن جزایر ، تالاب ها ، خلیج ها و مصب رودخانه های مختلف و به واسطه ارزش های زیستگاهی برای گونه های کمیاب و ویژگی های تنوع زیستی منحصر به فرد خود از اهمیت اکولوژیکی به سزایی برخوردار است . کشور ایران به دلیل داشتن مرزهای گسترده دریایی در شمال و جوب در معرض خسارات زیست محیطی و اقتصادی ناشی از تردد کشتی ها و انتقال آب توازن آنها قرار دارد . در حال حاضر اگرچه خطرات بیساری محیط زیست دریای خزر را تهدید می کند اما آلودگی حاصل از حمل و نقل مواد نفتی از بقیه تاثیرگذارتر است. به گونه ای که باعث نگرانی های جدی دراین زمینه شده است . امروزه بخش حمل ونقل نیز به عنوان یکی از آلوده کننده ترین بخش های اقتصادی می باشد که آثار و تبعات زیان آور آن در بخش های مختلف به اقتصاد ملی زیان وارد می کند . ورود نفت به دریا می تواند از طریق تراوش های طبیعی نفت و گاز و جریان رودخانه ها و یا توسط انسان از طریق فعالیت های کشتیرانی و حفاری صورت گیرد . از میان تمامی منابع آلودگی نفتی ، حوادث مربوط به نفتکشها و یا انفجار چاه های نفت ، از جمله خطرناک ترین آنها می باشد که در مدت زمان کوتاهی باعث فاجعه می شوند . در این میان نفتکشها و لوله های انتقال نفت و گاز مهم ترین و متداول ترین روشهای انتقال منابع هیدروکربن می باشند . انجام عملیات با اندکی سهل انگاری و نیز ناآگاهی یا آگاهی نادرست از شرایط اقلیمی ، تهدیدات زیان بار زیست محیطی وجبران ناپذیری به همراه خواهد داشت . توجه به ویژگی های منحصر به فرد هر محیط آبی ، پیش از انجام عملیات لوله گذاری در بستر دریا ، آگاهی از شرایط فیزیکی وشیمیایی ، زمین شناسی ، اقلیمی و زیست محیطی مناطق مورد نظر لازم و ضروری است . خوردگی لوله های نفت و گاز در بستر دریا ، فرسودگی آن و از بین رفتن پوشش های حفاظ لوله های فلزی در محیط دریایی می تواند باعث نشت نفت و گاز در اکوسیستم های آبی شود .

2- اهمیت دریای خزر و حفظ محیط زیست آن

دریای خزر به لحاظ تاثیر بر شرایط آب و هوای مناطق هم جوار و با برخورداری از جزایر ، تالاب ها ، خلیج ها و مصب رودخانه های مختلف و زیست گاهی منحصر به فرد ، اهمیت بوم شناختی (اکولوژیک) به سزایی دارد ]5[

در اهمیت این دریاچه همین بس که از نظر اقتصادی دارای دو نوع طلای سیاه نفت و خاویار می باشد . منابع آبزیان این دریا برای کشورهای مجاور آن اهمیت حیاتی دارد . متوسط صید آبزیان سالانه حدود 600 هزار تن است که یک موقعیت ممتاز محسوب می شود . ]7[ . به علاوه این دریا محل طبیعی با ارزش ترین آبزیان یعنی ماهی خاویاری است که اهمیت خاصی در سطح جهان دارد . 90 درصد خاویار جهان یعنی سالانه بیش از 700 تن از این دریا استحصال می گردد.]3[ فلات قاره دریای خزر همچنین حاوی مقادیر عظیمی ذخایر انرژی ( نفت و گاز) می باشد که در قسمت بعد امار و ارقام مربوط به آن آورده شده است .

اقلیم حیاتی حوزه خزر سبب گردیده که در بخش هایی از آن به ویژه سواحل جنوبی ، جنگل های مطلوب و منحصر به فرد ایجاد شود و کشاورزی رونق داشته باشد و زمینه اشتغال و بهره گیری اقتصادی ساحل نشینان از این اراضی فراهم آید . همچنین دریای خزر به عنوان یک آبراه مشترک میان 5 کشور ساحلی ، معبری مناسب برای حمل ونقل دریایی و کسب در آمد از طریق تجارت کالاست و در عین حال زمینه لازم را برای انجام سفرهای تفریحی و بهره برداری از سواحل آن برای گردشگری در اختیار کشورهای واقع در حاشیه قرا رداده است .]5[

دریای خزر 5 کشور همسایه دارد که عبارتند از : ایران ، روسیه ، آذربایجان ، قزاقستان و ترکمنستان . جمهوری اسلامی ایران که ساحل جنوبی دریای خزر را در اختیار دارد ، نسبت به سایر کوشرها از لحاظ محصولات کشاورزی ، ماهیگیری و گردشگیری و نیز منابع جنگلی تا حد زیادی متاثر از حیط زیست خزر است . اگر چه دیگر کشورهای ساحلی بیشتر در پی بهره برداری از منابع زیر بستر دریا و افزایش درآمد ارزی خود هستند اما برای ایران حفظ محیط زیست دریا از اولویت بالایی برخوردار است .

3- منابع نفت دریای خزر

تاریخچه بهره برداری از منابع دریای خزر به قدمت تاریخی استحصال نفت است . منطقه دریای خزر دارای ذخایر تایید شده نفت با براورد 17 تا 33 میلیارد بشکه است که در حد پایین قابل قیاس با قطر و درحد بالا قابل قیاس با ایالات متحده است . در سال 2002 تولید نفت منطقه به حدود 6/1 میلیون بشکه تولید در سال 2010 به3 تا 9/4 میلیون بشکه در روز برسد که بیش از تولید سالیانه ونزوئلا ، بزرگ ترین تولید کننده آمریکای لاتین می باشد . برای اطلاعات بیشتر دراین زمینه جدول شماره 1 را مشاهده کنید . رشد تولید نفت از 1992 به این سود با افزایش بیش از 70 درصد ، در درجه نخست در کشورهای آذربایجان و قزاقستان صورت گرفته است ]7[ و ]8[ .

جدول شماره 1 : میزان ذخایر و تولید نفت کشورهای دریای خزر ]7[و ]8[

ذخایر (میلیارد بشکه )

کشور

ذخایر تایید شده نفت

بالقوه

کل

کمترین

بیشترین

کمترین

بیشترین

آذربایجان

7

5/12

32

39

5/44

ایران

1/0

15

1/15

قزاقستان

9

6/17

92

101

6/109

روسیه

3/0

7

3/7

ترکمنستان

5/0

17

38

5/38

7/29

کل

2/17

8/32

186

2/302

8/217

تولید