مشخصات این فایل
عنوان: فرش دستباف ایران و رنگ های گیاهی
فرمت فایل: word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 10
این مقاله درمورد فرش دستباف ایران و رنگ های گیاهی می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله فرش دستباف ایران و رنگ های گیاهی می خوانید :
رنگهای طبیعی اصلی :
1. رنگ فیلی (civit otv ) آبی :
در این گیاه رنگهای آبی تیره و روشن بدست می آید که بستگی به طول مدت زمانی دارد که گیاه جوشانده می شود این گیاه در حاشیه جنگلهای مرکزی و غربی آناتولیا پیدا می شود. رنگ نیلی و برخی دیگر گیاهان استفاده می شوند برای تهیه فیلی هندی ها قدیمی ترین و مهمترین رنگ آبی است.
2. قرمز گیاه روناس ( ron boya ) :
ریشه این گیاه بعنوان روناس شناخته می شود آن بصورت طبیعی در مرکز و غرب آناتولیا می روید . گیاهان دوساله طولی د رحدود یک ونیم متر دارند.
(rose madder) یک رنگ هنری روی بشقابها توسط اساتید از زمان رنسانس تا کنون بوده است . کرواتها ی گران قیمت انگلیسی و ایتالیایی که بعنوان کرواتهای قرمز شناخته می شوند به این خاطر است که آنها دارای رنگ قرمز سیر هستند.
3. با نوبه چشم درشت (sari papeetga ) زرد روشن :
در طول بهار هر کس این گیاه را می تواند در سراسر آناتولیا پیدا کند. آن یک گل بزرگ ،طلایی که ساقه آن بتدریج در تابستان دراز می شود .این گیاه در کنار جاده و علفزار می روید . گلها بصورت خشک یا تازه استفاده می شوند دور ترکیب با دندانه زاج سفید رنگ زرد روشن را تولید مس کنند.
4. درخت گردو (coviz ) قهوه ای :
درخت زیبای گردو را می توان در حومه جنگلی شرق ترکیه یافت . این درخت شاخه های زیادی دارد و طول در حدود 25 متر و هر شاخه برگهای زیادی را تحمل می کند.
گردوها با یک لایه ضخیم از پوست سبز پوشانده شده که معمولاً توسط روستائیان برای تولید رنگ سبز یا قهوه ای تیره استفاده می شود. درخت گردو یک درخت بومی در ترکیه است و در هر چند متر حداقل یکی از آنها را می توان یافت . ترکیه 15 تا 20 درصد محصولات گردویی دنیا را تولید می کند .
5. درخت انار (nar ) رنگ زرد به قهوه ای کمرنگ و قهوه ای به سیاه
این درخت در ناحیه میانی از غرب و جنوب غرب و جنوب شرق اناتولیا می روید. این یک درخت بلند با طول 40 متر می باشد که دارای شاخه های تیغ دار که تیز هستند و برگهای نیزه مانند که به رنگ سبز تیره هستند .
و به راحتی به خاطر زیبایی شان قابل تشخیص هستند.
با گلهای بنفش ـ صورتی در طول پاییز درخت ـ میوه ای با دانه های بسیار که اناری با پوست زرد ـ‌قرمز میباشد به بار می آورد . پوست تازه و خشک شده میوه برای رنگ آمیزی استفاده می شود ،اگر یک اسید زاج در پوست انار بدست آمده استفاده شود . یک رنگ قهوه ای کمرنگ بدست خواهد آمد . اگر یک اسید آهن استفاده شود یک رنگ قهوه ای پر رنگ بدست خواهد آمد. در فرشها و گلیمهای شرقی ،انار سنبل باروری و فراوانی است و فراوانی است بخاطر دانه های بسیاری که دارد.
6. سیاه تنگرس یا خارگوزن (chro) زرد پرنگ
این گیاه تنها در ترکیه و در سراشیبی و ارتفاع 3000 متر (9843 )می روید.
پیش ازقرن بیستم،این گیاه بیشتردرمرکز اناتولیا
( hayesre,Ankara,sivas,hirsehir,konga ) کشت می شوند این روزها تنها توبه های وحشی در کنار جاده ها می رویند و در زمینها و تاکستانهایی در kahiramanmaras,corom,urgvp ) که نواحی زیر کشت کشاورزان است. میوه های نرسیده ،تازه و یا خشک شده برای درست کردن رنگ استفاده می شوند. وقتی یک اسید زاج مورد استفاده قرار می گیرد زرد پرنگ بدست می آید. رنگ پر رنگ بدست آمده از میوه های خشک عموماً برای رنگ آمیزی ابریشم استفاده می شود. این رنگ معمولاً برای این استفاده می شود تا رنگهای است دوم و سوم نیز از آن
بدست آید.
7. ماهودانه یا شیر شیرک (زرد)
این گیاه در خارج از ترکیه می روید. تمام گیاه شمایل یک مایع شیری در درون خود برگها و شاخه ها به هم پیوسته شکوفا است. برخی از شکوفه ها در پایان تابستان و آغاز پاییز تغییر می کنند تمام قسمتهای درخت به غیر از ریشه ها برای این رنگ زرد استفاده می شود.
این رنگ به طور متناوب در صنایع فرش روستایی آناتولیا بطور مشخص در فرشهای ortakoy,maden,dakire مورد استفاده قرار می گیرد .
8. کنف کوک خورده (gence ) :زرد عالی
این رنگ زرد همانند سایر رنگها استفاده از آن متداول نیست . این گیاه در کوههای مرکزی و شرقی اناتولیا می روید رنگ زرد عالی در بافتنیهای قدیمی مورد استفاده قرار می گرفت . این رنگ قوی معمولاً با رنگ آمیزی شیمیایی اشتباه گرفته می شد و به خاطر همین در فروشگاههای غرب آناتولیا جائیکه نساجها ،بافته های خود را برای بازار خارجی می آورند مورد توجه نیست . در شرق اناتولیا ،ناحیه دریاچه وان ، گلیم برای مشتریان و مصرف کنندگان محلی تهیه می شود که رنگهای روشن بیشتر ترجیح داده می شوند و مردم بیشتر به نحوة رنگ آمیزی اعم از رنگ آمیزی شیمیایی و یا طبیعی توجه می کنند.
9. بابونة وحشی ( پاپایا ) :زرد
در طول ماه مارس در غرب و جنوب آناتولیا ،گیاه بابونه تمامی ناحیه را با شکوفه های تازه خود می پوشاند با اسید زاج یک رنگ زرد روشن بدست خواهد آمد.
10. درخت پربرگ موموک یا مریم گلی (adacoyi) زرد
این گیاه معطر را می توان در بیشتر نواحی مدیترانه یافت . آن در سمت خشک تپه ها از مارس تا اگوست شکوفه می دهد. آن قابل تشخیص است با گلهای تیغی بلند ارغوانی رنگش و یاگلهای دولبه صورتی اش . برگهای ساقه ها چه خشک و چه تازه برای رنگ رزی استفاده می شوند. گیاهان تنها یکی از منابع بسیاری است که از آن رنگ طبیعی بدست می آید. برای بدست آوردن رنگ طبیعی گیاه جوشانده می شود تا رنگ از آن خارج گردد. سپس برای اطمینان از جذب رنگ در پشم ،گیاه دیگر و یا نمک طبیعی با محلول رنگ مخلوط شود. این گیاه دوم یا نمک به عنوان اسید شناخته می شوند اسید مانع از پخش شدن رنگ و کمرنگ شدن آن
می شود و آن را ثابت نگه میدارد. اگر یک نمک شیمیایی بعنوان اسید استفاده شود رنگ همچنان طبیعی در نظر گرفته می شود وقتی زاج بعنوان یک اسید تنها با رنگ روناس استفاده شود یک قرمز‌روشن بدست می آید زیرا زاج یک نمک طبیعی است اما اگر آهن بعنوان اسید استفاده شود . یک قرمز تیره یا سرخ متمایل به قرمز بدست می آید .انتخاب اسید نوع رنگ را مشخص می کند این روزها بعضی از مردم معتقدند که رنگ طبیعی وجود ندارد بخاطر استفاده از اسید های شیمیایی ،اسیدها از مواد شیمیایی طبیعی زمین تشکیل می شوند و بطور مصنوعی تولید نمیشوند پس وقتی آنها به رنگهای طبیعی اضافه می شوند آنها بعنوان عامل ثابت نگه دارنده ،عمل می کنند و رنگی را که مطلوب نساجهاست تولید می کنند.
11. رنگرزی قهوه ای با پوست گردو.
یک کیلو گرم الیاف پشمی
5/0 کیلو گرم پوست گردو اسیاب شده
اسد دی کرومیک پتاسیم
اسید سولفوریک پوست گردوی آسیاب شده را در آبی به حجم 20 برابر وزن پوست گردو خیس کنید . الیاف را با %3 اسید دی کرومیک پتاسیم و 1 % اسید سولفوریک مخلوط کنید .
پوست گردوی خیس شده را برای حداقل نیم ساعت بجوشانید و سپس آن را از یک غربال بگذرانید؛ پوست گردویی عمل آوری شده را به حمام رنگرزی (دیگ رنگرزی )اضافه کنید. بتدریج دما را تا 60 درجه سانتی گراد بالا ببرید . الیاف اسید داده شده را به حمام رنگرزی اضافه کنید دما را تا نقطه جوش در طول یک ساعت بالا ببرید. حال برای یک ساعت آن را بجوشانید. اجازه دهید تا الیاف سرد شوند . الیاف را شسته ،در آب فرو برده و پهن کنید تا خشک شوند. شما می توانید از حمام رنگرزی باقیمانده برای ایجاد رنگهای روشن تر استفاده کنید.
رنگرزی گیاهی تقریباً یک هنر است شاید بخاطر اینکه متغیرهای گوناگون در آن مؤثرند حتی گیاهان از یک ناحیه جغرافیایی که در زمانهای مختلف جمع آوری گردند می توانند رنگهایی متفاوتی را با توجه تغییرات فصلی ایجاد کنند . بنابراین اگر رنگ حائز اهمیت است. لازم است تا اطلاعات کافی برای برآورده شدن نیازهای پروژه شما پیش از آن جمع آوری گردد.
فرشهای شرقی :
اینجا یک باور عمومی وجود دارد که گیاهان و یا رنگهای طبیعی برتر از رنگهای شیمیایی یا ترکیبی هستند. و فرش بافته شده با رنگهای گیاهی از هر نظر بهتر از یک فرش بافته شده با رنگهای شیمیایی است.
در واقع امکان پذیر نیست رنگرزی استفاده در فرشها را به این دو مقوله مشخص تقسیم بندی کنیم و اگر حتی امکان پذیر بود . برخی از رنگهای گیاهی خیلی زود از بین می روند و یا فرارند در پشم نسبت به رنگهای شیمیایی و یا ترکیبی که اثر یکسانی را به بار می آورند. به طور عموم رنگهای گیاهی بعنوان نشانه ای نساجی سنتی ،محل و روستایی در نظر گرفته می شوند در حالی که رنگهای شیمیایی بعنوان مشخصه های تولیدات بازرگانی و شهری در نظر گرفته می شوند. حتی این تفاوت نیز از بین رفته است. بهر حال هر گاه کسی مشخصه های تشخیص میدهد که رنگ شیمیایی دو ظرفیتی ( یک رنگ اسیدی که زرد یا قرمز ـ نارنجی را به بار می آورد ) معرفی شدند به بسیاری از نواحی که بافندگی انجام می دهند. در سالهای 1875 تا 1890 و در سال تغییر قرن این رنگ برای بسیاری از نساجهای روستایی دردسترس بود. اگر یک نساج روستایی می توانست رنگ شیمیایی بدست آورد او بسیار تمایل داشت تا از این شیوه جدید مجال رنگرزی سنتی استفاده کند تنها بخاطر اینکه فرش 50 ساله است. به این معنا نیست که از رنگهای گیاهی در آن استفاده شده است وقتی رنگهای گیاهی تضمینی برای ارزش بیشتر و یا طول عمر بیشتر برای فرش نیست. رنگ سیاه گیاهی که ما
در بسیاری از فرشهای قدیمی ترکی و کردی می یابیم خیلی فرسوده است،نواحی که سیاه کاملاً کهنه و مندرس بنظر می آید بسیار رنگها بر روی فرش همچنان ضخیم و پر رنگ بنظر می آیند.
وقتی رنگ سیاه ترکیبات کروماتیک به آن اضافه شود. فرش در شرایط بهتری قرار می گیرد. در بیست سال گذشته افزایش زیادی در امتداد و گونه گونی مزیتهای رنگرزی شده با رنگ های جدید گیاهی در دسترس موجود بود. این روند در غرب ترکیه آغاز شد. در سالهای پایانی 1960 ،اما رأس رنگرزی گیاهی هم اکنون به افغانستان ،پاکستان ،هند و نپال نیز منتقل شده است.
بخشی از فهرست مطالب مقاله فرش دستباف ایران و رنگ های گیاهی
دربارة قالی و نقش قالی
اما رنگهای نباتی از نباتات و پوست میوه های زیر بدست می آید:
نقشه و نظم موزون نقشها
اما نقشهای عمده قالی ایران تقریباً به قرار زیر است:
طرز تهیه رنگها در اصفهان
مشخصات و تاریخچة رنگهای گیاهی :
رنگهای طبیعی اصلی :
1. کنف کوک خورده (gence ) :زرد عالی
2. درخت پربرگ موموک یا مریم گلی (adacoyi) زرد
3. رنگرزی قهوه ای روشن با کاژیره
رنگهای معمول گیاهی :
شیوه های رنگرزی گیاهی :
رنگهای متداول گیاهی
پی نوشت:
دانلود مقاله فرش دستباف ایران و رنگ های گیاهی
