پایان نامه دکتری : بررسی ایزومری در اکسیم حاصل از – ترسیوبوتیل سیکلوهگزنیل- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون

اختصاصی از سورنا فایل پایان نامه دکتری : بررسی ایزومری در اکسیم حاصل از – ترسیوبوتیل سیکلوهگزنیل- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فصل اول: کلیات

۱-۱- اکسیم‌ها و کاربرد آنها………………………………………………………………… ۲

۱-۱-۱- اثر اکسیم به عنوان آنتی دوت………………………………………………….. ۴

الف) ساختار شیمیائی و ویژگی اکسیم‌ها………………………………………………… ۱۱

ب) فارماکوکینتیک اکسیم‌ها…………………………………………………………………… ۱۴

ج) سمیت اکسیم‌ها………………………………………………………………………………… ۱۵

د) خاصیت فعالیت بخشی مجدد در In- Vitro……………………………………………. 17

هـ) خاصیت احیاکنندگی در In-Vivo………………………………………………………… 20

و) اثربخشی درمانی اکسیم‌ها………………………………………………………………… ۲۵

ز) توصیه‌های بالینی…………………………………………………………………………….. ۳۰

۱-۱-۲- اثر اکسیم‌ها به عنوان آنتی دوت سموم ارگانو فسفره…………………. ۳۲

الف) مکانیزم عمل آفت کش‌های ارگانو فسفره………………………………………… ۳۲

ب) تابلوی بالینی مسمومیت با آفت کش‌های ارگانو فسفره………………………… ۳۴

ج) درمان مسمومیت با آفت کش‌های ارگانو فسفره………………………………….. ۳۷

۱-۱-۳- اکسیم با کاربرد علف‌کش………………………………………………………… ۳۸

۱-۱-۴- اثر ضد قارچی اکسیم‌ها…………………………………………………………… ۳۹

الف) معرفی قارچ‌ها………………………………………………………………………………. ۳۹

ب) شیمی درمانی بیماری‌های قارچی……………………………………………………… ۴۱

ج) آزول‌های ضد قارچ………………………………………………………………………….. ۴۳

د) فارماکوفور آزول‌های ضد قارچی……………………………………………………… ۴۴

هـ) مکانیزم اثر آزول‌ها………………………………………………………………………… ۴۸

و) طراحی آزول‌های جدید ضد قارچ  (آنالوگ های اکسی کونازول)…………… ۵۱

۱-۱-۵- اثر اکسیم در درمان بیماری انگلی لشمانیوز………………………………. ۵۵

۱-۱-۶- ترکیبات آنتی‌بیوتیک با ساختار اکسیم………………………………………… ۵۷

الف) تعریف آنتی‌بیوتیک‌ها……………………………………………………………………… ۵۷

ب) منابع آنتی‌بیوتیک‌ها………………………………………………………………………….. ۶۰

ج) مکانیزم اثر آنتی‌بیوتیک‌ها………………………………………………………………….. ۶۰

د) آنتی‌بیوتیک‌های بتالاکتام……………………………………………………………………. ۶۳

۱-۱-۷- اثر اکسیم در درمان بیماری آلزایمر…………………………………………. ۶۷

الف) علت‌شناسی بیماری آلزایمر……………………………………………………………. ۶۸

ب) درمان بیماری آلزایمر……………………………………………………………………… ۶۸

۱-۱-۸- مشتقات اکسیم با خاصیت ضد تشنج…………………………………………. ۷۰

الف) فیزیوپاتولوژی صرع…………………………………………………………………….. ۷۲

ب)اتیولوژی صرع………………………………………………………………………………… ۷۴

ج) دارو درمانی صرع…………………………………………………………………………… ۷۵

۱-۱-۹- مشتقات اکسیم با خاصیت مهار کنندگی پمپ سدیم ـ پتاسیم………… ۷۸

۱-۱-۱۰- اکسیم با خاصیت مهارکنندگی آنزیم Cytp₄₅₀…………………………….. 79

فصل دوم: بخش نظری

۲-۱- تلاش برای سنتز ۲-(۴-ترسیوبوتیل-۱- سیکلوهگزنیل)-۴- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون از ۴- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون…………………………………………………………………………………….. ۸۱

۲-۱-۱- روش سنتز ۲-(۴- ترسیوبوتیل-۱-سیکلوهگزنیل)-۴-ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون از ۴- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون در محیط اسیدی……………………………………………………………. ۸۲

۲-۱-۲- روش سنتز ۲-(۴- ترسیوبوتیل-۱-سیکلوهگزنیل)-۴-ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون از ۴- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون در محیط اسیدی با حلال تولوئن۸۲

۲-۱-۳- روش سنتز ۲-(۴- ترسیوبوتیل-۱-سیکلوهگزنیل)-۴-ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون از ۴- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون در محیط بازی………………………………………………………………. ۸۳

۲-۱-۴- روش خالص سازی کتون سنتز شده………………………………………… ۸۴

الف) انتخاب حلال………………………………………………………………………………… ۸۵

ب) انحلال……………………………………………………………………………………………. ۸۶

ج) صاف کردن محلول داغ……………………………………………………………………. ۸۷

د) تبلور………………………………………………………………………………………………. ۸۷

هـ) صاف کردن…………………………………………………………………………………… ۸۸

و) خشک کردن بلور‌ها………………………………………………………………………….. ۸۹

۲-۲- تلاش برای سنتز اکسیم از ۲-(۴- ترسیوبوتیل-۱- سیکلوهگزنیل)-۴-ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون   ۹۰

۳-۱- روش سنتز ۲-(۴- ترسیوبوتیل-۱-سیکلوهگزنیل)-۴-ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون از ۴- ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون در محیط بازی……………………………………………………………………………………………………. ۹۱

۳-۲- عمل جداسازی کتون مورد نظر توسط کریستال‌گیری مجدد……………. ۹۲

۳-۳- طیف‌های کتون سنتز شده……………………………………………………………. ۹۵

۳-۴- بررسی و نتیجه گیری…………………………………………………………………. ۱۰۶

۳-۵- تلاش برای سنتز اکسیم از کتون ساخته شده در مرحله ۳-۱-…………. ۱۰۷

۳-۶- عمل جداسازی اکسیم مورد نظر توسط کریستال‌گیری مجدد…………… ۱۰۸

۳-۷- طیف‌های اکسیم سنتز شده…………………………………………………………… ۱۱۰

۳-۸- بررسی و نیتجه‌گیری…………………………………………………………………… ۱۱۵

خلاصه انگلیسی…………………………………………………………………………………… ۱۱۶

منابع…………………………………………………………………………………………………… ۱۱۷

خلاصه فارسی:

هدف از انجام این پایان‌نامه سنتز اکسیم از ۲ـ (۴ـ ترسیوبوتیل ـ ۱- سیکلوهگزنیل)- ۴ـ ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون و بررسی ایزومری‌های اکسیم تهیه شده می‌باشد.

با توجه به اهمیت اکسیم‌ها در بسیاری از داروها و ترکیبات درمانی از جمله آنتی دوت سموم ارگانو فسفره و داروهای آنتی نئوپلاستیک، علف‌کش‌ها، ضد قارچ‌ها و قارچ‌کش‌ها و … مبادرت به سنتز این واحدها نمودم.

ابتدا ۴ـ ترسیوبوتیل سیکلوهگزانون را در حضور (%۴۰) KOH و اتانول رفلاکس نموده، سپس از حاصل بدست آمده در حضور هیدروکسیل آمین و هیدروکلراید و سدیم استات، اکسیم مربوطه بدست آمد.

تمامی موارد توسط طیف‌سنجی IR، NMR . H، NMR . C¹³ مورد بررسی قرار گرفتند. و ایزومری اکسیم حاصله مورد بررسی قرار گرفت.

مقدمه:

با پیدایش شیمی داروئی با تلفیق شیمی آلی سنتیتک، جنبه‌های فارماکلوژیک و اهداف بالینی به تحولی شگرف در علم داروسازی منتهی شد. تهیه ترکیبات رهبر توسط علم شیمی و تطبیق آن با مقاصد درمانی بوسیله مطالعات بالینی مسیر تحقیقات را به سمت تولید دسته‌های داروئی جدید سوق داده است. بی‌شک موفقیت علم پزشکی در سال‌های اخیر تا حد زیادی مرهون این کشفیات است. البته پیشرفت در این زمینه به دور از مشکلات نبوده و عدم هماهنگی واحدهای مختلف از جمله «بالینی» در پذیرش و استفاده از داروهای جدید و یا بهره‌مند نبودن از روش‌های کنترل‌ شده موانعی بر سر راه تحقیقات به حساب می‌آمدند.

پزشکی امروز جهت بکارگیری روش‌های مطلوب به داروهائی با طیف اثر انتخابی‌تر و عوارض جانبی کمتر نیازمند است و این امر به جز در سایه تلاش‌های متخصصان شیمی داروئی محقق نخواهد شد، روندی که در تمام طول تاریخ علی‌رغم معضلات محدودیت‌ها و موانع بیشمار به همت دانشمندانی فرزانه به بهترین نحو پیش رفته و در آینده نیز تداوم خواهد یافت.

کلیات:

۱-۱- اکسیم‌ها و کاربرد آنها:

اکسیم‌ها به نحو گستر‌ده‌ای در خالص‌سازی و شناسائی ترکیبات کربونیل‌دار استفاده می‌شوند. [۱].

همچنین گروه عاملی اکسیم، آمید و لاکتام با داشتن خواص داروئی و بیولوژیکی متفاوت، کاربردی وسیع در فرآیندهای بیوسنتزی، کشاورزی، داروسازی و ساخت رنگ‌ها در صنعت دارند [۲].

ترکیبات کربونیل محافظت شده نظیر اکسیم‌ها به دلیل سهولت تهیه و پایداری خوب برای شیمیدانان آلی از ارزش زیادی برخوردارند و روش‌های مختلفی برای محافظت زدائی آنها گزارش شده است. [۵-۳ ]. اکسیم‌ها حد واسط‌های مهمی در شیمی آلی‌اند که در تهیه آمین‌ها [۶]، آمیدها [۷] یا لاکتام‌ها [۸] و شناسایی آلدئیدها و کتن‌ها [۱] بکار می‌روند.

همچنین، همانطور که گفته شد، عامل اکسیم و مشتقات آن در اغلب ترکیبات داروئی وجود دارند [۹].

اکسیم‌ها کاربردهای درمانی وسیعی دارند از جمله این کاربردها:

– به عنوان آنتی دوت مسمومیت با گازهای جنگی

– به عنوان آنتی دوت مسمومیت با سموم ارگانو فسفره

– به عنوان ضد قارچ

– به عنوان علف‌کش

– به عنوان ضد کرم

– و …

در این بخش سعی می‌گردد آثار فارماکولوژیک اکسیم‌ها و کاربردهای آنها بر اساس مقالات بدست آمده بررسی گردد.

۱-۱-۱- اثر اکسیم‌ها به عنوان آنتی دوت گازهای جنگی:

آسیب ناشی از مواد شیمیائی در عملیات نظامی برای اولین بار در جنگ جهانی اول (۱۹۱۸-۱۹۱۴) زمانی که گاز کلرین Chlorin Gase در یک باد ملایم از سیلندرهای بزرگ به محیط خارج انتشار یافت صورت گرفت. از آن پس مواد شیمیائی متعددی در جنگ جهانی اول بکار رفت در آن زمان از مواد تاول زائی به نام گاز خردل Mustardgas استفاده می‌شد که بالاترین آسیب جنگی را در آن زمان ایجاد کرد [۱۰].

در اواخر جنگ جهانی دوم گازهای اعصاب یا Nerve Gases توسط آلمانی‌ها کشف گردیدند. به همین دلیل گازهای عصبی سارین، سومان و تابون را عوامل G – می‌نامند. در سال ۱۹۵۵ دسته بزرگتری از گازهای عصبی در یک لابراتوار تجارتی تولید حشره‌کش کشف گردید. این ترکیبات تازه با عنوان عوامل V – شناخته شدند.

اکثر این ترکیبات در حین آزمایشاتی که برای تهیه حشره‌کش‌های ارگانو فسفره صورت می‌گرفت سنتز شدند. در این قسمت مهمترین این ترکیبات را مورد مطالعه قرار می‌دهیم:

تابون GA:

تابون (TABUN) در اواخر جنگ جهانی دوم توسط آلمان‌ها ساخته شد و در پایان جنگ یکی از تأسیسات تولیدی آن بدست روس‌ها افتاد. قدرت تابون حدوداً نصف سارین و یک چهارم سومان است.

LD₅₀ آن از راه خوراکی ۴۰۰ میلی‌گرم به ازای هر فرد، از طریق جلدی ۱۰۰۰ میلی‌گرم، Lct₅₀ (از راه تنفس) آن ۴۰۰ میلی‌گرم در دقیقه در مترمکعب می‌باشد.

مشکلات خود را در whatsApp یا Viber با ما به اشتراک بگذارید

برای پاسخگویی سریعتر و بررسی شکایات و انتقادات

سیستم پاسخگویی انلاین لحظه ای راه اندازی کرده ایم

شاید بتوانیم ، با تیمی قدرتمند به سوی پیشرفت در تجارت الکترونیک گام برداریم

لازم به ذکر است ، شما می توانید تمام پیشنهادات ، درخواست ها و سفارشات خود را برای ما ارسال کنید

09382490907

پاسخگوی 24 ساعته شما

پاسخنامه تشریحی استعداد تحصیلی گروه علوم انسانی دکتری سراسری 94-بخش مقایسه های مقداری یا کمی

اختصاصی از سورنا فایل پاسخنامه تشریحی استعداد تحصیلی گروه علوم انسانی دکتری سراسری 94-بخش مقایسه های مقداری یا کمی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

بزودی

پایان نامه دکتری دامپزشکی: رفلاکس ادراری و درمان آندوسکوپیک آن با ماده جدید

اختصاصی از سورنا فایل پایان نامه دکتری دامپزشکی: رفلاکس ادراری و درمان آندوسکوپیک آن با ماده جدید دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود متن کامل پایان نامه دکتری دامپزشکی با فرمت ورد word

دانشگاه تهران

دانشکده دامپزشکی

رساله

برای دریافت درجه دکترای تخصصی جراحی دامپزشکی

موضوع

رفلاکس ادراری و درمان آندوسکوپیک آن با ماده جدید زیست محیط سازگار در سگ

نگارش

دکتر مهدی مرجانی

به راهنمایی استاد ارجمند

جناب آقای دکتر جلال بختیاری

مقدمه:

برگشت ادرار از مثانه بداخل حالب و سیستم ادراری فوقانی تحت عنوان وزیکواوریتر رفلاکس(versico ureter reflex) یا vur در اطفال بمیزان 5/18- 5/0 درصد با بروز مشکل ادراری گزارش شده است که در مبتلایان به عفونت ادراری مکرر 50-24% گزارش شده است.(1)

در مدل حیوانی برگشت ادراری از مثانه به داخل حالب و سیستم ادراری فوقانی یا vur بیشتر در سگ های جوان در سن 4-3 ماهگی شایع است ولی با افزایش سن این بیماری در اکثر موارد خود به خود بهبود می یابد.(10)

در مطالعات وسیع و گسترده ای که در این رابطه روی انسان صورت گرفته vur بصورت اولیه و ثانویه بروز می کند. Vur نوع اولیه متعاقب نارسایی مادر زادی یا اکتسابی در مکانیسم دریچه محل اتصال حالب به مثانه(vuj = verisco ureterd junction) است ولی در vur نوع ثانویه اختلال آناتومیکی یا نوروژنیک یا فونکسیونل وجود دارد. بررسی های بیشتر نشان می دهد عامل ایجاد کننده برگشت ادرار بداخل حالب بعلت اختلال در عملکرد سیستم تخلیه ای ادرار است.(1)

وجود vur در انسان و مخصوصاً اطفال سبب بروز عفونت های مکرر ادراری ( سیتسیت، پیلونفریت)،اسکار کلیوی، اختلال در عملکرد کلیه ها و در نهایت تاخیر در رشد فیزیکی کودکان می گردد. بررسی های مختلف نشان داده است که vur درجه اول و دوم و حالت یکطرفه آن در اطفال 85-75% می باشد که گاهی این وضعیت بصورت خود به خودی درمان می شوند ولی در مورد vur درجه سوم تا پنجم که حدت و شدت بیماری بیشتر است نیاز به درمان های اختصاصی می باشد و امکان درمان خود به خودی آنها کمتر و حدود 30-25 % می باشد.(1)

بروزvur در سگ مواردی مانند طول قطعه حالب زیر مخاط مثانه، قطر ناحیه داخل مثانه ای حالب(interversical) ، نسبت طول حالب ناحیه داخل مثانه ای به پهنای آن، میزان انحناء و چین خوردگی سقف بخش پایین حالب(distal) ناحیه داخل مثانه ای که مانند دریچه عمل می کند، سالم بودن دتروزور(detrusor) در بخش حالب داخل مثانه، حرکات دودی حالب، فشار داخل مجرایی در حالب و مثانه دخالت دارند.(2)

برای تشخیص vur درسگ از روش تزریق ماده حاجب درداخل مثانه و تهیه رادیوگراف ازآن (سیستوگرافی)، retrograde urethrocys tography, maximum disrention ,voiding cystogrphy ,compression cystoure thrography ,cystourethrography می توان استفاده کرد ولی ساده ترین و راحت ترین روش که در این بررسی نیز از آن کمک گرفته شده، استفاده از مواد حاجب و تزریق آن با سوند ادراری بداخل مثانه (سیستوگرافی)است که در صورت وجود vur ، برگشت ماده حاجب و ورود ادرار همراه با آن از مثانه بداخل حالب مشاهده می گردد.(7)

در انسان برای تشخیص vur علاوه بر موارد ذکر شده فوق، در اطفال کشت ادرار، آزمایش ادرار،(voiding cystoureterography = vcug) ، سونوگرافی از کلیه ها و اسکن کلیه ها نیز توصیه می گردد. درمان vur در انسان با روش های دارویی(medical) یا جراحی(surgical) میباشد.

در روش درمان با دارو از تجویز آنتی بیوتیک ها با دوز پیشگیری از آموکسی سیلین و آمپی سیلین در هفته اول زندگی و پس از گذشت 6 هفته کوتریماکسازول و از دو ماهگی نیتروفورانتوئین استفاده می گردد.

پس از گذشت یک سه و هر 12 ماه یکبار انجام روش کشت ادرار انجام می شود و پس از تایید وضعیت نرمالvcug و سونوگرافی از کلیه و مثانه آنتی بیوتیک تراپی قطع می     گردد.(1)

درمان با روش جراحی که در این پایان نامه بیشتر مورد نظر است در موارد زیر انجام می شود:

1ـ غیر قابل اعتماد بودن درمان بیمار از نظر مصرف دارو و عدم توالی آن، حوالی بلوغ، تاخیر در رشد فیزیکی اطفال و بیماران

2ـ عفونت ادراری مکرر و متناوب

3ـ vur درجه چهارم و پنجم علیرغم دریافت آنتی بیوتیک

4ـ وجود و حضور دیگر اختلالات همراه با vur مانند دیورتیکول(1)

بدون شک درصورت اصلاح اختلالات عملکردی، اقدام درمان دارویی یا جراحی نتیجه ندارد.

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

پروپوزال دکتری رشته مدیریت آموزش عالی - طراحی الگوی دانشگاه اسلامی و ایرانی با تأکید بر علوم انسانی با فرمت ورد

اختصاصی از سورنا فایل پروپوزال دکتری رشته مدیریت آموزش عالی - طراحی الگوی دانشگاه اسلامی و ایرانی با تأکید بر علوم انسانی با فرمت ورد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 19

شامل:

مقدمه

بیان مسئله

پیشینه تحقیق

ضرورت و اهمیت موضوع

اهداف تحقیق

سوالات تحقیق

روش تحقیق

منابع

پایان نامه دکتری باستان شناسی : بررسی میدانی و تحلیل آثار و استقرارهای اشکانی حوزه جغرافیایی ابهررود زنجان در 265 صفحه با فرمت

اختصاصی از سورنا فایل پایان نامه دکتری باستان شناسی : بررسی میدانی و تحلیل آثار و استقرارهای اشکانی حوزه جغرافیایی ابهررود زنجان در 265 صفحه با فرمت word دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مــوضوع

بررسی و تحلیل آثار و استقرارهای اشکانی حوزه­ جغرافیایی ابهررود

چکیده

حوزه­ ی جغرافیایی ابهررود در استان زنجان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی­اش وضعیتی دارد که شناخت کم و کیف تطورات فرهنگی آن منطقه در دوره­ی اشکانی می­تواند ما را در درک بهتر تحولات فرهنگی شمال­غرب کشور در دوره­ی اشکانی یاری دهد.

این پژوهش در قالب یک بررسی میدانی و به منظور روشن نمودن وضعیت فرهنگی منطقه و تغیررات و تطورات فرهنگی منطقه در دوره­ی اشکانی انجام پذیرفت؛ در این راستا بررسی حوزه­ی جغرافیایی ابهرورد (شامل شهرستان­های ابهر و خرم­دره ) در دو فصل انجام پذیرفت و در نتیجه 257 محوطه باستانی شناسایی گردید که از این بین، 62 محوطه دارای آثار اشکانی بود. مطالعه­ی گونه­ شناسی سفال اشکانی منطقه و نیز درک و دریافت کلی الگوی استقراری منطقه در دوره­ی اشکانی از نتایج مهم این پژوهش است که بر اساس آنها مشخص گردید در دوره­ی اشکانی استقرارها نسبت به دوره­ی قبل ( هخامنشی) از نظر تعداد افزایش چشمگیری داشته و حتی استقرارهای دوره­ی بعد ( ساسانی) به اندازه­ی دوره­ی اشکانی نیست؛ این نشان­گر تغییرات جمعیتی یا تغییر الگوی پراکنش استقرارها نسبت به دوره­ی قبل است، همچنین مشخص گردید که بیشتر استقرارهای منطقه روستاهای کوچکی هستند و شواهدی از مراکز شهری شناسایی نشد؛ همچنین به نظر می­رسد فرهنگ مادس منطقه در دوره­ی اشکانی، ضمن تأثیرپذیری از فرهنگ مناطق پیرامونی( بویژه غرب کشور) دارای برخی ویژگی­های بومی- محلی است که آن را از سایر مناطق غرب و شمال­غرب کشور تا حدی متمایز می­کند.

مقدمه

اوضاع و احوال سرزمین ایران در محدوده زمانی حدود پنج قرنی پس از فروپاشی سلوکیان تا برآمدن ساسانیان آنچانکه باید و شاید دانسته شده است در این دوره طغیان و خیزش ناگهانی قوم ایرانی “پرثوه” بر علیه سلوکیان زمینه ساز پدید آمدن حکومتی شد که به تدریج از یک قدرت محلی به حکومتی جهانی تبدیل شد. حکومتی که در دوران اوج و عظمتش به راستی شایسته لقب «امپراتوری» است. امپراتوری ای که گاه به مصداق خاستگاه قومی­اش “پارتیان” و گاه به مناسبت نام جد بنیان گذارانش “اشکانی” نامیده می‌شود.

تحولات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی سرزمین ایران در دوره اشکانی عمداً یا سهواً مورد غفلت واقع شده طوریکه منابع تاریخی ایران اشارات اندکی به این دوره دارند و حتی در شاهنامه فردوسی نیز که به نوعی بیانگر بخش قابل توجهی از تاریخ اساطیری ایران و ایرانیان است تعداد ابیاتی که به تاریخ اشکانی اشاره دارد بسیار ناچیز است و خود حکیم طوس در این خصوص می گوید:

             از ایشان به جز نام نشنیده­ام                     نه در نامه­ی خسروان دیده­ام

بیشترین اطلاعات تاریخی پیرامون اشکانیان برگرفته ازمنابع تاریخی رومیان است که ضمن ثبت و ضبط وقایع و رویدادهای امپراتوری روم آنجاهایی که این رخدادها به نوعی به ایران و ایرانیان مرتبط بوده اشاراتی نیز به تاریخ ایران شده بسیاری از اندیشمندان سکوت منابع ایرانی در خصوص تاریخ اشکانی را ناشی از بی­توجهی عمدی ساسانیان به تاریخ و فرهنگ اشکانی و حتی به رغم برخی تلاش آنها در نابودی آثار اشکانی می­دانند. به این دلیل که گویا ساسانیان اشکانیان را بیگانگانی می­پنداشتند که غاصب حکومت ایران و تاج و تخت شاهنشاهی هخامنشی هستند.

به هر حال صرفنظر از این مباحث که پرداختن به آنها در این مجال نمی­گنجد پژوهشهای باستان­شناسی این امکان را فراهم می­آورد تا فارغ از صحت و سقم مدراک تاریخی با استناد به بقایای ملموس مادی بتوان تصویری واقعی از تحولات و تطورات فرهنگی دوره اشکانی به دست داد.

تا چند دهه پیش کمبود و پراکندگی یافته­های باستان­شناسی دوره اشکانی (به ویژه در سرزمین اصلی ایران) باعث شده بود که اطلاعات باستان­شناختی از فرهنگ اشکانیان بسیار کم و مبهم باشد . خوشبختانه در چند دهه اخیر در نتیجه تلاش باستان­شناسان باعث شده تا تعداد قابل توجهی محوطه­های باستانی مربوط به دوره اشکانیان در یک گستره وسیع جغرافیایی از آن آسیای مرکزی تا سوریه شناسایی و مطالعه شوند و از این رهگذر امکان آن فراهم آید تا با استناد به جدیدترین یافته‌های علمی بتوان تصویری صحیح تر از فرهنگ و تمدن ایران در دوره اشکانی به دست داد. در این بین آنچه بسیار ضروری می نماید داشتن تصویری کلی از پراکندگی سکونتگاهها و الگوهای استقراری دوره اشکانی در گستره فلات ایران است تا از این طریق بتوان ضمن شناخت و درک صحیح­تر وضعیت کلی مناطق و نواحی و مراکز مهم ایران در دوره اشکانی به انتخاب گزینش و معرفی نقاط و اماکنی پرداخت که باستان­شناسان بتوانند با شیوه­های خاص مطالعاتی خویش (گمانه زنی، لایه نگاری ، کاوش) از آن مکان ها اطلاعاتی فراهم آورند که به توسعه و تکمیل دانسته­های ما در مورد اشکانیان بینجامد.

در همین راستا در دهه­های اخیر باستان­شناسان ایرانی و خارجی فعالیت­های قابل توجهی انجام داده‌اند اما در بسیاری از مناطق ایران از جمله منطقه مورد نظر این پژوهش ، مطالعات جدی انجام نگرفته است.

دشت میان کوهی ابهر در استان زنجان به عنوان گذرگاه و معبر طبیعی بین فلات مرکزی و شمال­غرب ایران با ویژگی‌ها و قابلیت­های خاص اقلیمی­اش پتانسیل لازم جهت استقرار جوامع انسانی را دارا می باشد. لیکن به دلیل فقدان یا کمبود مطالعات و پژوهشهای دقیق باستان­شناختی وضعیت کلی این منطقه در دوران تاریخی به ویژه اشکانی چندان روشن نیست این در حالیست که در مناطق مجاور آن (آذربایجان،‌کرمانشاه‌، همدان) آثار فراوانی از دوره اشکانی شناسایی شده و به همین دلیل می­توان گفت منطقه مورد نظر این پژوهش همچون حلقه مفقوده­ای است که مطالعه آن می تواند ما را درک و شناسایی بهتر شمال­غرب ایران و عصر اشکانی و نیز کم و کیف ارتباطات احتمالی این منطقه با سایر مناطق ایران در آن دوره یاری دهد.

سئوالات اصلی این پژوهش عبارتند از :

• آیا فرهنگ مادی منطقه جغرافیایی ابهررود در دوره اشکانی به ویژه با تأکید بر گونه­شناسی سفال منطقه – ویژگیهای بومی ومحلی دارد یا اینکه، این حوزه جغرافیایی بخشی از گستره فرهنگی مناطق پیرامونی می­باشد؟
• آیا الگوی استقراری دوره اشکانی حوزه جغرافیایی ابهررود با سایر مناطق استان تفاوت دارد؟
• آیا در منطقه ابهررود می توان شواهدی از مراکز استقراری مهم دوره اشکانی –شهر، مرکز نظامی و نظایر آن- بدست آورد؟
• آیا موقعیت جغرافیایی منطقه ابهررود تأثیر عمده‌ای در ماهیت استقرارهای اشکانی داشته است؟

سابقه تحقیق:

این پژوهش در قالب بررسی سیستماتیک میدانی برای نخستین بار پیشنهاد می­گردد و معدود کارهای انجام شده به شرح زیر می­باشد:

• برخی بررسی­های پراکنده که نتایج آنها منتشر نشده است.
• اطلاعات خاصی که در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور موجود است قابل استناد خواهد بود.
• برخی مطالعات باستان­شناختی موردی نظیر کاوش و لایه نگاری که در سال های اخیر توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجام گرفته است.

هدف تحقیق :

این پژوهش با استناد به داده­های حاصل از یک بررسی سیستماتیک باستان شناختی درجستجوی یافتن پاسخی منطقی و دقیق به سؤالاتی است که درخصوص اوضاع منطقه مورد نظر برای باستان­شناسان مطرح است تا از این راه بتوان به اهدافی چون شناخت دقیق الگوهای استقراری آن دوره شناسایی مراکز عمده استقراری، شناسایی مسیرهای ارتباطی منطقه، شناسایی منابع طبیعی موجود و ارتباط آنها بامحوطه­های باستانی برآورد احتمالی و مطالعه‌ی پراکنش جمعیت منطقه، تعیین نوع و وضعیت استقرارها (کوچرو یا یکجانشین)، تبیین کرونولوژی منطقه در دوران تاریخی (مخصوصاً در دوره پارتی)، تأثیر اقلیم بر فرهنگ و محلی و … دست یافت. بدیهی است پاسخگویی دقیق به سؤالات فوق صرفاً براساس نتایج حاصله از یک بررسی باستان­شناختی میسر نخواهد بود معهذا این پژوهش سعی دارد حتی­المقدور ضمن تلاش برای پاسخگویی به سوالات فوق مشخصاً مکان­ها و محوطه­هایی را معرفی نماید که درصورت مطالعه دقیق آنها از طریق کاوش و لایه­نگاری و گمانه زنی، اطلاعات لازم جهت پاسخگویی به سوالات فوق­الذکر فراهم آید.

قاعدتاً یکی از اهداف اولیه این پژوهش مطالعه‌ی فرهنگ سفالگری دوره اشکانی منطقه می­باشد که ما را در دستیابی به اهداف بیان شده درطرح رهنمون خواهد ساخت.

روش کار و تحقیق :

تا چندی پیش در باستان شناسی بررسی بیشتر به منظور شناسایی و انتخاب محوطه­هایی جهت انجام کاوش به کار می­رفت ولی امروزه به عنوان یک شیوه مستقل مطالعاتی درپژوهشهای باستان­شناسی کاربری فراوان دارد و به این ترتیب بخش عمده­ای از خلاء موجود در پژوهشها و مطالعات باستان­شناسی پر می‌شود.

بررسی باستان شناسی چون معمولاً هزینه کمتری دارد و نیز هیچگونه نقش تخریبی ندارد (برخلاف کاوش) یکی از ساده­ترین و عملی­ترین و درعین حال کارآمدترین شیوه­های کسب اطلاع از تحولات فرهنگی جوامع باستانی و تاریخی است؛ در این شیوه مطالعاتی در کنار شناسایی محوطه­ها می­توان کمابیش به اهدافی چون درک چگونگی توزیع فعالیت­های انسانی، تعیین کم و کیف ارتباط بین انسان و محیط و به تبع آن منابع زیست محیطی و طبیعی و … دست یافت.

بررسی باستان­شناسی را می­توان از نظر محدوده جغرافیایی پژوهش به دو گروه تقسیم کرد: گروه اول بررسیهای ناحیه­ای و منطقه ­ای هستند که درآن یک محدوده جغرافیایی بررسی می­شود و گروه دوم بررسیهای تک مکانیهستند که درآن یک محوطه خاص انتخاب و به طور دقیق و جزیی مورد بررسی قرار می­گیرد. از سوی دیگر در اتخاذ استراتژی پژوهشی، بررسی­های باستان­شناسی ممکن است به صورت ژرفانگر و یا پهنانگر طراحی شدند. علاوه براین اتخاذ شیوه­ای سیستماتیک و یا عمومی از دیگر راههای انجام بررسیهای باستان­شناسی است.

شیوه­ای که در باستان­شناسی ایران بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، دراین روش باستان­شناسی به معرفی مکان­های باستانی و ارائه گاهنگاری پیشنهادی، مشخص کردن کم و کیف آثار و تعیین و ثبت موقعیت آثار برروی نقشه می­پردازد و سپس بر اساس این داده­ها به تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصله    می­پردازد؛ و از این راه به تلاش برای سازماندهی اطلاعات و تعیین خط مشی پژوهش درمراحل آینده بپردازد.

این پژوهش نیز یک بررسی منطقه­ای پهنانگر است که با اتخاذ شیوه عمومی انجام می­پذیرد. این تحقیق در چهار مرحله انجام خواهد شد 1. مطالعات کتابخانه­ای و شناسایی جامع منابع و مستندات و نیز استفاده از نتایج بررسی­ها و کاوش­های باستان شناسی و مطالعات پیشین 2. مطالعات میدانی شامل بررسی        باستان­شناسی در منطقه مورد نظر خواهد بود 3. طبقه­بندی اطلاعات حاصله و تجزیه و تحلیل آن­ها با استفاده از روش­های علمی رایج در پژوهش­های باستان شناختی 4. جمع­بندی، نتیجه­گیری و تدوین و تألیف پایان­نامه.

ب- روش گرد­آوری اطلاعات : (میدانی – کتابخانه ای و غیره)

اطلاعات موردنیاز از طریق فیش برداری از اسناد و متون علمی و استنادات مورخین یونانی و رومی و اسلامی، بررسی­های باستان شناسی و نمونه­گیری از مواد فرهنگی بدست آمده درجریانات مطالعات میدانی، دراین تحقیق برای سامان دهی داده­ها و مواد گردآوری شده و سهولت ارجاع آن­ها، بااستفاده از GPS محوطه­ های مطالعه شده شماره­گذاری و به دقت برروی نقشه پیاده خواهند شد.

ابزار گردآوری اطلاعات :

ابزار گردآوری اطلاعات درمطالعات کتابخانه­ای شامل فیش­بردای و عکس­برداری و تهیه نسخه طرح­ها و تصاویر موجود در منابع تاریخی و گزارش­ها و مقالات علمی مربوط به موضوع می­باشد و درمطالعه میدانی مشخصات مواد فرهنگی گردآوری شده به ویژه نمونه سفال­ها درکارت­های مخصوص ثبت و ضبط شده و نهایتاً اطلاعات کلی نمونه­های جمع آوری شده درجداول و نمودارها ترسیم ثبت خواهند شد.

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات :

از آنجائیکه هدف اصلی تحقیق، تببین وضعیت اجتماعی و فرهنگی منطقه در دوره اشکانی با شناسایی محوطه­های باستانی آن دوره است و مهمترین دستاوردی مادی بررسی باستان شناختی «سفال» است؛ برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش آماری «تحلیل رود واحد تحلیل «خوشه» است، یعنی به جای تکه­های سفال، گروهی از آن­ها که به گونه­ای با یکدیگر نسبت دارند، مورد بررسی قرار می­گیرد. این روش در جمع­بندی­های زیستگاهی و تعیین مرزهای فرهنگی بین منطقه­ای و همخوانی گاهنگاری مکان­های باستانی با یکدیگر از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. دراین تجزیه و تحلیل داده­های سفالی بدست آمده از  محوطه­های باستانی که پیشتر مطالعه و شناسایی شده­ اند به عنوان شاخص انتخاب و داده­های بدست آمده از محوطه­های حوزه جغرافیایی ابهررود با آنها سنجیده خواهد شد.

فهرست مطالب

چکیده .................................................................................................................................................... 1
مقدمه ...................................................................................................................................................... 2
فصل اول، بررسی ویژگی¬های ناحیه ابهر و خرم¬دره ........................................................................... 7
جغرافیای طبیعی ................................................................................................................... 8
موقعیت جغرافیایی و وسعت ................................................................................................ 8
توپوگرافی و ارتفاعات منطقه ابهر و خرم¬دره ........................................................................ 8
زمین شناسی ......................................................................................................................... 9
هیدروکلیماتولوژی ................................................................................................................ 12
بارندگی ................................................................................................................................ 12
درجه حرارت ....................................................................................................................... 13
رطوبت نسبی ........................................................................................................................ 13
باد ......................................................................................................................................... 13
تبخیر ..................................................................................................................................... 14
منابع آب ............................................................................................................................... 14
وضعیت خاک¬ها .................................................................................................................... 15
پوشش گیاهی ....................................................................................................................... 15
فصل دوم، نگاهی به تاریخ اشکانی ..................................................................................................... 17
مقدمه 18
جغرافیای پارت 27
ساختار حکومت اشکانی 28
فصل سوم، سفال اشکانی 44
سفال اشکانی 45
منطقه¬ی غرب ایران 46
منطقه¬ی آذربایجان 56
شمال ایران 57
شرق ایران (سیستان) 57
جنوب ایران 58
فصل چهارم، بررسی باستان¬شناختی 60
فصل پنجم، گونه¬شناسی سفال¬های اشکانی منطقه 177
فصل ششم، تجزیه و تحلیل داده¬ها 231
فصل هفتم، نقشه¬ها و نمودارها 237
فصل هشتم، خلاصه و نتیجه¬گیری 261
فهرست منابع 265