فرمت فایل : word(قابل ویرایش)تعداد صفحات116
مقدمه
شهرگرائی که حاصل توسعه اقتصادی و صنعتی می باشد، مشکلات متعددی را در پی داشته است. افزایش جمعیت و تراکم آن در واحد سطح شهرها، پیدایش موسسات خدماتی مانند بیمارستانها، دانشگاهها، آموزشگاهها، ادارات و ... توسعه واحدهای صنعتی و تولیدی بزرگ از جمله کارخانجات، صنایع نساجی و داروئی و غذایی و ...تولید حجم زیادی از فاضلابهای خانگی، شهری و صنعتی را به همراه داشته و سبب آلودگی در محیط زیست می گردد.
افزایش جمعیت در شهرهای توسعه یافته منتج به عدم تکافوی آب آشامیدنی و بی مصرف شدن آبهای سطحی زیرزمینی جهت شرب، در نتیجه آلودگی و گسترش شبکه آبرسانی متناسب با افزایش جمعیت و موسسات از یک طرف و جمع آوری فاضلاب شهری و صنعتی دفع مناسب آنها از سوی دیگر،دو عامل عمده از عوامل موثر در حفظ سلامتی مردم و اجتماع است. تخلیه فاضلاب حاصل از فعالیتهای مختلف سبب تنزل کیفیت جریان آبهای سطحی و زیرزمینی گردیده و افزایش آلودگی این آبها سلامت ساکنین شهرها را روزبروز در معرض مخاطرات جدی قرارداده است. کاربرد مواد شیمیائی و انواع مختلف دترژنت ها در زندگی روزمره و تخلیه آنها همراه با فاضلابهای انسانی به جریانهای آبهای سطحی و زیرزمینی و افزایش آلودگی آنها به فاضلاب از نظر شیوع بیماریهای عفونی و انگلی بطور مستقیم از طریق مصرف آبهای آلوده و بطور غیرمستقیم از طریق رشد و تکثیر عوامل بیماریزا و انتقال بیماریها توسط حشرات و بندپایان و آلوده شدن سبزیجات و صیفی جات آبیاری شده توسط فاضلابها امری واضح و روشن است. با نگاهی گذرا به آثار بیماریهای مختلف از جمله بیماریهای انگلی و روده ای به اهمیت آبهای آلوده در انتقال این بیماریها پی برده از طریق کنترل آلودگی آبهای مصرفی می توان تا اندازه ای این بیماریها را مهار نمود.
در این راستا بیمارستانها نیز بعنوان منبع قابل توجه آلودگی بشمار می آیند و فاضلاب حاصل از فعالیتهای مختلف در این مکانها سبب آلودگی شدید آبهای زیرزمینی می گردد با توجه به این مسئله که بیمارستانها عامل تولید فاضلابهای خطرناک می باشند و اغلب بیمارستانهای موجود فاقد سیستم تصفیه فاضلاب مناسب بوده و فاضلاب تولیدی را بدون درنظرگرفتن قوانین زیست محیطی به کانالها یا جویهای آب تخلیه می نمایند، طراحی سیستم های فاضلاب جهت بیمارستانها امری ضروری محسوب می گردد.
روشهای جمع آوری فاضلابروهای شهری
جمع آوری فاضلابهای شهری را می توان به دو گونه انجام داد:
الف- جمع آوری ناقص: که در آن آب باران با کمک شبکه ای روبسته یا روباز جمع آوری و به بیرون شهر فرستاده می شود و فاضلابهای خانگی در چاههای جذب کننده وارد می گردند. این روش سنتی در بیشتر شهرهای ایران است به عللی که قبلا بیان شد، نباید در آینده به صورت فعلی مورد استفاده قرارگیرند.
ب- جمع آوری کامل: که در آن آب باران و فاضلابهای خانگی و صنعتی بوسیله شبکه هایی از شهر بیرون برده می شوند. برای اجرای جمع آوری کامل از دو روش ممکن است استفاده گردد:
روش 1: روش مجزا: در این روش فاضلابهای خانگی و صنعتی در یک شبکه لوله کشی به تصفیه خانه هدایت شده و فاضلابهای ناشی از آب باران در شبکه دیگر و به شکل مجزا مستقیما به رودخانه فرستاده می گردد.
روش 2: روش درهم: در این روش فاضلابهای خانگی و صنعتی و آن چه از آب باران است همگی بوسیله یک شبکه ی لوله کشی جمع آوری می گردند. برای جلوگیری از افزایش حجم بی رویه ی حجم تصفیه خانه با کمک ساختمانهای ویژه ای به نام سرریزه آب باران در واقع بارندگی مستقیما به رودخانه ، مسیل یا دریا می فرستند، و تنها قسمت کمی از آن همراه فاضلاب خانگی به تصفیه خانه فرستاده می شود.
مقایسه روشهای جمع آوری فاضلاب (مجزا- درهم)
الف- در روش مجرا دو شبکه لوله کشی و کانال سازی جداگانه با دریچه آدم رو، مخصوص به خود لازم است ولی در روش درهم تنها یک شبکه ی لوله کشی کافی است. لذا هزینه های ساختمانی شبکه ی مجزا خیلی بیشتر است.
ب- در روش مجزا لوله های فاضلاب خانگی درزیر و لوله های آب باران در سطحی بالا قرارمی گیرند و لذا در مواقع بارندگی شدید خطر ورود آب باران از شبکه فاضلاب به درون زیرزمینها وجود ندارد. یعنی روش مجزا دارای ایمنی بیشتری است.
ج- در روش مجزا چون تمام آب باران وارد رودخانه ها می شود، بزرگی تصفیه خانه و هزینه آن کمتر می گردد.البته در این روش نیز مقدار کمی از آب باران بوسیله اتصالهای غلط و غیرمجاز درون ساختمانها و نیز از راه دریچه های آدم رو در کف خیابانها وارد شبکه فاضلاب خانگی می شود که مقدار آن بستگی به سطح فرهنگ مردم ووجود یا عدم وجود شبکه ی فاضلاب آب باران در شهر تغییر می کند.
د- در روش مجزا احتمال ته نشینی مواد معلق کمتر است در حالی که در روش درهم به علت بزرگ بودن مقطع ها و اختلاف زیاد بین و بی ماکزیمم در حالت بارندگی و می نیمم در حالت بدون بارندگی، امکان ته نشین شدن مواد معلق افزایش می یابد. این عامل در خوب کارکردن و راحتی بهره برداری از شبکه تاثیر به سزایی دارد.
هـ- در روش مجزا چون تمام فاضلاب خانگی به تصفیه خانه هدایت می شود،محیط زیست سالمتر می ماند در حالی که در روش درهم قسمتی از فاضلاب خانگی در موقع بارندگی همراه آب باران و بدون تصفیه وارد محیط طبیعی می شود.
و- در روش مجزا در موقع بارندگی تغییری در برنامه و بازده تصفیه خانه داده نمی شود. در حالی که در روش درهم به علت کوتاه شدن مدت توقف فاضلاب در تصفیه خانه ممکن است برخی از تخم انگل ها فرصت جداشدن از فاضلاب را نیابند.
الگوهای جمع آوری فاضلاب
الگوهای سیستم جمع آوری فاضلاب و سیلاب براساس وضعیت خطوط نسبت به تصفیه خانه به عواملی از جمله سطح، شکل منطقه، پستی و بلندی و عوارض طبیعی منطقه، نوع سیستم جمع آوری، روش تصفیه و دفع و نیز تصفیه خانه بستگی دارد که الگوهای جمع آوری فاضلاب به شرح زیر می باشد:
1- الگوی شعاعی (Radial Pattern)
در مناطقی که به صورت صاف و مسطح بوده و شیب کمی از مرکز به اطراف دارند و نیز زمین کافی برای دفع یا استفاده مجدد پساب (به عنوان مثال در کشاورزی) وجود داشته باشد، از این الگو استفاده می شود،در این الگو لوله ها بصورت شعاعی از مرکز شهر به اطراف کار گذاشته می شوند. قطر لوله ها کوچک بوده اما نیاز به چند تصفیه خانه می باشد.
2- الگوی عمودی (Perpendicular Pattern)
در این الگو لوله های فاضلاب سرد طوری کار گذاشته شده اند که لوله اصلی تا محل رودخانه طبیعی کمترین فاصله را داشته باشد. این الگو بیشتر برای سیستم های مجزای شبکه فاضلاب و یا سیستم هایی که بخشی از آن مجزا باشد، (شبکه مختلط) مناسب است. زیرا در این حالت سیلاب به راحتی به رودخانه تخلیه می شود. این الگو به دلیل نیاز به تصفیه خانه های متعدد و نیز حجم زیاد فاضلاب در شبکه مشترک برای این سیستم فاضلابرو مطلوب نمی باشد.
3-الگوی تقاطعی (Interceptor Pattern)
این الگوی تقاطعی، اصلاح شده الگوی عمودی است. و یک خط کمربندی که در پایین ترین رقوم ارتفاعی سطح شبکه قراردارد. جریان فاضلاب را از تمامی خطوط گرفته و به تصفیه خانه هدایت می کند. این الگو برای شبکه مجزا و مشترک قابل استفاده است.
4-الگوی بادبزنی (Fan Pattern)
در این الگو تمام خطوط فاضلاب سرد از کل منطقه به محل تصفیه خانه هدایت می شود. امتیاز این الگو نیاز به یک تصفیه خانه است. در این الگو قطر لوله ها در طول مسیر به تدریج افزایش یافته که منجر به افزایش هزینه های احداث شبکه می شود. از محدودیتهای دیگر این روش،افزایش بار وارده به تصفیه خانه است.
5- الگوی ناحیه ای یا منطقه ای (Zon Pattern)
در مناطقی که بین بالاترین و پایین ترین نقطه، اختلاف ارتفاع و در نتیجه شیب زیاد باشد (مثل اجتماعات واقع در یک تپه شیب دار) کل منطقه به چند بخش از نظر شیب تقسیم شده و فاضلاب هر قسمت به صورت جداگانه جمع آوری و به یک تصفیه خانه هدایت می شود. مهمترین عیب این سیستم طول زیاد خطوط جمع آوری فاضلاب است.
تحقیق روشهای جمع آوری فاضلاب های شهری
نویسند‌گان: محمد گلباشی ، محمدحسین شریعتمداری ، مهدی ضرابی ، مریم اشفته بیرگی