پایان نامه بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش آموزان دختر

اختصاصی از سورنا فایل پایان نامه بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش آموزان دختر دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

دانلود متن کامل پایان نامه مقطع کارشناسی با فرمت ورد word

 چکیده

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان رباط‌کریم در سال 86-85 می‌باشد.

روش پژوهش در این تحقیق روش آزمایشی بود. که در این پژوهش ابتدا 200 نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شد که پس از انجام پیش آزمون از بین آنها دانش‌آموزانی که کمترین نمره سازگاری را کسب نمودند 30 نفر به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم گردیدند.

جهت اندازه‌گیری داده‌ها از پرسشنامه‌ها سازگاری سینها و سینگ (1993) که شامل 60 سؤال که حوزه‌های عاطفی، اجتماعی و آموزشی دانش‌آموزان دبیرستانی را می‌سنجد استفاده شد و همچنین مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل در ده جلسه یک ساعت و نیم اجرا شد و در پایان نیز از هر دو گروه گواه و کنترل پس‌آزمون گرفته شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (جدول و نمودار) و جهت آزمون فرضیه‌های پژوهش از آمار استنباطی (T مستقل و کواریانس) استفاده شد.

نتایج این پژوهش نشان داد که روش مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل TA بر سازگاری اجتماعی و سازگاری کل شرکت‌کنندگان تأثیر معنادار داشته است همچنین نتایج نشان دهنده وجود تفاوت معناداری بین سازگاری دانش‌آموزان پایه اول و دوم می‌باشد و سازگاری عاطفی و آموزشی نیز افزایش یافته است ولی معنادار نبوده است.

مقدمه

توان سازگاری در انسان از جمله خصیصه‌هایی تلقی می‌شود که نقش اساسی در تأمین بهداشت روانی و جسمانی او دارد، زیرا مجموعه‌ای از کنش‌ها و رفتارها شرایط و موقعیت‌های جدید فراهم می‌آورد که آدمی قادر می‌شود با ارائه پاسخ‌های مناسب راه کمال را طی کند و این پیشرفت در مقوله روانی و جسمانی قابل مشاهده است، زیرا کارکرد مؤثر در نقش‌ها و تکالیفی که فرد برای آنها اجتماعی شده را به همراه می‌آورد (نوربان و محمدیان شعرباف، 1376).

به تدریج که انسان رشد می‌کند به طور پیوسته باید ساختارهای روانی خود را از نو سازمان بدهد تا بتواند به گونه‌ای مؤثر با محیط خود برخورد نماید. به عبارت دیگر، قدرت سازگاری خود را بالا ببرد تا بتواند با محیط هماهنگ باشد. سازگاری مستلزم تعاملی است که در آن شخص به گونه‌ای نیازهای شخصی خود را در ارتباط عملی با انتظارات محیط هماهنگ می‌کند. پیاژه معتقد است که این فرایند از طریق درونسازی یا جذب و برون‌سازی یا انطباق انجام می‌گیرد (وظیفه‌شناس، 1380).

سازگاری متشکل از دو فرایند است: منطبق کردن خود با شرایط مشخص و تغییر شرایط برای منطبق کردن آن با نیازهای خود.

منظور از سازگاری مؤثر فقدان بحران نیست، بلکه وضعیتیاست که در آن به طور معمول انتظار می‌رود که استرسهای زندگی مدیریت شده باشد (فنوی، 1380). مک دانلد (1985) می‌گوید: «وقتی می‌گوئیم فردی سازگار است که پاسخهایی که او را به تعامل با محیطش قادر می‌کند، آموخته باشد و از نظر عاطفی نیز بتواند با آن تعامل نماید.» (فنونی، 1380).

بنابراین طبق نظریات فوق سازگاری برای انسان یک ضرورت و امر حیاتی به شمار می‌آید از آنجا که انسان در گروه متولد می‌شود و در گروه زندگی می‌کند و اجتماعی می‌شود و در گروه کار می‌کند و حتی در گروه توان سازگاری خود را از دست می‌دهد و ناسازگار می‌شود، این سؤال پیش می‌آید که چرا در گروه این کارکرد را دوباره به دست نیاورد و درمان نشود. بر این اساس و به لحاظ اهمیت مشاوره و روان درمانی گروهی که نقش اساسی در جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه به همراه دارد. در این پژوهش سعی بر آن است که تأثیر مشاورة گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل (TA) بر سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گیرد.

بیان مسئله

سازگاری در فرهنگ روان‌شناسی، عبارت است از رابطه‌ای که هر ارگانسیم با محیط خود برقرار می‌کند. این اصطلاح معمولاً به سازگاری روان‌شناختی یا اجتماعی با توجه به معنای ضمنی مثبت آن اشاره دارد. یعنی فرد خوب سازگار یافته و این اصطلاح وقتی به کار برده می‌شود که فرد در یک فرایند جاری و غنی از رشد بالقوه خودش، درگیر است و به تغییرات محیطی به طرز مؤثری واکنش نشان می‌دهد. این واژه از طرفی اشاره به یک حالت تعادل کامل بین ارگانیسم و محیط دارد. حالتی که در آن همه نیازها ارضاء شده‌اند و عملکردهای ارگانیسمی به آسانی تحقق بخشیده می‌شوند (عیدیان، 1385).

سازگاری به فرایندهای روان‌شناسی که مردم را با تغییرات روزمره هماهنگ می‌کند، اشاره دارد (وایتن ولیویید به نقل از شهسواری، 1382) به زعم سینها وسینگ (1993) سازگاری عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی نیز بیان شده است (سینها وسینگ، ترجمه کرمی، 1377) منظور از سازگاری اجتماعی داشتن رابطه صحیح و مطلوب با دیگران و سازگاری شخص با محیط خود می‌باشد که با تغییر دادن خود و یا محیط به دست می‌آید (پورافکاری، 1373) و به مکانیسم‌هایی که بوسیله آنها یک فرد ثبات عاطفی پیدا می‌کند سازگاری عاطفی اطلاق می‌گردد و سازگاری تحصیلی را به عنوان داشتن نگرشهای مثبت نسبت به اهداف تحصیلی وضع شده، کامل کردن شروط تحصیلی و اعتقاد فرد به مؤثر بودن تلاش برای رسیدن به درجات علمی بالاتر تعریف کرده‌اند (پور دهقان اردکانی، 1383).

عوامل زیادی با سازگاری که یک ضرورت حیاتی برای انسان محسوب می‌شود در ارتباطند که مهمترین آنها «نحوة برقرار کردن ارتباط و تعامل با دیگران» می‌باشد. به عبارت دیگر، ارتباط و تعامل ناموفق باعث بوجود آمدن ناسازگاری در فرد خصوصاً در نوجوانان و جوانان که داشتن تعاملات اجتماعی به ارتباط با دیگران بویژه همسالان نقش مهمی در سلامت روانی آنها دارد، می‌شود (احمدی، 1375).

از دیدگاه روانشناسی ارتباطات، کوچکترین واحد ارتباطی در اجتماع رابطه بین دو شخصیت است. برن، معتقد است که شخصیت هر انسانی از سه بخش که در ارتباط با یکدیگر هستند تشکیل می‌شود. کودک،‌ والد و بالغ.بنابراین وقتی انسان می‌خواهد در جامعه سازگار باشد، باید ابتدا خصوصیات شخصیتی سه‌بعدی خود را بشناسد و سپس وارد اجتماع شود. آنگاه خصوصیات سه‌بعدی طرف مقابل را نیز به طور نسبی بشناسد تا بهتر بتواند با او ارتباط برقرار کند. چه اگر ندانیم چگونه و با کدام بعد و در چه موقعیتی رابطه انسانی برقرار کنیم ، دچار شکست در تعامل اجتماعی شده و حالت سرخوردگی و ناکامی پیدا می‌کنیم و در نهایت با محیط انسانی خود ناسازگار می‌شویم (شفیع‌آبادی و ناصری، 1380).

در همین رابطه در پژوهشی حاجی نصیر (1384) با عنوان «تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل برخود پنداره و منبع کنترل دانشجویان دختر دانشگاههای تهران به این نتیجه دست یافت که مشاورة گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل با اطمینان 99% بر تغییر خود پنداره و منبع کنترل دانشجویان مؤثر بوده است.

با توجه به تحقیقات صورت گرفته اینکه نظریة تحلیل رفتار متقابل نظریه قابل فهم و پیشرفته روانشناسی دربارة تفکرات، احساسات و ارتباطات افراد است و درک آن برای سنین نوجوانی راحت‌تر است و از طرفی رویکردی است که مفاهیم و متون آن برای گروههای درمانی طراحی شده (کرسنی، به نقل از شفیع‌آبادی، 1380) و نوجوانان گرایش شدیدی به شرکت در گروه دارند، در این پژوهش سعی شده است که تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری اجتماعی، عاطفی و آموزشی دانش‌آموزان سنجیده و مورد بررسی قرار گیرد.

 اهمیت و ضرورت پژوهش

انسان احتیاجاتی دارد و همه روزه اکثر اوقات خود را صرف برطرف کردن آن احتیاجات می‌نماید. بطور مثال هنگام گرسنگی تعادل بین نیازهای بدنی و انرژی موجود به هم می‌خورد و تلاش انسان برای برقرار کردن تعادل از دست رفته باعث جریان زندگی روزمره می‌شود.

به همین مناسبت زندگی را می‌توان عبارت از سلسله جریاناتی دانست که در طی آنها تعادل انسان به هم خورده و سپس برقرار می‌گردد. این جریانات را که با بوجود آمدن احتیاجی شروع شده و انسان پس از انجام فعالیت‌هایی به برطرف کردن آنها اقدام می‌کند، سازگاری می‌نامند. البته نیازهای انسان در همه موارد، به آسانی برطرف نمی‌گردد و در اکثر مواقع باید انسان نحوة‌ فعالیت‌های خود را تغییر دهد تا بتواند خود را با محیط تطبیق دهد، جریان سازگاری نیز کاملاً شبیه جریان فوق است و هرکس احتیاجاتی را که دارد باید برطرف نماید تا تعادل روانی و جسمانی برقرار شود(شافر، ترجمه پور مقدس، 1367).

سازگاری برای انسان یک ضرورت بسیار مهم و حیاتی به شمار می‌رود. گاهی این ویژگی تحت تأثیر فشارهای روانی منجر به ناسازگاری می‌شود و در واقع با اجرای پژوهش علمی است که نشان می دهد چه عواملی در سازگاری و افزایش آن مؤثرند و چه عواملی باعث ناسازگاری می‌شوند.

برخی ویژگی های روانی هستند که اگر در نوجوان ویا جوان ظهور نماید باعث به هم خوردن سازمان روانی وی شده و در صورت وجود شرایط دیگر رفتار ناسازگار را در او شعله ور می کند. عوامل تقویت کننده در کلاس از جمله تشویق و تحریک دانش آموزان دیگر و عدم درک صحیح وی توسط معلمین و مسئولین مدرسه باعث تقویت ناسازگاری می شود . بیشتر از نیمی از نوجوانان واقع در سنین بلوغ ودر حال تحصیل به خاطر وجود عواملی نظیر افت تحصیلی ، احساس حقارت ، احساس گناه ، نگرانی ، خصومت وپرخاشگری و ارتباط ناموفق با دیگران دچار ناسازگاری در مدرسه و محیط خانواده می گردند ( احمدی ، 1375 ) با توجه به اهمیت موضوع در این پژوهش سعی بر آن است که با تحقیق علمی تاثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری نوجوانان مورد برسی قرار گیرد .

 اهداف پژوهش

هدف اصلی

هدف اصلی این پژوهش «تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری دانش‌آموزان دختر شهرستان رباط‌کریم در سال تحصیلی 86-85 است.

 اهداف فرعی

• تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش سازگاری عاطفی دانش‌آموزان.
• تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان.
• تعیین میزان تأثیر مشاوره گروهی با روش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش سازگاری آموزشی دانش‌آموزان.
• تعیین تفاوت سازگاری دانش‌آموزان پایه‌های مختلف تحصیلی.

فرضیه های پژوهش

فرضیه اصلی

مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری کل دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.

فرضیه‌های فرعی

• مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری عاطفی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.
• مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.
• مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل بر سازگاری آموزشی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی تأثیر معنادار دارد.
• بین میزان سازگاری دانش آموزان پایه‌های مختلف آموزشی تفاوت معنادار وجود دارد.

 متغیرهای پژوهشی

در این پژوهش منظور از متغیر مستقل «مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل» است و منظور از متغیر وابسته «سازگاری کل، اجتماعی، عاطفی و آموزشی» است. سن و جنسیت نیز به عنوان متغیرهای تعدیل کننده در نظر گرفته شده است.

 تعریف متغیرها

تعریف نظری مشاوره گروهی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل

مشاوره گروهی رشد کانال ارتباطی میان فردی است. یک کانال ارتباطی هست که در آن جو و محیط مناسبی برای فرایند یاورانه ایجاد می‌شود.

TA برای گروه‌ها یک رویکرد عالی و مناسب می‌باشد. برن معتقد است که درمان گروهی اطلاعات بیشتر و سریعتری را درباره برنامه‌های شخصی زندگی فرد در مقایسه با درمان‌های فردی ارائه می‌دهد.

گروه درمانی با رویکرد تحلیل رفتار متقابل در یک بافت گروهی که در آن افراد می‌توانند طرح و برنامه زندگی خود را که از خاطرات اولیه‌شان نشأت گرفته، در تعامل با یکدیگر تجربه کنند، بهترین انتخاب درمانی برای گروه هست (گولدینگ، 1987). راه‌های زیادی برای خودشناسی از طریق تحلیل تبادل درون گروهی وجود دارد، چنانچه در کارکرد گروه‌های گشتالتی در اینجا و اکنون مشاهده می‌شود.

گروه‌های TA مسائل گذشته را به زمان حال می‌آورند و اعضاء گروه با معرفی اعضاء خانواده خود در گذشته و حال این فرایند را تسهیل می‌کنند. در نتیجه تعامل‌های درون گروهی اعضاء فرصت‌های بسیاری خواهند داشت تا تصمیمات گذشته خود را مرور کنند و به چالش بکشند و تصمیمات جدید را به تجربه بگذارند.

به نظر گولدینگ یکی از استدلالات قوی در TA آن است که گروه تجربه زنده‌ای را فراهم می‌کند که اعضاء آن را با خود به خانواده، دوستان و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند انتقال دهند (کری،   ).

 تعریف عملیاتی:

در پژوهش حاضر منظور اجرای اصول تحلیل رفتار متقابل در قالب 10 جلسه یک ساعت ونیم هفتگی که به صورت جلسات مشاوره گروهی آموزش داده می‌شود که اصول اساسی آن عبارتند از آشنایی با نظریه و آموزش (من کودکی) و (من والدین) و (من بالغ) و کارکردها و نحوه برخورد با آنها و حالتهای آسیب زا از قبیل طرد و آلودگی و همچنین مجری گری حالتهای من و وضعیت های زندگی و روابط مکمل و متقاطع و روابط سالم انسانی آموزش داده می‌شود. این نظریه برای به کارگیری در مشاوره گروهی و گروه درمانی رویکردی عالی و مناسب است (کری،       ).

 سازگاری

تعریف نظری :

سازگاری از نظر سینها و سینگ عبارت است از ثبات عاطفی و جسارت در روابط اجتماعی و نیز علاقه به تحصیل و مدرسه در فرد، که به صورت سازگاری عاطفی، سازگاری اجتماعی و سازگاری آموزشی دیده می‌شود. همچنین سینها و سینگ (1993) سازگاری تحصیلی یا آموزشی را به عنوان داشتن نگرش‌های مثبت نسبت به اهداف تحصیلی وضع شده، مؤثر بودن تلاش برای رسیدن به اهداف تحصیلی و نگرش مثبت به محیط تحصیلی تعریف کرده‌اند و سازگاری اجتماعی را به صورت مکانیسم‌هایی که با آنها یک فرد توانایی تعلق به گروه را پیدا می‌کند و سازگاری عاطفی را مکانیسم که بوسیله آنها یک فرد ثبات عاطفی پیدا می‌کند، بیان نموده‌اند (سینها و سینگ، 1993؛ ترجمه کرمی، 1377).

 تعریف عملیاتی :

در این پژوهش سازگاری نمره ای است که فرد از طریق پرسشنامه سازگاری ( برای دانش آموزان دبیرستان ) اثر سینها و سینگ ( 1993 ) بدست می آورد این پرسشنامه شامل 60 سوال است که ارزش هر سوال بین صفر و یک است و نمره صفر نشان دهنده سازگاری خیلی خوب و نمره 60 نشان دهنده سازگاری خیلی ضعیف می باشد . این پرسشنامه درصدد آن است تا دانش آموزان دبیرستانی با سازگاری خوب را از دانش آموزان با سازگاری ضعیف در سه حوزه سازگاری عاطفی ، اجتماعی و آموزشی جدا سازد . در این آزمون دانش آموزانی نمره 30 و بالاتر کسب میکنند بعنوان ناسازگار تلقی می گردند .

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است