نفت در ایران از هزاران سال پیش به واسطه نشت طبیعی آن در مناطق جنوبی شناخته شده بود.در دایرة المعارف بزرگ لاروس آمده است " نخستین چاه نفت به فرمان داریوش شاهنشاه هخامنشی در استان شوش حفاری شده است. کاوشهای باستان شناسی نشان داده است که مردمان کشور ایران حدودا" پنج هزار سال قبل از قیر برای تهیه ملاط و اندود کردن کشتیهاو همچنین از نفت برای ایجاد روشنایی و درمان بعضی از امراض استفاده می کرده اند.هردوت تاریخ نویس یونانی دنیای باستان در کتاب خود چگونگی کندن چاه و استخراج نفت را در ایران شرح داده است، به گفته وی در محلی به نام " اردریکا" در نزدیکی شوش چاهی بوده است که نفت و آب نمک را از آن به کمک چرخ ودلو استخراج کرده و درحوضچه های سربازنزدیک آن می ریختند تامواد سبک نفت تبخیر شده و از قیر و نمک سفت شده استفاده میکردند.
در دنیای مدرن اولین چاه نفت توسط شخصی به نام دریک[1] که پایه گذار موسسه ای بنام PENNSYLVANIA ROCKOIL COMPANY بود،به تاریخ 27 اوت 1859 میلادی در ایالت پنسیلوانیای آمریکا حفر شد، از این حلقه چاه که بعد از حدود 5 سال تلاش در عمق 23 متری به نفت رسید در اولین روز حدودچهار هزارلیتر نفت به دست آمد. و این مقدمه پیدایش صنعت بزرگی به نام صنعت نفت درجهان بود که تمام معادلات سیاسی و اقتصادی دنیا را تحت شعاع قرارداد.
لوفتوس[2] اولین فرد خارجی بود که بطور تخصصی از مناطق نفت خیز ایران بازدیدبه عمل آورد. وی در گزارشی که به سال 1855منتشرنمود اظهارداشته است که تنها چمشه قیربررسی شده توسط ایشان در کنارکوههای بختیاری و مسجد دورافتاده ای در نزدیکی کوه آسماری مسجد سلیمان قرار داشته است.
درسال1890 میلادی(1269 شمسی) امتیاز اکتشاف و استخراج کلیه معادن ایران از جمله نفت توسط ناصرالدین شاه به یک انگلیسی به نام " بارون جولیوس رویتر" داده شد که به علت عدم موفقیت در اکتشاف نفت و مخالفتهای داخلی و خارجی این قرارداد با شکست مواجه شده و طرف ایرانی مجبور به پرداخت غرامت سنگینی شد. ولی در سال 1901 میلادی(1280 شمسی)طبق امتیاز نامه دیگری اجازهءاکتشاف ، استخراج ، تصفیه ، حمل ونقل وفروش نفت وهمچنین احداث خط لوله در تمام خاک ایران بجز پنج ایالت شمالی به یکی دیگراز اتباع انگلستان به نام "ویلیام ناکس دارسی[3] به مدت 60 سال داده شد. از آن پس فعالیتهابرای اکتشاف و استخراج نفت در منطقه دور افتاده ای بنام چاه سرخ در حوالی کرمانشاه شروع گردید که درتابستان 1903 حفاریهادر عمق 507 متری به گاز نفت و سپس به نفت رسید. چند ماه بعد دومین چاه نیز در عمق مشابهی حفر شده و به نفت رسید. بهره برداری از این چاه ها با توجه به بازده کم روزانه حدود 30 تن و هزینه های بالای حفاری و حمل نقل مقرون به صرفه تشخیص داده نشد، دارسی که سرمایه گذاری زیادی انجام داده بود وبه نتیجه مطلوب نرسیده بود مجبور به همکاری با شرکت نفت برمه شد. که آن نیز یک شرکت انگلیسی بود.همکاری این دو گروه با هم منجر به ایجاد شرکت جدیدی بنام سندیکای امتیازات در سال1905 شد. جورج برنالد رینولدز[4] زمین شناس معروف بعد از تحقیقات ابتدایی اعلام کرد که حفاری ها باید در منطقه مسجد سلیمان که دارای ساختار تاقدیسی است صورت گیرد. ولی شرکت با تکرار اشتباه اولیه اقدام به حفاری دو حلقه چاه به عمقهای 661 و591 متردر منطقه رامهرمز نمود که هیچ کدام به نفت نرسید. بعد از این اشتباه و عدم موفقیت شرکت با ناامیدی تمام دستور توقف حفاری را صادر نمود ولی رینولدز که به وجودنفت درمسجد سلیمان اطمینان داشت حفاری ها را به منطقه نفتون در مسجد سلیمان منتقل نموده و از اجرای دستور خودداری نمود. در26 می 1908 ( پنجم خرداد 1287 ) وقتی حفاری چاه در مسجد سلیمان به پایان رسید نفت به ارتفاع 50 فوت در هوا فوران کرد که سطح تولید آن به 2300 بشکه در روز می رسید. برای تبدیل این میدان نفتی به یکی ازبزرگترین میادین نفتی جهان و بهره برداری از آن احتیاج به سرمایه گذاری زیادی بود که برای تامین آن شرکت انگلیس- ایران(ANGELO–PERSIAN OILCOMPANY) در سال 1909 تاسیس گردید.
بعدازگذشت 0 4 سال از حفر اولین چاه در میدان نفتون که بعدها در سال 1930 به مسجدسلیمان تغییر نام داد، اولین محموله نفتی ایران از بندر آبادان صادر گردید. دارسی وشرکت نفتی انگلیس و ایران تا سال 1914 در ایران به فعالیت خود ادامه دادند تا اینکه باکاهش کمکهای دولت انگلستان در این سال شرکت بنگال لنسر برای بهره بردار ی از منابع نفتی ایران وارد مسجد سلیمان شد. که با هوشیاری وینستون چرچیل این مسئله بحرانی به پایان رسیده و طی قراردادی دولت انگلستان 51% سهام شرکت انگلیس – ایران را به دست گرفته و حق انتصاب دو عضو هیأت مدیره با حق وتو را برای خودمحفوظ داشت.
تاسال 1933 که قرارداد دارسی لغو شد جمعا 56147000 تن متریک نفت صادرگردید.
درسال1951 دکتر مصدق صنعت نفت ایران را ملی اعلام کرده و از شرکت انگلیس ایران خلع یدکرد، که مرحله قانونی آن در 29 اسفند 1329 از تصویب مجلسین گذشته و شرکت ملی نفت ایران تأسیس گردید. که بعد از این اقدام این شرکت از طرف شرکت های بین اللملی بایکوت شده و شرکتهای مذکور علاوه بر عدم همکاری اقدام به کارشکنی هایی نیز در این زمینه نمودند، تا اینکه بعد از گذشت سه سال از ملی شدن صنعت نفت ایران اولین محموله نفتی در بندر آبادان توسط نفتکش ژاپنی نیشومازو بارگیری شد. با توجه به تغییراتی که پس از 28 مرداد 1332 در ایران به وقوع پیوست در هفتم آبان 1333 (29اکتبر1954) قرادادی بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم غربی متشکل از هشت شرکت بزرگ نفتی منعقد گردید که طی آن 40 درصد از سهام نفت ایران به شرکت سابق انگلیس و ایران-40درصد به شرکتهای آمریکایی گلف اویل ،استاندارد اویل اف نیوجرسی اند کالیفرنیا،کمپانی نفتی تگزاس و سکونی موبیل - 14 درصد به کمپانی سلطنتی هلند یعنی شل و 6درصدبه کمپانی فرانسوی فرانسوا دو پترول داده شد و مقرر گردید به کمپانی سابق نفت انگلیس و ایران مبلغ 70 میلیون دلار بابت غرامت پرداخت شود.
بعدها طی سالهای 1352 و 1353 با لغو امتیازات واصلاح توافقنامه ها کنترل و حاکمیت کامل ایران بر منابع نفتی ملی مسجل گردیده ومقرر شد کلیه شرکتهای نفتی یا خریدار نفت پیمانکار مخصوص شرکت ملی نفت ایران باشند در روند این تغییرات و بعد از آن با انجام عملیاتهای مکرراکتشاف و استخراج ؛ بهره برداری از منابع غنی نفت ایران تا سال 1357 به 6 میلیون بشکه در روز افزایش یافت. اما در حال حاضر با تمام تلاشهایی که صورت می گیرد این میزان به زحمت به 4 میلیون بشکه در روز می رسد. این در حالی است که وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران جناب آقای بیژن زنگنه در سال 1997 اعلام کردند که قصد دارند میزان تولید روزانه نفت ایران را تا سال 2010 مجدداً به 6 میلیون بشکه در روز برسانند. واین مهم با توجه به کاهش عمر مفید اکثر مخازن بزرگ کشور که در آنها روشهای اولیه بهره برداری برای استخراج نفت مورد استفاده قرار می گیرد بدون استفاده از روشهای ازدیاد برداشت یاروشهای نوین استخراج میسر نخواهدبود.، هر ساله برداشت از میادین بزرگ نفتی کشور مانند آغا جری، هفتکل، دورود، بلالو .... در حال کاهش است.و این در حالی است که ما دارای حدوداً 500 میلیارد بشکه نفت در جا هستیم که این مقدار برابر 9% کل نفت درجای جهان می باشد و باداشتن 27 تریلیون مترمکعب گازطبیعی شناخته شده 15% کل ذخیره جهانی را به خود اختصاص داده ایم. حال اگر ما ضریب بازیافت را 25 فرض کنیم آنگاه می توانیم 125 میلیارد بشکه از این نفت درجا را بدست آوریم و چنانچه با استفاده از روشهای مختلف بهره وری بتوانیم این ضریب را فقط 5%افزایش دهیم آن وقت حدود 25 میلیارد بشکه به نفت های قابل استحصال آن افزوده خواهدشد. خوشبختانه روشهای نوین بهره وری از جمله روشهای افزایش بهره وری نفت[5] که باپیشرفت تکنولوژی در زمینه های مختلف گسترش پیدا کرده و هر روز به تعداد شرکتهای نفتی استقبال کننده از آن افزوده می شود، راه حل این مشکلات را ارائه نموده است. باتوجه به گذشت نزدیک به 160سال از عمر صنعت نفت در دنیا و با توجه به کاهش بهره وری مخازن مختلف بر اثر استخراجهای متوالی ومتمادی روی آوردن به روشهای افزایش بهره وری یک اجبار بوده و شرکتهای مختلف نفتی برای افزایش تولید خود در شرایط دنیای امروز مجبور به استفاده از این روش ها هستند.
معرفی میادین مشترک با جزییات.. 17
بررسی آماری ذخایر نفت ایران و جهان. 21
ذخایر هیدروکربوری ایران و جهان تا پایان سال 2005. 30
روش های ازدیاد برداشت از مخازن نفتی و کاربرد آن در کشور 37
تاریخچه حفاری افقی و در جهان و ایران. 85
منابع و ماخذ 103دانلود تحقیق نفت , ذخایر و برداشت
