دانلود تحقیق زندگی و مشرب عرفانی شیخ احمد جامی

اختصاصی از سورنا فایل دانلود تحقیق زندگی و مشرب عرفانی شیخ احمد جامی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

پیشینه ی تحقیق:
با نگاهی کوتاه به تاریخچه¬ی فرهنگ نویسی در زبان فارسی، می¬بینیم که تا روزگار معاصر، فرهنگ¬ها جنبه‌ی عام داشته؛ یعنی به یک مقوله یا صنف، دسته و رشته¬ی خاصّی اختصاص ندارند. با گسترش دامنه¬ی دانش¬ها، تکنیک¬ها و هنرها، امروزه فرهنگ¬های اختصاصی در هر رشته از علوم تهیّه شده است؛ به طوری که بعضی از لغات و اصطلاحات خاصّ آن رشته را در لغت نامه¬های معمولی نمی¬توان یافت .
متون عرفانی نیز از این تخصّص¬گرایی دور نمانده و تاکنون فرهنگ¬های متفاوتی در این زمینه به رشته¬ی تحریر درآمده است که برخی از آنان به صورت عمومی، بعضی اصطلاحات عرفان و تصوّف را مختصر یا مفصّل شرح داده¬اند و برخی از آن¬ها درباره¬ی اصطلاحات و تعبیرات یک اثر خاص یا یک نویسنده¬ی خاص نگارش یافته است. در ذیل به برخی از آن¬ها اشاره می‌شود:
1-    شرح اصطلاحات تصوّف تألیف سیّد صادق گوهرین (10 جلد)
2-    فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، سیّد جعفر سجّادی (1 جلد)
3-    فرهنگ نوربخش، جواد نوربخش (8 جلد)
4-    فرهنگ اصطلاحات عرفانی، منوچهر دانش¬پژوه (1 جلد)
5-    تبیین اصطلاحات و واژه¬های غزلیات عرفانی، احمد حبیبیان (1جلد)
6-    مفهوم و معانی اصطلاحات عرفانی، حسین علی اکبر قوچانی (1 جلد)
7-    فرهنگ اصطلاحات استعاری صوفیه ، شرف الدّین حسینی ابن الفتی تبریزی(قرن هشم) (1جلد)
8-    فرهنگ قیاسی عشق و عرفان، مهشید مشیری (1 جلد)
9-    شناخت شاخص¬های عرفانی( مجموعه¬ی سه رساله از مولانا محمّد طبسی، فخرالدّین عراقی و ملّا حسین فیض کاشانی) (1 جلد)
10-    فرهنگ اصطلاحات عرفان و تصوّف  عبدالرزّاق کاشانی، ترجمه محمّد علی مودود لاری (1 جلد)
11-    فرهنگ اصطلاحات عرفانی ابن عربی، گل بابا سعیدی (1 جلد)
12-    فرهنگ واژگانی ادبی – عرفانی، جمعی از مؤلفان (1 جلد)
13-    فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی، جمعی از پژوهشگران (1 جلد)
14-    فرهنگ اصطلاحات عرفانی محیی الدّین عربی، ترجمه¬ی قاسم میرآخوری و حیدر شجاعی (1 جلد)
با سیری کوتاه در این آثار، خواهیم دید که همه¬ی آن¬ها کاملاً تخصّصی بوده و برخی مربوط به آثار منثور و برخی نیز مربوط به آثار منظوم می¬باشند و یا برخی بسیار مفصّل و کامل به شرح اصطلاحات و لغات پرداخته، ولی برخی خیلی کوتاه و مجمل به توضیح واژگان پرداخته و البتّه برخی تنها به آوردن معادل¬های انگلیسی آن¬ها اکتفا کرده¬اند. در هر صورت می¬توان از همه¬ی آن¬ها به عنوان فرهنگ¬های تخصّصی عرفان و تصوّف یاد کرد.

ضرورت و انگیزه های تحقیق:
به گمان بنده، برای آشنایی دقیق و کامل با تمام جوانب افکار و اندیشه¬های یک صاحب اثر، ضروری است که فرهنگی خاص برای آثار او نوشته شود، چون اثر هر نویسنده یا شاعر در عین تشابه با آثار معاصرانش، تفاوت¬های زبانی و فکری نیز با آن¬ها دارد و این ضرورت در متون نثر عرفانی بیش از بیش جلوه¬گر می¬باشد.
با توجّه به این نکات و همچنین جایگاه عرفانی، ادبی، علمی و اجتماعی شیخ بزرگوار احمد جامی نامقی و تأثیر و جایگاه ممتاز این عارف شهیر در خطّه¬ی پاک و عارف پرور تربت جام و  تعلّق خاطر این مرید نوآموز به این عارف پاک طنیت و ادای دِین به عنوان هم¬ولایتی ایشان و نیز پیشنهاد آگاهانه و دلسوزانه¬ی استاد بزرگوار جناب آقای دکتر خواجه¬ایم، انگیزه¬هایی شد تا در مسیر نگارش فرهنگی تحلیلی از اصطلاحات عرفانی آثار منثور ژنده پیل احمد جامی نامقی گام بردارم.

 
روش تحقیق:
روش کار در این تحقیق به شیوه¬ی کتابخانه¬ای است. ابتدا پس از مطالعه¬ی اجمالی آثار شیخ احمد جام، پنجاه وشش واژه و اصطلاح عرفانی از آثار این عارف ژنده پیل استخراج و هر یک به عنوان یک مدخل در نظر گرفته شد. با توافق استاد محترم راهنما، چند تن از عارفان و صوفیان پیش و پس از احمد جام انتخاب گردید؛ از جمله خواجه عبدالله انصاری، احمد غزّالی، عین القضّات همدانی، ابوالقاسم قشیری و عزّالدّین کاشانی، سپس هر واژه و اصطلاح در آثار این عارفان جستجو گردید؛ در هر مورد، نظر و دیدگاه نویسندگان آن، مورد بررسی و شناخت قرار گرفت و در ادامه، نظر شیخ احمد جام نیز از آثار وی استخراج و سپس در بیشتر موارد به نوعی مقایسه و نتیجه¬گیری پرداخته شد. در ضمن در تعریف لغوی و اصطلاحی واژگان از نظرات بزرگان دیگری بجز افراد مذکور نیز استفاده شد تا اثر از ارزش و عمق بیشتری برخوردار گردد. در بعضی از مدخل¬ها، مطلبی ذکر نشده و فقط به مدخل دیگری ارجاع داده شده است. دلیل این کار، این است که در آثار احمد جام، مدخل¬هایی مانند درویش و صوفی، جذبه و کشش، حقیقت و شریعت و... با هم و در کنار هم آمده و شیخ به نوعی مقایسه پرداخته است؛ به این دلیل، ما آن دو را از یکدیگر جدا کرده و در یک مدخل که در ترتیب حروف الفبا پیش¬تر قرار می¬گیرد، کامل توضیح داده¬ایم و در مدخل دیگر فقط مطلب را به مدخل پیشین ارجاع داده¬ایم.  
ناگفته نماند که کار در زمینه¬ی آثار منثور عرفانی احمد جام، بسیار گسترده و مستلزم وقت طولانی بود و نیز به دلیل عدم دسترسی به همه¬ی آثار این عارف شهیر با موافقت استاد محترم راهنما، این جستجو و تفحّص در چهار اثر شیخ بزرگوار شامل مفتاح النجات، انس‌التّائبین، روضه المذنبین و سراج السّائرین انجام گرفت.

فصل اوّل
زندگی و مشرب عرفانی شیخ احمد جامی













باسمه تعالی
ستاره¬ای بدرخشید:
شیخ الاسلام معین الدّین ابونصر احمدبن ابوالحسن احمد معروف به «ژنده پیل» و «شیخ جام»از عارفان نیمه ی دوم سده ی پنجم و نیمه ی نخست سده ی ششم، به سال 440 هـ . ق ( 398 هـ .ش) در روستای نامق از توابع ترشیز( کاشمر) در خراسان دیده به جهان گشود.

نام و نسب:
سلسله نسب وی به جریر بن عبدالله بجلی صحابی معروف می رسد. کنیه ی او ابونصر بود که به مناسبت نام یکی از فرزندانش اختیار کرده است. لقب های وی عبارت اند از:« شیخ الاسلام، قدوة الابدال، شهاب الدین، قطب الاوتاد، سلطان الاولیا، معین الملة و الدین ، پیر جام و ژنده پیل» ( فاضل، 1382: 37) . در باب شهرت او به « ژنده پیل » باید گفت: لفظ «ژنده» ( با فتح اول) در زبان فارسی به معنی بزرگ، مهیب، عظیم، شگرف، با صلابت و کلان است، و از این رهگذر دور نیست که شیخ احمد را یا به جهت ظاهری یعنی بلند بالایی، زورمندی و درشتی جثه و اندام، یا از نظر عظمت و والایی درجه و مقامش در راهبری راهروان از جهت معنوی و عرفانی، و یا شاید به لحاظ این که در پند و نصیحت و تذکیر سالکان و روندگان طریقت و تصفیه و تهذیب و ارشاد نابسامانان، بسیار سختگیر و بی مهابا بوده است، به این اسم ملقب شده است. گفته شده که اجدادش از عشیره بجیله در روزگار پیشین به ایران کوچ کرده بودند و ابوالحسن، پدر احمد، در نامق سکونت اختیار کرد. به همین سبب وی  و به مناسبت زادگاهش « نامق» او را نامقی و پس از انتقال به « جام» او را نامقی جامی خواندند. ( ر. ک: همان: 38) [1]

 
کودکی، جوانی و توبه:
سرآغاز ظهور و نشأت شیخ احمد و آغاز حرکت های تعلیمی و ارشادی وی در هاله ی غلیظی از افسانه های خیالی و روایت های عجیب و غریب پوشیده شده و به خصوص درباره ی دوران کودکی و عهد جوانی وی، سخنان عجیبی پرداخته و روایت هایی نامعقول و غیر منطقی نقل شده است که بسیاری از آن ها، ادّعاهایی پوچ و بی اساس است که عدّه ای از مریدان متعصب او همچون سدیدالدین محمد غزنوی نقل کرده اند.( همان: 39)
در بین صوفیه کسانی بودند که در واقع از دنیا – دنیای  بی بند و باری خویش – به تصوف می گریختند. ابراهیم ادهم و شبلی حکومت را رها کردند، شقیق بلخی مشغله ی تجارت را رها کرد، ابو محمد سنبکی از راهزنی توبه کرد و شیخ احمد جام هم گویند از شراب خواری و تبهکاری خویش به تصوف گریخت. ( ر.ک:زرین کوب، 1385: 166)
جوانی شیخ احمد تا هنگام توبه در عشق و شراب و مستی گذشت. او با گروهی از دوستان و همسالان فاسد و میگسار خویش، حلقه ای داشت که به نوبت گرد هم می آمدند و باده گساری می کردند. این دوستان هم پیاله، در سال های پس از توبه نیز گاه مزاحم شیخ می شدندو شیخ را منغّص عیش خود می دانستند. گویند:«شبی در حلقه ی یاران، کرامتی مشاهده کرد که شراب او مبدّل به شربت شد، او از این حادثه، هوشیار و بیدار دل شد و از دوستان گذشته خویش کناره گرفت و روی به عبادت و دینداری نهاد» ( زنگنه قاسم آبادی. 1384: 68) [2]
پیش از توبه، به گفته ی خود شیخ احمد در کتاب سراج السائرین، او حتی دو رکعت نماز کامل نمی توانسته به جا بیاورد. « بیست و دو ساله بودم که توبه کردم،... و از انواع علوم هیچ چیز ندانستم، و الحمد برنتوانستم خواند و دو رکعت نماز راست نتوانستم کرد.» ( جامی نامقی ب ، 1368: 1)
او پس از توبه مدت دوازده سال در کوه نامق و سپس شش سال در کوه بزد درخلوت و انزوا گذراند و پس از آن گویی سفر من الحق الی الخلق را آغاز کرد و برای ارشاد وتوبه گناه دادن گناهان به میان مردم بازگشت.
او از توبه فرمایانی بود که ابتدا خودش فضیلت توبه ی خالصانه را دریافته بود. او برای تقویت مفهوم توبه در ذهن شنونده و خواننده، جای جای در مجالس و تصانیف خود به مضامین دلکش و حکایاتی شورانگیز متوسل می شود.

فهرست مطالب
عنوان                                            صفحه    
چکیده¬ی فارسی
پیش گفتار     7-1
نشانه¬های اختصاری    8
فصل اوّل: زندگی و مشرب عرفانی احمد    35-9
یادداشت¬ها    38-36
فصل دوم: مدخل¬ها     271-39
ابدال    43-40
احسان    46-44
اخلاص    51-47
ادب    58-52
بیداری    61-59
پیر    66-62
تقوی    70-67
تفویض    73-71
توبه    79-74
توحید    85-80
توفیق    87-86
توکّل     93-88
جذبه    97-94
حال     102-98
حرص    106-103
حقیقت     110-107
حیرت    112-111
خانقاه     116-113
خوف    121-117
درویش    126-122
دنیا     130-127
دولت     132-131
رجا    136-133
رحمت    138-137
روح    141-139
ریاضت    142-144
زهد    151-145
سرّ (اسرار)    155-152
سماع    162-156
شریعت    163
شکر    167-164
صبر    173-168
صوفی    174
طاعت    177-174
طلب    181-178
عشق     187-182
عقل     190-188
علم     198-191
فقر    203-199
قناعت    207-204
کرامت     214-208
کشش    215
مؤمن    218-215
مجاهدت     222-219
محبّت    229-223
مرید    235-230
معرفت    242-236
ناز    246-243
نصیحت     249-247
نفس     253-250
نیاز    254
وجد     258-254
وقت    263-259
همّت    264
هوی    266-264
یقین    271-267
فهرست منابع و مآخذ     275-272
چکیده¬ی انگلیسی

فهرست علایم اختصاری:
بی نا= بدون ناشر
بی تا= بدون تاریخ
بی جا= بدون جای انتشار
ج= جلد
در مورد سوره¬های قرآن= شماره¬ی سوره/شماره¬ی آیه
نامقی الف=انس التائبین
نامقی ب= سراج السائرین
ر.ک: رجوع کنید به
ه.ش = هجری شمسی
ه.ج = هجری قمری
همان= شماره¬ی پیش از این مأخذ
[.....]= مطالب داخل کروشه، به متن اصلی اضافه شده است.
 

شامل 274 صفحه word