عنوان تحقیق حاضر، قصاص و موانع آن و عوامل رفع مسئولیت می باشد. قصاص به معنی ، جزا و مکافات قاتل یا ضارب است به طوری که عینا کاری را که او انجام داده، در مورد خودش انجام دهیم. گاهی اوقات عواملی وجود دارد که مستقیماً مانع انجام قصاص می گردد ، به این عوامل موانع قصاص می گویند ، از جمله ابوت ( رابطه پدر و فرزند ) و عدم تساوی در دین ، اگر یکی از این عوامل در فردی وجود داشته باشد قصاص منتفی می گردد . در کنار این موانع عواملی هستند که باعث رفع مسئولیت و سقوط قصاص می شود که از عوامل رفع مسئولیت به کودکی ، جنون ، خواب و غیره می توان اشاره کرد ؛ که اگر فردی مرتکب قتل گردد و یکی از این عوامل در او باشد ، قصاص صورت نمی گیرد . به طور دیگری مجازات می شود . از دسته عواملی که باعث سقوط قصاص می شود فوت قاتل و یا گذشت و عفو قاتل می باشد که قصاص را از بین می برد . در دین اسلام و دیگر ادیان، علاوه بر این که آیات و روایات زیادی به مقابله به مثل اشاره کرده، دریافت دیه به جای قتل نیز پیشنهاد شده اما نسبت به عقو و گذشت تاکید بیشتری نموده و انسانها را به عفو و گذشت تشویق کرده است . هدف از انجام این تحقیق آگاهی بیشتر خود و افراد جامعه از قوانین مربوط به قتل نفس می باشد تا با آگاه شدن افراد از قوانین ، ارتکاب جرم و جنایت در جامعه کاسته شود و جامعه در آرامش و امنیت بیشتری بسر برد
مقدمه
همان‌گونه که مستحضرید و نهادهای مختلف ذی‌ربط نیز احتمالا گزارش‌هایی را در این خصوص، تقدیم حضور نموده‌اند، یکی از معضلات دستگاه قضائی کشور، وضعیت حقوقی خاص برخی از محکومان به قصاص نفس می‌باشد که تداوم بازداشت قانونی آنان و انتظار برای رفع موانع اجرای حکم مشکلات عدیده‌ای را – علاوه بر محکومان و خانواده‌های آنان – برای مسئولین امر نیز فراهم می‌آورد. این موضوع – همچون سایر موضوعات و مسائل – به دلیل گستردگی و اقتضائات استان تهران، ایجاد مشکلات مضاعفی را برای دادگستری این کلان‌شهر در پی دارد؛ چه آنکه:
به حکایت مستندات آماری موجود، تعداد 325 تن از محکومان به قصاص نفس که آرای محکومیت آنان با سیر در تمامی مراحل دادرسی مربوط، قطعیت یافته است، در زندان‌های استان تهران، در انتظار اجرای حکم به سر می‌برند. تعدادی از این محکومان، حدود 20 سال است که منتظر اجرای حکم‌اند.
موانع قصاص
موانع عمده‌ای که در راه اجرای احکام محکومان موصوف، وجود داشته و به تفکیک موارد زیر قابل ارائه می‌باشند، که به موانع ثبوتی و موانع اجرایی تقسیم بندی می شوند. موانع ثبوتی :
- رابطه ابوت
- مسلمان بودن قاتل و کافر بودن مقتول
- مجنون بودن قاتل
موانع اجرایی:
- عدم پرداخت فاضل دیه.
- عدم مراجعه اولیای دم مقتولان.
- عدم درخواست اجرای حکم قصاص از سوی اولیای دم مقتول.
- عدم تودیع سهم وارث صغیر مقتول.
- درخواست دیه از سوی اولیای دم و عدم توانایی مالی محکوم‌علیه بر پرداخت آن.
در این میان، علت عدم اجرای حکم در مورد تعداد 112 نفر از محکومان، عدم مراجعه اولیای دم مقتولان، نسبت به تعداد 82 نفر، عدم پرداخت فاضل دیه و در مورد حدود 100 نفر، تابعیت خارجی (افغانی) قاتل و مقتول اعلام شده است.
عنوان تحقیق حاضر، قصاص و موانع آن و عوامل رفع مسئولیت می باشد. قصاص به معنی ، جزا و مکافات قاتل یا ضارب است به طوری که عینا کاری را که او انجام داده، در مورد خودش انجام دهیم. گاهی اوقات عواملی وجود دارد که مستقیماً مانع انجام قصاص می گردد ، به این عوامل موانع قصاص می گویند ، از جمله ابوت ( رابطه پدر و فرزند ) و عدم تساوی در دین ، اگر یکی از این عوامل در فردی وجود داشته باشد قصاص منتفی می گردد . در کنار این موانع عواملی هستند که باعث رفع مسئولیت و سقوط قصاص می شود که از عوامل رفع مسئولیت به کودکی ، جنون ، خواب و غیره می توان اشاره کرد ؛ که اگر فردی مرتکب قتل گردد و یکی از این عوامل در او باشد ، قصاص صورت نمی گیرد . به طور دیگری مجازات می شود . از دسته عواملی که باعث سقوط قصاص می شود فوت قاتل و یا گذشت و عفو قاتل می باشد که قصاص را از بین می برد . در دین اسلام و دیگر ادیان، علاوه بر این که آیات و روایات زیادی به مقابله به مثل اشاره کرده، دریافت دیه به جای قتل نیز پیشنهاد شده اما نسبت به عقو و گذشت تاکید بیشتری نموده و انسانها را به عفو و گذشت تشویق کرده است . هدف از انجام این تحقیق آگاهی بیشتر خود و افراد جامعه از قوانین مربوط به قتل نفس می باشد تا با آگاه شدن افراد از قوانین ، ارتکاب جرم و جنایت در جامعه کاسته شود و جامعه در آرامش و امنیت بیشتری بسر برد
مقدمه
همان‌گونه که مستحضرید و نهادهای مختلف ذی‌ربط نیز احتمالا گزارش‌هایی را در این خصوص، تقدیم حضور نموده‌اند، یکی از معضلات دستگاه قضائی کشور، وضعیت حقوقی خاص برخی از محکومان به قصاص نفس می‌باشد که تداوم بازداشت قانونی آنان و انتظار برای رفع موانع اجرای حکم مشکلات عدیده‌ای را – علاوه بر محکومان و خانواده‌های آنان – برای مسئولین امر نیز فراهم می‌آورد. این موضوع – همچون سایر موضوعات و مسائل – به دلیل گستردگی و اقتضائات استان تهران، ایجاد مشکلات مضاعفی را برای دادگستری این کلان‌شهر در پی دارد؛ چه آنکه:
به حکایت مستندات آماری موجود، تعداد 325 تن از محکومان به قصاص نفس که آرای محکومیت آنان با سیر در تمامی مراحل دادرسی مربوط، قطعیت یافته است، در زندان‌های استان تهران، در انتظار اجرای حکم به سر می‌برند. تعدادی از این محکومان، حدود 20 سال است که منتظر اجرای حکم‌اند.
موانع قصاص
موانع عمده‌ای که در راه اجرای احکام محکومان موصوف، وجود داشته و به تفکیک موارد زیر قابل ارائه می‌باشند، که به موانع ثبوتی و موانع اجرایی تقسیم بندی می شوند. موانع ثبوتی :
- رابطه ابوت
- مسلمان بودن قاتل و کافر بودن مقتول
- مجنون بودن قاتل
موانع اجرایی:
- عدم پرداخت فاضل دیه.
- عدم مراجعه اولیای دم مقتولان.
- عدم درخواست اجرای حکم قصاص از سوی اولیای دم مقتول.
- عدم تودیع سهم وارث صغیر مقتول.
- درخواست دیه از سوی اولیای دم و عدم توانایی مالی محکوم‌علیه بر پرداخت آن.
در این میان، علت عدم اجرای حکم در مورد تعداد 112 نفر از محکومان، عدم مراجعه اولیای دم مقتولان، نسبت به تعداد 82 نفر، عدم پرداخت فاضل دیه و در مورد حدود 100 نفر، تابعیت خارجی (افغانی) قاتل و مقتول اعلام شده است.
کار تحقیقی قصاص و موانع آن در قانون مجازاتهای اسلامی
