قتل غیر عمدی
چکیده:
واقعه حقوقىاى که رخ مىدهد، در مواردى ممکن است علاوه بر آنکه سببهاى متعدّدى در پیدایش آن دخیل باشد، از نظر گستره مقررات نیز مشمول مقررات و یا چند عنوان مجرمانه دیگر واقع شود. تشخیص مقررات کیفرى ـ حقوقى حاکم بر واقعه مزبور و همچنین تعیین میزان تقصیر هر یک از سببها در اینگونه موارد، امرى بااهمیت و بسیار دشوار و پیچیده است.
نوشتار مزبور به این موضوع پرداخته و کیفیت مقررات حاکم بر قتل غیر عمد ناشى از رانندگى را در صورتى که بر اثر تعدّد سبب به وجود آمده باشد، به شکل کاربردى بررسى مىکند و مقررات حاکم بر آن و درصد تقصیر هر یک از سببها را مشخص مىسازد.
مقدّمه ـ ضوابط قانونى:
هرگاه دو نفر عدوانا در وقوع جنایتى به نحو سبب دخالت داشته باشند (نه مباشرت) کسى که تأثیر کار او در وقوع جنایت، قبل از تأثیر سبب دیگرى باشد، ضامن خواهد بود. مانند آنکه کسى چاهى حفر کند و دیگرى سنگى را در کنار آن قرار دهد و عابر به سبب برخورد با سنگ، به چاه افتد. در این صورت، فقط کسى که سنگ را در کنار چاه گذاشته است، ضامن مىباشد و چیزى بر عهده حفرکننده نیست و اگر عمل یکى عدوانى و دیگر غیرعدوانى باشد، فقط شخص متعدّى ضامن خواهد بود. البته تبصره مادّه ۷۱ قانون… دیات، هر کدام را که متجاوز شناخته مىشد، ضامن مىدانست (مادّه ۷۱ قانون… دیات سابق و ماده ۳۶۴ قانون مجازات اسلامى لاحق).
در مواردى که چند نفر با هم سبب آسیب یا خسارتى شوند، به طور تساوى عهدهدار خسارت خواهند بود (مادّه ۷۲ قانون… دیات سابق و ماده ۳۶۵ قانون مجازات اسلامى لاحق).
در میان مواد قانون مجازات اسلامی فقط در ماده ۷۱۴ عنوان قتل غیر عمدی مطرح شده است که این ماده در رابطه به قتل ناشی از تخفات رانندگی می‌باشد و هدف قانونگذار از وضع این ماده تعیین مجازات تعزیری برای رانندگانی است که در حین رانندگی مرتکب خطای منجر به مرگ دیگری می‌شوند ولی برای تعیین اینکه قتل ناشی از تخلفات رانندگی مذکور در ماده فوق‌الذکر جزء کدامیک از انواع قتل می‌باشد و حکم آن چیست باید به موادی از قانون مجازات اسلامی که در آنها انواع قتل می‌باشد و حکم آن چیست باید به موادی از قانون مجازات اسلامی که در آنها انواع قتل مطرح و حکم هر یک بین می‌شود مراجعه کرد که از آنجائیکه در فقه اسلام عنوان قتل غیر عمدی مطرح نشده است در این مواد نیز که به تبعیت از فقه تدوین گشته است چنین عنوانی مطرح نشده است،
پس عنوان قتل غیر عمدی در حال حاضر موضوعیت ندارد و قتل ناشی از تخلفات رانندگی بایستی با یکی از انواع ششگانه قتل تطبیق داده شود. بهرحال از آنجائیکه قتل غیر عمدی در حقوق انگلیس مفهوم موسعی دارد و دامنهٔ بسیار وسیعی از قتلها را در بر می‌گیرد که در کنار آن فقط قتل عمد (که در این تحقیق ملاحظه می‌شود که دامنهٔ شملو آن بسیار محدود گشته است) و بچه کشی (توسط مادر) قرار دارد،
برای نیل به یک مطالعه تطبیقی، در این نوشتار قتل غیر عمدی در حقوق ایران در معنای عام آن که قتل در حکم شبه عمدی، قتل خطئی محض و قتل در حکم خطئی محض را در بر می‌گیرد، بکار رفته است که در ادامه در بررسی آنها پرداخته می‌شود که قبل از آن در اینجا لازم است توضیحی مختصری پیرامون اصطلاحات «در حکم» و «به منزله» داده شود. بطور کلی زمانیکه قانونگذار بخواهد احکام جرم خاضی را بر عمل خاص بار نماید در حالیکه عمل مذکور دارای ارکان و شرائط آن جرم نمی‌باشد، آن عمل را در حکم یا به منزلهٔ جرم مورد نظر قرار می‌دهد یا اینکه مجازات جرم مورد نظر را برای مرتکب آن مقرر می‌کند.
بعنوان مثال: قانونگذار در ماده ۱۷۱ قانون مجازات عمومی ارتکاب قتل بوسیله آلت قتاله را در حکم قتل عمدی قرار می‌دهد و در ماده ۱۰۷ قانون ثبت اسناد و املاک سال ۱۳۱۰، مجازات کلاهبرداری را برای کسیکه نسبت به ملکی امین محسوب و بعنوان مالکیت تقاضای ثبت آن را می‌کند در نظر می‌گیرد.
قانونگذار در قانون مجازات اسلامی در مبحث قتل، در دو مورد از این اصطلاحات استفاده نموده است: ۱- زمانیکه می‌خواهد بر بعضی از قتلها حکم قتل شبه عمدی را بار نماید. ۲- موقعیکه حکم قتل خطئی محض را برای پاره‌ای از قتلها در نظر می‌گیرد.
الف- قتل در حکم شبه عمدی
اصطلاح قتل در حکم شبه عمدی در تبصره ۳ ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی بکار رفته است. متن تبصره فوق‌الذکر بشرح زیر می‌باشد:
نوع فایل: word
سایز:27.4 KB
تعداد صفحه:22
قتل غیر عمدی
