چکیده:
تحقیق حاضر به دنبال بررسی جایگاه و محتوای اطلاعاتی و ارزیابی ارتباط هزینه استهلاک و استهلاک انباشته دارایی ها با بازده غیرعادی سهام و قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در یک دوره 5 ساله از ابتدای سال 1383 لغایت پایان سال1387 در صنایع مختلف بورس بوده است، تا برای سوالات مذبور پاسخی بدست آورد:1-آیا هزینه استهلاک بر بازده غیر عادی سهام تاثیری دارد؟ و 2-آیا استهلاک انباشته بر قیمت سهام تاثیری دارد؟.
برای تحقق اهداف و پاسخ به سوالات از تجزیه و تحلیل رگرسیون و همبستگی استفاده شده است. و دو مدل بازده و مدل قیمت برای آزمون اینکه بین بازده غیرعادی سهام و هزینه استهلاک رابطه ای وجود ندارد و اینکه بین قیمت سهام و استهلاک انباشته رابطه ای وجود ندارد مورد بهره برداری قرار گرفته است.
به منظور گردآوری اطلاعات تحقیق از روش کتابخانه ای استفاده شده است، تا مبانی نظری مرتبط با موضوع تحقیق از منابع داخلی و خارجی استخراج وارائه شود و سپس برای آزمون فرضیه ها از روش میدانی استفاده شده است. لذا برای استخراج اطلاعات مورد نیاز شرکتها از بانک های اطلاعاتی بورس و مجلات و گزارش های بورس مانند نرم افزار تدبیر پرداز و ره آورد نوین استفاده شده است. در این تحقیق از نرم افزار اکسل جهت محاسبات و از نرم افزار اس پی اس اس جهت انجام آزمونهای آماری و برآورد ضرایب در بدست آوردن مقادیر لازم برای تجزیه و تحلیل آماری استفاده شده است.
متغییرهای تحقیق که در دو مدل مورد استفاده قرار گرفته اند، بشرح ذیل می باشد:استهلاک انباشته هر سهم، بازده غیرعادی، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام، ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام هر سهم، هزینه استهلاک هر سهم، سودنقدی هر سهم، وجوه حاصل از عملیات هر سهم، سودوزیان فروش داراییهای هر سهم، نسبت اهرمی ، لگاریتم طبیعی سرمایه بازار، سود خالص هر سهم، قیمت هر سهم، رشد فروش.
نتایجی که از 799 مشاهده سال شرکتی در مورد همبستگی بدست آمده بیانگر این موضوع است که همبستگی معنی داری بین هزینه استهلاک و بازده غیرعادی در شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار تهران وجود ندارد و در مورد فرضیه دوم نتایج نشان می دهدکه همبستگی معنی داری بین استهلاک انباشته و قیمت سهام در شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد.
این مقاله سعی کرده است نگرشی مربوط به استهلاک و محتوای اطلاعاتی استهلاک را در بازار سرمایه مورد نقد قراردهد تا بدین وسیله باعث غنی سازی ادبیات استهلاک حسابداری گردد.
کلمات کلیدی: هزینه استهلاک ، استهلاک انباشته، بازده غیر عادی سهام، وجوه حاصل از عملیات.
مقدمه :
در سیر تکامل حسابداری و ارتباط با ماهیت آن نگاه ها و تصورات متفاوتی به وجود آمده است ، از جمله در نظر گرفتن حسابداری به عنوان یک سِستم اطلاع رسانی ، که در این حالت حسابدار همانند یک منبع اطلاع رسان یا کانال ارسال اطلاعات خواهد بود که در یک طرف این سیستم حسابدار و در طرف دیگر آن گروه هایی همچون سهامداران قرار دارند. (عبداله خانی، 25:1385)
صرف نظر از تعریف های فراوانی که از حسابداری شده ، موضوع و کارکرد اصلی آن ثبت ، گزارش دهی و تفسیر است . این در حالی است که زیر بنای تمامی این امور را ، سنجش تشکیل میدهد . در همین راستا مشکلی که عموماً حسابداران با آن روبرو هستند ، نبودن یک تئوری قابل اتکا برای سنجش و اندازه گیری پدیده ها و رویداد هاست .(مرتضی کلانتری، 10:1372)
استهلاک نیز از این مقوله خارج نیست وتفکرات و بحث های بسیاری از زمانهای پیش درباره استهلاک
وجود داشته و گمراهی های بسیار و سیاستهای قابل تردیدی را به وجود آورده است.
(همان، 14:1372).
برای رفع این تردیدها و مشکلات لازم و ضروری بنظر میرسد که تحقیقات متعددی صورت گیرد تا به کنکاش مشکل بپردازند. در همین راستا ما به دنبال بررسی محتوای اطلاعاتی استهلاک و رابطه آن با قیمت و بازده غیرعادی سهام می باشیم.
در این تحقیق ما معیاری باعنوان وجوه حاصل از عملیات را در کنار سود خالص حسابداری بعنوان یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد شرکتها محاسبه و بکار گرفته ایم. که البته لازم بذکر است که مطالعات قبلی صورت گرفته درباره برتری وجوه حاصل از عملیات بر سود خالص حسابداری به عنوان یک معیار ارزیابی عملکرد شرکتها بی نتیجه بوده است ، چراکه استهلاک بعنوان یک قلم مغایر بین وجوه حاصل از عملیات بر سود حسابداری میباشد.
باتوجه به اینکه اصول پذیرفته شده عمومی حسابداری ملزم کرده است که هزینه های استهلاک را برای کل داراییهای ثابت بر مبنای عمر مفید منظور نمائیم بسیاری از مدیران و متصدیان نگران هستند که ثبت هزینه های استهلاک هم دارائیها و هم سود آنها را تحریف نماید و ظاهراً برای ارزیابی صحیح تر و عملکرد بهتر به اطلاعات وجوه حاصل از عملیات بیشتر از سود مطابق با اصول پذیرفته شده عمومی حسابداری تاکید میکنند. (کانگ، 11:2010)
با توجه به اینکه در سال 1991 سازمان شرکتهای املاک امریکا تعریف رسمی خود را از وجوه حاصل از عملیات منتشر کرد ، بیشتر تحلیل گران ضریب وجوه حاصل از عملیات را معادل نسبتهای سود هر سهم تلقی میکنند. (همان منبع، 14:2010)
برتری بیان شده وجوه حاصل از عملیات بر سود خالص برای ارزیابی عملکرد ، در مطالعاتی که توسط فیلدز و همکاران (1998) ، گور استات(1998) ، وینسنت(1999) ، صورت گرفته ناتمام مانده است .یک موضوع بنیادی که توسط اسکینر(1999) ، تفصیل شده ، این است که تفسیر یافته های تجربی بدون درک منطقی اقتصادی تحت ادعای صنعت مبنی بر برتری وجوه حاصل از عملیات دشوار است . (همان منبع ،17:2010)
ما بر مبنای تحقیقات قبلی کانگ (2010)، فیلدز و همکاران (1998)، گوراستات(1998)، وینسنت(1999)، تحقیقات خود را بنا نهاده ایم .
در مقایسه با تحقیقات قبلی، تحلیل های ما به جای اینکه به برتری وجوه حاصل از عملیات یا سود خالص بعنوان معیار برتر عملکرد متمرکز باشد به تمایزات اطلاعاتی این دو یعنی استهلا ک متمرکز شده است .
ادبیات و پیشینه:
واژه استهلاک:
در فرهنگ فارسی عمید واژه استهلاک به معنی هلاک کردن، از بین بردن، نابود کردن، هزینه کردن مال و نابود ساختن آن، وام را اندک اندک دادن، ادای قرض به تدریج، پاک کردن حسابی با پرداخت قسط های معین، آمده است.(عمید، 175:1379)
در زبان انگلیسی از سه واژه متفاوت به شرح زیر، برای تعریف استهلاک(کاهش ارزش دارایی ها) استفاده شده است:
الف) Depreciation : این واژه برای کاهش ارزش دارایی های ثابت مشهودی یکار می رود که وجود فیزیکی یا مادی داشته و در اثر بهره برداری، فرسودگی، کهنگی و سایر عوامل به طور تدریجی فرسوده و غیر قابل استفاده می شوند مانند ساختمان.(مهدوی،3:1380)
ب) Amortization : این واژه برای کاهش ارزش دارایی های نامشهود استفاده می شود که وجود فیزیکی ندارند، یا مانده های بدهکار یا بستانکاری که باید به تدریج و منظم به هزینه یا درآمد گرفته شوند. حق اختراع مثالی برای مورد اول و استهلاک صرف و کسر اوراق قرضه مثالی برای مورد دوم می باشد.(مهدوی، 3:1380)
ج) Depletion : از این واژه برای اشاره به کاهش ارزش معادن و منابع طبیعی استفاده می شود که بر اثر استخراج تهی می شوند.(مهدوی، 3:1380)
در هر سه تعریف بالا وجه تشابه کاهش ارزش دارایی ها و وجود افتراق آنها نوع داراییهاست که باید مورد توجه قرار گیرد.
تعاریف مختلف استهلاک :
استهلاک عبارت است از تقلیل تدریجی ارزش دارایی های ثابت بعلت کهنگی ، فرسودگی، و منسوخ شدن آن(نبوی،336:1364)
استهلاک عبارت ا ست از تنزل تدریجی و دائم در ارزش اقلام دارایی در اثر فرسودگی ناشی از استعمال عادی و یا تاثیر عوامل طبیعی یا گذشت زمان یا ناباب شدن(سجادی نژاد، 178:1366)
استهلاک عبارت است از سرشکن کردن مبلغ قابل استهلاک یک دارایی بر عمر مفیدبرآوردی آن(سازمان حسابرسی، 39:1371)
استهلاک عبارت است از تخصیص سیتماتیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن(کمیته فنی سازمان حسابرسی، 212:1380)
استاندارد شماره یازده ایران چنین بیان می دارد :
استهلاک عبارت است از تخصیص سیستماتیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن. که مبلغ استهلاک پذیر نیز به بهای تمام شده دارایی یا سایر مبالغ جایگزینی بهای تمام شده دارایی پس از کسر ارزش باقیمانده آن اطلاق می شود.
انیستیتو حسابداران رسمی امریکا در بولتن شماره 44 خود حسابداری استهلاک را چنین تعریف می¬کنند:
حسابداری استهلاک، نظام توزیع و تسهیم ارزش دارایی ها بر اساس مبانی ارزشگذاری در طول عمر آن ها پس از کسر ارزش اسقاط (در صورت وجود) بر اساس یک روش منطقی و سیستماتیک است.
انجمن حسابداران امریکا استهلاک را چنین تعریف می کند:
استهلاک بیانگر کاهش ظرفیت سرویس دهی دارایی های بلند مدت است که در اثر فرسودگی و کاهش ارزش ناشی از کهنگی ایجاد می گردد.
پروفسور هندریکسون استهلاک را چنین تعریف می کند:
فرایند تخصیص اولین ارزشگذاری اموال وتجهیزات به دوره های استفاده از آن می باشد، که طبقه بندی و جدا سازی مبالغ هزینه و منظور نمودن بخشی از آن به دوره هایی از زمان است.
کلانتری، (1372) با مقاله ای تحت عنوان اهمیت حسابداری استهلاک با جمع آوری اظهار نظرهای مختلف در چارچوب حسابداری استهلاک چه از سوی صاحب نظران داخلی و چه خارجی به بحث در مورد انواع مفاهیم استهلاک به ویژه در چهار بعد آن بشرح زیر می پردازد 1- استهلاک به عنوان کاهش در قیمت 2-استهلاک به عنوان زوال فیزیکی 3- استهلاک به عنوان کاهش ارزش 4- استهلاک به عنوان تخصیص هزینه وسپس به تفسیر ارتباط میان هزینه ها و درآمدها با توجه به ویژگی های الف)تطابق مستقیم هزینه های تحمل شده با یک درآمد بخصوص و ب) تطابق مستقیم هزینه های متحمل شده با یک دوره و ج) اختصاص هزینه به دوره هایی که از آن بهره مند شده ایم و د)هزینه(جاری)نمودن تمامی مخارجی که در دوره وقوع یافته اند بجز آنها که دارای منافع آتی هستند می پردازند.و سپس کل مفهوم استهلاک رابه بخش مفاهیم عملیاتی و مفاهیم مالی تقسیم بندی می نمایند.
مهدوی و شریفی نیا، (1380) در تحقیقی با عنوان میزان هماهنگی مقررات استهلاک قانون مالیات های مستقیم با هزینه استهلاک واقعی دارایی های استهلاک پذیر انجام داده اند و از تجزیه و تحلیل نتیجه ها چنین برآمده که به طور کلی 79 درصد از پاسخگویان نسبت به عدم تطابق نرخ های استهلاک مندرج در مقررات استهلاک قانون مالیات های مستقیم با اصول و استانداردهای حسابداری (فرضیه شماره یک)و74.6 درصد نسبت به عدم مطابقت نرخ های استهلاک قانون مالیات های مستقیم با کارایی واقعی دارایی ها (فرضیه شماره دو)و84 درصد نسبت به مطابق نبودن نرخ های استهلاک مندرج در مقررات استهلاک قانون مالیات های مستقیم بااستهلاک واقعی دارایی ها در مناطق جغرافیایی مختلف(فرضیه شماره سه)و 64 درصد نسبت به عدم تطابق نرخ های استهلاک قانون مالیات های مستقیم با ماهیت شرکتها(فرضیه شماره چهار) و90 درصد نسبت به این موضوع که شرکتهای ایرانی فقط نرخ های منعکس شده در قانون مالیات مستقیم را ملاک محاسبه استهلاک قرار می دهند(فرضیه شماره پنج)نظر موافق دارند.
وینسنت،( 1996) یک تحلیل جامعی از محتوای اطلاعاتی و قدرت توضیحی وجوه حاصل از عملیات را در برابر سایر معیارهای معروف عملکرد شرکت بنام سود هر سهم و... راارائه نمود.ایشان دو روش سطوح و تغییرات معیارهای عملکرد را برای کاهش وابستگی های بحث شده در بالا بکار گرفته و با استفاده از داده های سالانه 181 شرکت ملکی دریافت که وجوه حاصل از عملیات هر سهم بطور معناداری با بازده های سهام ارتباط دارد.اما سود هر سهم این ویژگی را ندارد.از طرف دیگر با استفاده از داده های فصلی 850 شرکت دریافت که سود هر سهم بطور معناداری با بازده های سهام مرتبط است که در عوض وجوه حاصل از عملیات این چنین نیست.
گورواستات،( 1998) در تحقیقی محتوای اطلاعاتی استهلاک شرکت های املاک را برای597مشاهده ملکی در دوره 1991-1996 مورد آزمون قرار دادند.آنها یافتند که وجوه حاصل از عملیات و سود یا زیان های اموال بطور عمده با بازده های سهام مرتبط هستند، در حالیکه استهلاک اینگونه نیست.البته باید در نظر داشت که مطالعات قبلی صورت گرفته در مورد نقش هزینه استهلاک هر یک از شرکتهای ملکی را فراموش کرده اند.
فیلدز و همکاران،( 1998) سودمند بودن وجوه حاصل از عملیات و سود خالص مبتنی بر اصول پذیرفته شده عمومی حسابداری را با استفاده از اطلاعاتی که بطور دستی برای 201 مشاهده سال شرکت ملکی برای سال های 1991-1995جمع آوری شده مورد مقایسه قرار دادند.آنها دریافتند که وجوه حاصل از عملیات از وجوه حاصل از عملیات یکساله و جریان نقدی عملیاتی پیش بینی بهتری را ارائه می کنند و آنکه سود خالص مبتنی بر اصول پذیرفته شده بطور معناداری انحراف بزرگتر سود خالص یکساله را تشریح می کند. با این وجود وجوه حاصل از عملیات و سود خالص در اصطلاحات توضیح دهنده قیمت های سهام تفاوتی ندارند.
کانگ، (2010) در تحقیقی که انجام داده به بررسی محتوای اطلاعاتی و ارزیابی مربوط بودن استهلاک در بین صنعت املاک و غیر املاک پرداخته است و نتایج مربوطه به این ترتیب هست که 1-بین بازده سهام و هزینه استهلاک هیچ رابطه ای وجود ندارد.2-رابطه بین بازده سهام و هزینه استهلاک بین شرکتهای ملکی و غیر ملکی متفاوت نیست.3-بین قیمت سهام و استهلاک انباشته هیچ رابطه ای وجود ندارد.4-رابطه بین قیمت سهام و استهلاک انباشته در بین شرکتهای ملکی و غیر ملکی متفاوت است5-هیچ رابطه ای بین سودوزیان فروش و استهلاک انباشته اموال فروخته شده وجود دارد.6- بین سود وزیان حاصل از فروش و استهلاک انباشته اموال فروخته شده در بین شرکتهای ملکی و غیر ملکی رابطه ای وجود دارد.7-هیچ رابطه ای بین درآمدهای آتی واستهلاک انباشته وجود ندارد.8-رابطه بین درآمد آتی و استهلاک انباشته در بین شرکتهای ملکی و غیر ملکی متفاوت است.
بیان مسئله:
در مطالعه رفتار و محتوای اطلاعاتی عوامل موثر بر بازار و لاجرم اقتصاد بازار جستجوی متغییر یا متغییرهایی که بتواند ارتباط بخش مالی اقتصاد با بخش حقیقی اقتصاد را توضیح دهند از اهمیت بالایی برخوردار است. بازار پول و سرمایه بعنوان ارکان بخش مالی اقتصاد وظیفه تامین مالی برای بخش حقیقی اقتصاد را برعهده دارند، بخش حقیقی اقتصاد شامل بازار هایی است که دارایی های واقعی که مشهود هستند و بصورت فیزیکی قابل لمس میباشند مانند ساختمان، ماشین آلات، تجهیزات، در آن معامله میشود. به بیان دیگر بخش حقیقی اقتصاد بخش کالا و خدمات است که در همین راستا نگرشی که صاحبان صنایع از هزینه استهلاک دارند اینگونه است که فاقد ارزش و محتوای اطلاعاتی بوده و ثبت و انعکاس آن در دفاتر و صورتهای مالی فقط برای رعایت اصول پذیرفته شده عمومی حسابداری می باشد. (کانگ،28:2010) .
ما در این تحقیق رابطه بین قیمت و بازده سهام را با هزینه استهلاک و استهلاک انباشته داراییها مورد آزمون قرار خواهیم داد و بطور خلاصه شواهد با استفاده از داده های بازار سرمایه مورد آزمون قرار خواهد گرفت تا به سوالات اصلی تحقیق که بدین صورت است پاسخ داده شود.
آیا هزینه استهلاک داراییها بر بازده غیر عادی سهام تاثیر دارد؟
آیا استهلاک انباشته داراییها بر قیمت سهام تاثیر دارد؟
همچنین با توجه به متغییرهای مورد بررسی در این تحقیق میتوان سوالات تحقیق را بدین گونه خلاصه نمود:
آیا بین هزینه استهلاک و بازده غیر عادی سهام و استهلاک انباشته و قیمت سهام رابطه وجود دارد؟
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 16 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله بررسی محتوای اطلاعاتی استهلاک و رابطه آن با قیمت و بازده با تاکید بر نوع صنعت در بورس اوراق بهادار تهران
