کشت دانه روغنی کلزا با محاسن فراوانی که در تناوب زراعی باغلات دارد ،مهمترین دانه روغنی است که می توان در کاهش وابستگی کشور به روغن نباتی به آن اتکا نمودکشت و کار این محصول جدید در چند سال اخیر با کم و کاستیهای فراوان ،توانست چه از نظر سطح و تولید بر سایر دانه های روغنی کشور با سابقه 50 ساله در کاشت ،پیشی گرفته و در راس دانه های روغنی قرار گیرد و ضریب خودکفایی روغن کشور را از 7 درصد قبل از کشت کلزابه 20 % در حال حاضر برساندآنچه مهم است که در ارتباط با کلزا بدانیم آن است که کلزا زراعتی مدیریت پذیر است و به مراقبت ویژه نیاز دارد.هرگونه سهل انگاری و کوتاهی در زمینه عدم رعایت نکات فنی ،شکست و عدم موفقیت را به همراه خواهد داشت که به تبع آن عملکرد مزارع پایین و از نظر اقتصادی نیز موجب ضرر و زیان کشاورز خواهد شد دمدیریت پذیر بودن گیاه،مخاطبین خاص خود را می طلبد . در انتخاب کشاورزان جهت کشت کلزا ،باید از کسانی بهره برد که به کشت کلزا باور داشته باشند و با امکانات و ادوات مناسبی که در اختیار دارند از ابتدای کاشت تا برداشت مدیریت لازمه را اعمال نمایند و همکاری مناسب در جهت بکارگیری اصول فنی کاشت و داشت محصول را با کارشناس مربوطه داشته باشند.
تاریخچه
شنیدن داستان روغن کانولا و روند تولید آن در ایران خالی از لطف نخواهد بود.کانولا، گیاهی از خانواده چلیپائیان Brassiea است که ابتدا در ایران کشت می شده و 700 سال پیش برای تولید روغن چراغ به لهستان برده شده است. پس از آن سال 1845 به فرانسه رفته و کلزا نام گرفته است. کلزا، گیاهی روغنی است که مقدار ماده مضر گلوکزینولیت در کنجاله و اسید اروسیک در روغن آن بالا است و مصرف خوراکی ندارد و فقط برای جلا دادن وسایل چوبی همراه روغن برزک استفاده می شود.اگرچه در قرن سیزدهم این محصول در اروپا به عمل می آمد، ولی استفاده از آن تا زمان توسعه نیروی بخار عملی نشد و در آن زمان بود که ثابت شد ترکیب روغن کلزا، آب و بخار بهتر از هر وسیله لغزان کننده دیگری سطح فلزات را می شوید.در حقیقت احتیاج به فرآورده های دانه های کلزا در کانادا از کمبود بحرانی روغن کلزا پس از محاصره منابع روغنی کلزای اروپا و آسیا در جنگ جهانی دوم از اوایل سالهای 1940 شروع شد، در آن زمان این روغن به طور مبرم به عنوان وسیله ای چرب کننده برای تعداد فزاینده موتورهای بخار در کشتی های نیروی دریایی و ترابری استفاده می شد.سال 1945 این گیاه به کانادا رفت و بر روی آن اطلاعات ژنتیکی صورت گرفت که آن را به روغن خوراکی با درصد اسید اروسیک پایین حدود یک درصد تبدیل کرد.
پیش از جنگ جهانی دوم ، دانه کلزا در کانادا به صورت آزمایشی فقط در مزارع تجربی و ایستگاه های تحقیقاتی به عمل می آمد.این تحقیقات نشان داد که دانه کلزا به صورت رضایت بخشی در هر 2 قسمت شرق و غرب کانادا قابل کشت است.
مقدار کمی از دانه کلزا به وسیله یک کشاورز لهستانی مهاجر کشت شده بود.سال 1943 نیز مقدار قابل ملاحظه ای دانه به منظور کمک به کمبود جدی روغن دانه کلزا از شرکتهای تولیدکننده دانه ایالات متحده خریداری شد.این دانه اصلیت آرژانتینی داشت ، بنابراین سالهای اول تولید از نام دانه کلزای آرژانتینی در سطح وسیعی استفاده می شد. روغن دانه کلزا تا پایان جنگ دوم جهانی به عنوان روغن خوراکی در ممالک غربی مورد استفاده قرار نمی گرفت. قابلیت محصول به عنوان یک منبع غذایی به وسیله صنایع کشاورزی شناخته شده بود؛ اما احتیاج به شیوه های فناوری مناسب داشت تا بتواند مورد قبول واقع شود.موسسان ، شرکتها و محققان در غرب کانادا به پیشرفت های مهم دست یافتند که موجب ایجاد یک صنعت جهت دار غذایی و بازار جدید شد.اولین روغن خوراکی حاصل از دانه کلزا در کانادا سال 1956 -57 تولید شد. این سرآغاز پدیده ای بود که بعدها یکی از رویدادهای موفق کانادا نامیده شد و محصولی که زمانی مورد توجه کشاورزان کانادا قرار گرفت اکنون یک محصول عمده است که پس از گندم بیشترین درآمد را برای کانادا به همراه دارد و به حدی رشد کرده که دیگر نمی توان آن را یک محصول کانادایی دانست و نام کانولا در بسیاری از کشورها برای مصرف کنندگان نامی آشناست ؛ بسیاری از این ممالک نیز کانولا را کشت می کنند و کانولا در حال حاضر دیگر یک محصول کانادایی صرف نیست بلکه محصولی جهانی محسوب می شود.
گیاهشناسی کلزا
کلزا دارای یک ریشه اصلی عمودی و غالباٌ بلند به شکل دوک شکل میباشد که قطر قسمت فوقانی آن به1 تا3 سانتیمتر میباشد و تا عمق 80 سانتیمتر خاک نفوذ میکند. همچنین دارای ریشه های جانبی متعددی است که معمولاٌ افقی هستند و کمتر در عمق خاک نفوذ میکنند. عمق نفوذ و گستردگی سیستم ریشه نقش بسزایی در تحمل خشکی و استفاده بهینه از رطوبت ذخیره شده در خاک دارد. همچنین گیاه را در ارتفاع زیاد با کشت متراکم در مقابل بادهای شدید حفظ میکند. در خاکهای سنگین رسی عمق نفوذ ریشه کاملاٌ محدود میشود.
کلزا تولید یک ساقه اصلی میکند که از آن شاخه های زیادی منشعب میشود. پس از پایان زمستان ابتدا ساقه اصلی طویل میشود و پس از آن به گل نشستن ساقه اصلی شاخه های فرعی نیز شروع به طویل شدن میکنند. میزان شاخه دهی آن به واریته محیط تغذیه گیاه تکنیکهایزراعی و غیره بستگی دارد. برای نمونه تراکم بوته ها تاثیر قابل توجهی در میزان شاخه دهی و ارتفاعی دارد که ساقه اصلی در آن شروع به انشعاب میکند ولی عمدتاٌ شاخه های جانبی در قسمتهای میانی و بالایی ساقه اصلی تشکیل میشوند و از ساقه اصلی 8تا 10شاخه فرعی منشعب میگردد. و قتی ساقه اصلی شروع به رشد میکند شاخه ها در محل اتصال برگهای فوقانی با ساقه جوانه زده و هرشاخه به یک گل آذین ختم میشود.ساقه مقطعی تقریباٌ مدور دارد. عمودی و رنگ آن سبز روشن است که به مرور زمان زرد میگردد. ارتفاع ساقه در واریته های مختلف از 50 تا 200 سانتیمتر تغییر میکند ولی معمولاٌ ارتفاع آن80 تا150سانتیمتر است.
کلزا غالباٌ از قوه تجدید رویش خوبی برخوردار است و در صورت فراهم بودن مواد غذایی کافی چنانچه تراکم بوته کم باشد میتوان با ایجاد شاخه های فرعی متعدد اثرات تعداد کم بوته را جبران کند.برگهای کلزا به سه فرم چسبیده - ساقه آغوش- چسبیده معمولی و دارای دمبرگ میباشند. برگهای رزت اغلب بیضوی و چند قسمتی با یک لوب بزرگ در راس برگ بوده و دارای دمبرگ نیز میباشند. رنگ برگها سبز مایل به آبی است و در متن آن رگبرگها مشاهده میشوند. برگهای رزت و برگهای پائینی ساقه کمی کرک دارند ولی برگهای فوقانی و میانی فاقد کرک - دمبرگ و لوب هستند و لبه آنها ممکن است دندانه دار و یا صاف باشد. این برگها به شکل قلب بوده و در محل اتصال یک سوم ساقه را میپوشانند. برگهای کلزا بصورت متناوب روی ساقه قرار میگیرند. تعداد برگهای ساقه اصلی بسته به نوع واریته از5 تا 12 عدد در بوته های تیپ بهاره و تا 40 عدد در بوتهای تیپ پائیزه تغییر میکند. میزان تولید برگ به طول دوره گلدهی مربوط میباشد.ریزش برگ به دلیل برخی عوامل ازجمله آفات درنواحی گرمسیری شایع است.چنانچه ریزش برگها درابتدای گلدهی رخ دهد تاثیر منفی برعملکرد نهایی میگذارداما پس ازگلدهی اثرقابل ملاحظه ای برآن ندارد.
شامل 31 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت کلزا