دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
نوع فایل: word
قابل ویرایش 155 صفحه
پایان‌نامه برای دریافت درجه‌ی کارشناسی ارشد ( M.A)
گرایش: تاریخ ایران دوره‌ی اسلامی
چکیده:
این پژوهش نگاهی به اوضاع ایران در دوره‌ی شاه طهماسب اول است. بدون تردید یکی از مهم‌ترین شخصیتهای سیاسی خاندان صفوی، شاه اسماعیل اول، نخستین فرمانروای این سلسله است که در سال 907.ه.ق. با حمایت قزلباشان، تاج پادشاهی ایران را بر سر نهاد و سراسر ایران را تحت تصرف خود درآورد. او در این راه با دشمنان داخلی و خارجی بویژه با همسایگاه غربی و شرقی جنگید و نهایتا در سال 930ه.ق. جوانمرگ شد. پس از مرگ زودهنگام او، پسر ده ساله‌اش، طهماسب به تخت سلطنت نشست. نخستین سالهای پادشاهی شاه طهماسب با قدرت‌نمایی و گردن‌کشی سران و امیران قزلباش همراه شد، طوری که روسای طوایف مختلف، هر کدام داعیه‌ای داشتند و شاه صفوی به جهت صغر سن توانایی مقابله با آنان را نداشت؛ چنانکه شاه طهماسب در تذکره‌اش به صورت صریح به این موضوع اشاره کرده است. خرابی‌های برخاسته از درگیری بین قزلباشان تاثیر ناگواری در اوضاع سیاسی خارجی امپراتوری صفوی به وجود آورد و زمینه را فراهم ساخت تا ازبکان از شرق و عثمانی‌ها از غرب به خاک ایران حمله نمایند و مناطق مورد حمله را دچار قتل و غارت سازند. از این رو سالهای درازی از سلطنت شاه طهماسب در سرکوبی و دفع حملات ازبکان و جنگ با عثمانی‌ها سپری شد. از بخت بد، تقدیر حریف او را سلطان سلیمان اول قرار داده بود که می‌توان گفت یکی از سلاطین بزرگ و نیرومند عثمانی بود. در نتیجه‌ی هجوم‌های متوالی، که سلطان سلیمان عثمانی به ایران انجام داد، شاه طهماسب را ناچار ساخت، پایتخت خود را از تبریز به قزوین انتقال دهد. خوشبختانه سلطان سلیمان در آن زمان با دول اروپایی نیز در حال جنگ بود و نمی‌توانست تمام توجه خود را معطوف ایران سازد. حملات متعدد ازبکان و عثمانی‌ها به داخل خاک ایران، همراه با سیاست کوچاندن مردم از مناطق مسکونی خود، سبب گردید تا بسیاری از روستاها و شهرها خالی از سکنه گردد. شاه طهماسب در هفده‌سالگی میدان قدرت را از صاحب‌منصبان خودسر قزلباش خالی کرد و قدرت پادشاهی خود را در ایران به معنای واقعی اعمال نمود و حکومت را عملا بر پایه‌ی مذهب شیعه قرار داد. خصوصیات شخصی و رفتار شاه طهماسب با اروپاییان تاثیر نامطلوبی بر نویسندگان غربی گذاشته و آنها او را بصورت فردی خسیس و خشن تصور نموده‌اند. در دوره‌ی سلطنت او، خرابی کشور آوارگی مردم از دیار خود شدت بیشتری یافت و طبقه‌ی قزلباش بر مردم مسلط گردیدند. در دوران پادشاهی او علاوه بر فشارهای سنگین حاکمان قزلباش، حوادث طبیعی از قبیل زلزله، سیل و امراضی چون طاعون نیز گریبانگیر مردم شد.
پیش گفتار:
پس از انقراض حکومت ساسانیان، تا روی کار آمدن سلسله‌ی صفویه، ایران حدود نهصد سال گرفتار اغتشاش و از هم‌پاشیدگی بود. حضور شاه اسماعیل و شاه طهماسب بر مسند حکومت صفویه در اوایل فرمانروایی این سلسله و تلاش آنها برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی ایران و ایجاد یکپارچگی در قلمرو کشور، امری بود که ایرانیان سالها منتظر و خواهان آن بودند.
پادشاهان صفوی با به رسمیت شناختن مذهب تشیع به عنوان دین رسمی مردم ایران، توان یک ایدئولوژی مذهبی پویا را به خدمت دولت جدید درآوردند و بدین طریق بر مشکلات داخلی و خارجی غلبه نموده، دولتی متمرکز و قوی پایه‌گذاری نمودند.
درباره‌ی سلسله‌ی صفویه کتابهای فراوان نوشته شده است؛ می‌توان گفت که هیچ یک از سلسله‌های پادشاهی ایران از نظر نویسندگان و مورخان به این اندازه مورد توجه قرار نگرفته است. در این دوره شمار فراوانی از اروپائیان جهت برقراری روابط یا جهت فعالیتهای بازرگانی و تجارت و یا تبلیغ آیین خود به ایران آمده و شرح دیده‌ها و شنیده‌های خویش را درباره‌ی کشور ایران نوشته‌اند. نکته قابل ذکر این است که در دوره‌ی سلطنت شاه اسماعیل و شاه طهماسب شمار مورخین ایران نسبت به نویسندگان و محققین اروپایی بیشتر بوده است علت آن هم این بود که شاهان صفوی تازه به روی کار آمده بودند و اروپائیان هنوز آنان را به درستی نمی‌شناختند. در مدت هفتاد هشتاد ساله‌ی نخست حکومت صفوی چندین کتاب ارزنده و مهم در دوره‌ی سلطنت شاه اسماعیل و پسرش شاه طهماسب به رشته‌ی تحریر درآمده و مطالب مهمی درباره‌ی اوضاع کلی ایران در آن زمان، در آن کتابها ارائه شده است. در مورد انگیزه‌ی تحقیق درباره این موضوع باید گفت که طی مطالعاتی که نگارنده‌ی این سطور در مورد سلسله‌ی صفویه انجام داده بود، سوالهای زیادی در مورد دوره‌ی سلطنت شاه طهماسب ایجاد گردیده بود؛ آیا تعصب مذهبی شاه طهماسب موضوعی ساختگی بود یا حقیقی؟ و اینکه شاه طهماسب با آن صغر سن و بی‌تجربگی چطور توانسته در مقابل سران خودسر قزلباش و دو دشمن قوی و سرسخت همسایه‌ی ایران که کمر همت به نابودی این سلسله بسته بودند دوام بیاورد. موضوع دیگر اینکه چرا مورخان و سیاحان اروپایی که در آن دوره از ایران دیدن کرده و مطالبی نوشته بودند، در اغلب نوشته‌های خود از شاه طهماسب بدگویی کرده‌اند و تصویر درستی از دوره‌ی حکومت او ارائه ننموده‌اند. پاسخ به این سوالات نگارنده را بر آن داشت؛ تا موضوع پایان‌نامه خود را « بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در دوره‌ی شاه طهماسب» انتخاب نموده و تا حد وسع و توان؛ بدون غرض و تعصب به این موضوع بپردازم.
مقدمه:
دوره‌ی صفویه از نظر تحول سیاسی و اجتماعی و فرهنگی بدون شک از مهم‌ترین ادوار تاریخ کشور ایران است. ظهور دولت صفویه در ایران از جهات بسیار دارای اهمیت است که مهم‌ترین آنها به وجود آمدن دولتی واحد، رسمی شدن مذهب تشیع دوازده امامی، شکوفایی و پیشرفت بعضی از هنرها و صنایع است. صفویان خاندانی بودند که ایران را بار دیگر ملتی توانا، متحد و نیرومند گردانیده و آن را به صورت یکی از کشورهای نیرومند دنیای آن روز در آوردند.
هدف اصلی این پژوهش برررسی تحولات سیاسی و اجتماعی دوره‌ی شاه طهماسب می‌باشدکه در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده است.
در فصل دوم، خاستگاه صفویه، طوایف حامی آنها و اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در دوره‌ی حکومت شاه اسماعیل اول آورده شده است.
در فصل سوم، جلوس شاه طهماسب، مبارزه و تلاش او جهت تثبیت قدرت، دور کردن سران خودسر قزلباش از صحنه‌ی قدرت که موجب نفاق و تضعیف حکومت مرکزی شده بودند و همچنین اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در آن دوره و شورشها و سرکشی‌ها در داخل کشور و هنر و معماری آن عصر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
در فصل چهارم، نظام تشکیلاتی دوره‌ی شاه طهماسب که شامل تشکیلات اداری و تشکیلات دینی بود، مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مطالبی در مورد ایالات این دوره و نحوه‌ی اداره آنها ارائه شده است.
در فصل پنجم رابطه و برخورد شاه طهماسب با ازبکان، چگونگی نبرد و مقابله او با عثمانی‌ها و نتیجه‌ی این جنگ‌ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. ادامه‌ی این فصل روابط شاه طهماسب با گورکانیان هند، گرجستان، پرتغال و انگلیس را شامل می‌شود.
فهرست مطالب:
چکیده
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: کلیات طرح تحقیق
1-1- بیان مساله
1-2- فرضیّه‌ی اصلی
1-3- روش انجام تحقیق و شیوه‌ی گردآوری اطلاعات
1-4- اهداف تحقیق
1-5- اهمیت تحقیق
1-6- سوابق پژوهشی
1--7معرفی و نقد منابع
1-7-1 – حبیب‌السّیر
1-7-2- تاریخ جهان‌آرا
1-7-3- عالم‌آرای صفوی
1-7-4- تکمله الاخبار
1-7-5- تاریخ عالم آرای عباسی
1-7-6- نقاوه‌الآثارفی‌ذکرالاخبار
1-7-7- خُلدبرین
1-7-8- فوایدالصّفویّه
1-7-9- تذکره‌ی شاه طهماسب
فصل دوم: ظهور صفویه
2-1- خاستگاه صفویه
2-2- طوایف حامی صفویه
2-3- اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در دوه‌ی شاه اسماعیل اول
فصل سوم: سلطنت شاه طهماسب اول
3-1- جلوس شاه طهماسب به تخت سلطنت و تلاش او برای تثبیت قدرت
3-2- اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در دوره‌ی سلطنت شاه طهماسب
3-3- شورشها و سرکشی‌ها در دوره‌ی شاه طهماسب
طهماسب
فصل چهارم: نظام تشکیلاتی و ایالات ایران در دوره‌ی شاه طهماسب
4-1- تشکیلات اداری
4-2- تشکیلات دینی
4-3- ایالات ایران و نحوه‌ی اداره‌ی آنها
فصل پنجم: روابط خارجی شاه طهماسب
5-1- شاه طهماسب و ازبکان
5-2- شاه طهماسب و عثمانی
5-3- شاه طهماسب و گورکانیان هند
5-4- شاه طهماسب و گرجستان
5-5- روابط شاه طهماسب با پرتغال و انگلستان
نتیجه‌گیری
پیوستها
فهرست منابع و مآخذ
چکیده به زبان انگلیسی
منابع و مأخذ:
1- احمدپناهی سمنانی، محمد، 1371ه.ش.، شاه اسماعیل صفوی مرشد سرخ کلاهان، انتشارات کتاب نمونه، تهران.
2- اصفهانی‌قزوینی، محمد یوسف‌واله، 1379ه.ش.، خلدبرین، ( تاریخ تیموریان و ترکمانان )، به کوشش میرهاشم‌محدث، ناشر میراث مکتوب، تهران، دوجلد.
3- افوشته‌ای، محمدبن‌هدایت،الله، 1384ه.ش.، سرگذشت شاه سلطان‌محمدخدابنده‌ی صفوی، [ تلخیص و بازنویسی کتاب نقاوه‌الاثار فی ذکر الاخبار]، به کوشش سیدسعیدمحمدصادق، ناشر موسسه‌ی فرهنگی اهل قلم، تهران، چاپ اول.
4- اقبال آشتیانی، عباس، عاقلی، باقر، 1382ه.ش.، تاریخ ایران پس از اسلام، نشر نامک، تهران، چاپ دوم
5 - اکبری، مرتضی، 1387ه.ش.، سیری در تاریخ ایران، انتشارات فقه، قم
6 - باستانی پاریزی، محمدابراهیم، 1384ه.ش.، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، انتشارات صفی‌علیشاه، تهران، چاپ اول
7- بهروزی، محمدجواد، 1385ه.ش.، سرگذشت دوازده تن از زنان موثر تاریخ ایران، انتشارات واژه آرا، تهران، چاپ دوم
8 - بیات، عزیزالله، 1384 ه.ش. تاریخ تطبیقی ایران با کشورهای جهان ( از ماد تا انقراض سلسله‌ی پهلوی) موسسه‌ی انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ دوم،
9 - پارسادوست، منوچهر، 1375ه.ش.، شاه اسماعیل اول پادشاهی با اثرهای دیرپای در ایران و ایرانی، ناشر شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ اول
10 - پارسادوست، منوچهر، 1381ه.ش.، شاه طهماسب اول، ناشر شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ دوم
11 - تاجبخش، احمد، 1378ه.ش.، هنر و صنعت، ادبیات و علوم، سازمانها، انتشارات نوید شیراز، چاپ اول
12 – ترکمان، اسکندربیگ‌منشی،1382ه.ش.، تاریخ عالم آرای عباسی، زیر نظر با تنظیم فهرستها و مقدمه ایرج افشار، موسسه ی انتشارت امیرکبیر، تهران، دو جلد
13 – ثواقب، جهانبخش، 1380ه.ش.، تاریخ‌نگاری عصر صفویه و شناخت منابع و مآخذ، انتشارات نوید شیراز، چاپ اول
14 – جعفریان، رسول، 1377ه.ش.، تاریخ ایران اسلامی ( صفویه از ظهور تا زوال ) ناشر موسسه‌ی فرهنگی دانش و اندیشه‌ی معاصر، تهران، جلد چهارم
15 – حسینی، غیاث‌الدین‌بن‌همام‌الدین، معروف به خواندمیر، 1380، حبیب‌السیر، به کوشش محمد دبیرسیاقی و با مقدمه‌ی جلال‌الدین‌همائی، انتشارات خیام، تهران، جلد چهارم
16 – دانش‌پژوه، منوچهر، 1380ه.ش.، سفرنامه ( سفرنامه‌ی خارجیانی که از ایران دیدار کرده‌اند )، نشرثالث، تهران، چاپ دوم، جلد اول
17 – دهخدا، علی‌اکبر، 1377ه.ش.، لغت‌نامه، زیر نظر دکتر محمدمعین، ناشر موسسه‌ی لغت‌نامه‌ی دهخدا، تهران
18 – راوندی، مرتضی، 1365ه.ش.، تاریخ اجتماعی ایران، انتشارات امیر کبیر، تهران
19 – رمضانی، عباس، 1387ه.ش.، معاهدات تاریخی ایران از عصر صفویه تا پایان قاجاریه، انتشارات ترفند، تهران، چاپ دوم
20 – رنه‌دالمانی، هانری، 1335ه.ش.، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، مترجم فره‌وشی، انتشارات ابن سینا امیر کبیر، تهران، چاپ اول
21 – زرّین‌کوب، عبدالحسین، 1378 ه.ش.، روزگاران ( ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی ) انتشارت سخن، تهران، چاپ اول
22 – سیوری، راجر، 1387 ه.ش.، ایران عصر صفوی، ترجمه کامبیز عزیزی، ناشر نشر مرکز، تهران، چاپ هفدهم
23 – سیوری، راجر، 1380 ه.ش.، در باب صفویان، ترجمه رمضان علی روح‌اللهی، نشر مرکز، تهران، چاپ اول
24 – شاه‌حسینی، ناصرالدین، 1372ه.ش.، سیر فرهنگ در ایران، ناشر دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره ) تهران
25 – شاه طهماسب صفوی، 1363 ه.ش.، تذکره‌ی شاه طهماسب، با مقدمه امرالله صفری، انتشارت شرق، تهران، چاپ سوم
26 – صفا، ذبیح‌الله، 1356 ه.ش.، خلاصه تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عصر صفوی، موسسه‌ی انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ اول
27 – صفت گل، منصور، 1381 ه.ش.، ساختار نهاد و اندیشه‌ی دینی در ایران عصر صفوی ( تاریخ دینی ایران در سده‌های دهم تا دوازدهم هجری قمری ) ناشر موسسه‌ی خدمات فرهنگی رسا، تهران، چاپ اول
28 – طاهری، ابوالقاسم، 1380ه.ش.، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از مرگ تیمور تا مرگ شاه عباس، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی تهران، چاپ دوم
29 – عالم آرای صفوی، 1350، نویسنده نامعلوم، به کوشش یدالله شکری، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران
30- عبدی‌بیگ‌شیرازی، 1369ه.ش.، تکمله‌الاخبار، به کوشش عبدالحسین نوایی، نشر نی، تهران، چاپ اول
31 – غفاری قزوینی، قاضی احمد، 1343 ه.ش، تاریخ جهان آرا، انتشارات حافظ، تهران
32 – فراهانی منفرد، مهدی، 1381 ه.ش.، پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان ( 911- 873/1505-1468 ) انتشارات دانشگاه تهران
33 – فلسفی، نصرالله، 1381ه.ش.، جنگ میهنی ایرانیان در چالدران، با مقدمه‌ی سعید نفیسی، انتشارات هیرمند، تهران، چاپ اول
34 – فلسفی، نصرالله، 1342ه.ش.، چند مقاله‌ی تاریخی و ادبی، انتشارات وحید، تهران
35 – قدیانی، عباس، 1384ه.ش.، تاریخ فرهنگ و تمدن ایرانی در دوره‌ی صفویه، انتشارت فرهنگ مکتوب، تهران، چاپ دوم
36 – قزوینی، ابوالحسن، 1367ه.ش.، فوایدالصفویه ( تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط دولت صفویه )، تصحیح و مقدمه مریم میراحمدی، انتشارت موسسه‌ی مطالعات فرهنگی و تحقیقات فرهنگی، تهران، چاپ اول
37 – کلاوس میشائیل، رربورن، 1383ه.ش.، نظام ایلات در دوره‌ی صفویه، مترجم کیکاووس جهانداری، شرکت انتشلارت علمی فرهنگی، تهران، چاپ سوم
38 – کمبریج، 1379ه.ش.، تاریخ اسلام، ترجمه‌ی احمد آرام، انتشارات امیرکبیر، تهران
39 – کمبریج، 1387 ه.ش.، تاریخ ایران دوره‌ی صفویان، ترجمه‌ی یعقوب آژند، انتشارات جامی، تهران
40 – لاکهارت، لارنس، 1383ه.ش.، انقراض سلسله‌ی صفویه، مترجم اسماعیل دولتشاهی، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، تهران، چاپ سوم
41 – لمبتون، آن، ک، س، 1385ه.ش.، تاریخ ایران بعد از اسلام، ترجمه‌ی یعقوب آژند، موسسه‌ی انتشارت امیرکبیر، تهران، چاپ دوم
42 – متزآلمانی، اشتن، بارک امریکایی، جون، 1355 ه.ش.، شاه جنگ ایرانیان در چالدران، مترجم ذبیح‌الله منصوری، موسسه‌ی انتشارت امیرکبیر، تهران، چاپ دوم
43 – معین، محمد، 1364ه.ش.، فرهنگ فارسی، انتشارت امیرکبیر، تهران، چاپ هفتم
44 – میراحمدی، مریم، 1371 ه.ش.، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران در عصر صفوی، انتشارات امیرکبیر، تهران
45 – نبئی، ابوالفضل، 1365 ه.ش.، تقویم و تقویم‌نگاری در تاریخ، انتشارت آستان قدس رضوی
46 – نجفی، موسی، فقیه حقَانی، موسی، 1381ه.ش.، بررسی مولفه‌های دین – حاکمیت – مدنیت و تکوین دولت – ملت در گستره‌ی هویت ملی ایران، انتشارات موسسه‌ی مطالعات تاریخ معاصر ایران، تهران
47 – نوایی، عبدالحسین، 1364ه.ش.، ایران و جهان از مغول تا قاجاریه، موسسه‌ی نشر هما، تهران، چاپ سوم
48 – نوایی، عبدالحسین، 1347ه.ش.، شاه اسماعیل صفوی ( مجموعه‌ی اسناد و مکاتبات تاریخی )، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، تهران
49 – نوایی، عبدالحسین، 1350ه.ش.، شاه طهماسب صفوی، انتشارت بنیاد و فرهنگ ایران، تهران
50 - نوایی، عبدالحسین، 1377ه.ش.، روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دوره‌ی صفویه، انتشارات سمت، تهران
51 – وحید قزوینی، میرزامحمدطاهر، 1383ه.ش.، تاریخ جهان آرای عباسی ( 1015 ه.ش. – 1112 ه.ش )، مقدمه و تصحیح سید سعید میرمحمدصادق، ناشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، چاپ اول
52 – ولایتی، علی اکبر، 1375ه.ش، تاریخ روابط خارجی ایران در عهد شاه اسماعیل صفوی، موسسه‌ی چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، چاپ اول
53 – هاشمی، حمید، 1385ه.ش.، تاریخ ایران از صفاریان تا قاجاریه، انتشارات فرهنگ و قلم، تهران، چاپ اول
54 – هورن، پل، 1381 ه.ش.، تاریخ مختصر ایران ( از آغاز اسلام تا آغاز سلطنت پهلوی )، مترجم صادق رضازاده شفق، شرکت انتشارت علمی و فرهنگی، تهران، چاپ دوم
55 – هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، 1383 ه.ش، روابط خارجی ایران، موسسه‌ی انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ نهم
56 – هینتس، والتر، 1362ه.ش.، تشکیل دولت ملی در ایران ( حکومت آق‌قویونلو و ظهور دولت صفوی )، ترجمه کیکاووس جهانداری، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، چاپ سوم
57 – یوسف جمالی، محمدکریم، 1385 ه.ش، تاریخ تحولات ایران عصر صفوی، ناشر دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، اصفهان، چاپ اول
58 - یوسف جمالی، محمدکریم، 1387 ه.ش.، حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و مذهبی شاه اسماعیل اول، 930-892 ه.ش.، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، اصفهان، چاپ اول
