پایان نامه کارشناسی ارشد شیعه شناسی
145 صفحه
چکیده:
تاریخ اهل بیت: را به لحاظ حضور ظاهری و غیبت امامان معصوم: می‌توان به دو دوره تقسیم نمود: دوره‌ی حضور؛ و دوره‌ی غیبت. هر یک از این دوره‌ها، دارای ویژگی‌هایی متمایز از دوره‌ی دیگر است. دوره‌ی نخست به مدد حضور ظاهری معصومین:، زمینه‌ی هدایت به سوی حق بیشتر و زمینه‌ی انحرافات و بی‌راهه‌ها کمتر بود اما در دوره‌ی دوم با غیبت امام4 زمینه‌ی جریان‌های انحرافی رو به گسترش گذاشت. بنابراین یکی از دوره‌های حساس تاریخ شیعه که به واسطه‌ی عدم حضور ظاهری امام معصوم در جامعه فرقه‌ها و جریان‌های انحرافی در آن گسترش یافت، عصر غیبت و به ویژه دوران غیبت صغرا است. در تعداد این فرقه‌ها میان فرقه‌نگارن اختلاف نظر هست، اما با وجود این اختلافات، می‌توان آن‌ها را پنج گروه واقفیه، جعفریه، محمدیه، قائلین به انقطاع امامت و قطعیه دانست. عوامل مختلفی در پدید آمدن این فرقه‌ها، نقش داشتند که مهمترین آن‌ها را می‌توان جو خفقان و حیرت حاکم بر فضای جامعه، بروز پاره‌ای جاه طلبی‌ها و فاصله گرفتن از خط امامت اصیل دانست. اما در کنار این فرقه‌ها، تنها گروهی که توانست حضور قاطع خود را در مرکز خلافت اسلامی حفظ نماید، امامیه-اثنی عشریه بودند که حضرت حجت بن الحسن العسکری4 را آخرین امام منصوص الهی می‌دانستند، که این امر معلول عواملی بود از جمله هدایت‌گری‌های امام مهدی4، اقدامات نائبان و فعالیت‌های علمای این عصر و همچنین زمینه‌سازی‌های ائمه: و این حقیقت روشن می‌شود که غیبت حضرت جزئی است و هرچند ایشان در پرده‌ی غیبت بسر برده اما آثار وجودی ایشان در هدایت جامعه آشکار است. نگارنده در این رساله با روش توصیفی - تحلیلی در صدد اثبات این فرضیه است که در روزگار غیبت صغرا، به علت عدم اعلام عمومی ولادت حضرت مهدی4، فشار سیاسی حاکم بر جامعه و مواجهه با چالش « غیبت» شیعیان دچار شک و حیرت شدند و انشعاباتی در میان امامیه شکل گرفت. البته این انشعابات با رهبری امام زمان4، روشنگری‌های نائبان خاص وتلاش علمای زمان و همچنین زمینه‌سازی‌های معصومین: بسیار محدود و کم اثر بوده است و منجر به تشکیل هیچ جنبش یا قیام و یا حکومتی در جامعه نشد.
واژگان کلیدی: شیعه، غیبت، فرقه، مهدویّت، واقفیه، جعفریه، محمدیه، انقطاع، قطعیه
بررسی انشعابات ایجاد شده در میان امامیه ( از نیمه ی دوّم قرن سوّم هجری - پایان غیبت صغرا )