اختصاصی از
سورنا فایل دانلود مقاله بررسی اثرات غلظتهای مختلف اکسین و نوع قلمه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
بررسی اثرات غلظتهای مختلف اکسین و نوع قلمه بر روی ریشه‌زایی قلمه‌های گیاه خرزهره
چکیده
این تحقیق به منظور تعیین بهترین هورمون ریشه‌زایی، غلظت هورمونی و نوع قلمه گیاه خرزهره در گلخانه کوانست (پلاستیکی) دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان در 4 سطح و 3 تکرار در سال 1386 صورت گرفته است.
در این تحقیق قلمه‌های علفی ـ نیمه خشبی و خشبی خرزهره بوسیله هورمونهای نفتالین استیک اسید و ایندول بوتریک اسید در سطوح صفر، 2000، 3000 و4000 میلی‌گرم در لیتر تیمار شده و درصد ریشه‌زایی، طول بزرگترین ریشه، میانگین طول ریشه و وزن خشک ریشه برای هر 10 نمونه تصادفی اندازه‌گیری و موردتجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نمونه‌ها توسط کولیس، ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری و با آون خشک شده‌اند.
• نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از نظر درصد ریشه‌زایی، بالاترین درصد در قلمه‌های نیمه خشبی، با استفاده از ماده تنظیم کننده ایندول بوتریک اسید با غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر بدست آمده است و بین غلظتهای مختلف نفتالین استیک اسید و شاهد صفر، اختلاف معنی‌داری وجود ندارد.
• نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از نظر طول بزرگترین ریشه، قلمه‌های نیمه خشبی خرزهره با غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر ایندول بوتریک اسید دارای بزرگترین طول ریشه می‌باشند و بین غلظتهای مختلف نفتالین استیک اسید و شاهد، اختلاف معنی‌داری وجود ندارد.
• نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از نظر میانگین طول ریشه، بیشترین میانگین مربوط به قلمه‌های نیمه‌خشبی خرزهره و بهترین ماده ریشه‌زایی ایندول بوتریک اسید با غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر بوده است و نفتالین استیک اسید در بین تیمارها اختلاف معنی‌داری نشان نداده، ولی بین کلیه تیمارها و شاهد، اختلاف معنی‌داری وجود دارد.
• نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین وزن خشک ریشه مربوط به قلمه‌های نیمه خشبی خرزهره با غلظت هورمونی 3000 میلی‌گرم در لیتر بوده است و نفتالین استیک اسید در بین تیمارها اختلاف معنی‌داری نشان نداده، ولی بین کلیه تیمارها و شاهد، اختلاف معنی‌داری وجود دارد.
• نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین وزن خشک ریشه مربوط به قلمه‌های نیمه خشبی خرزهره با غلظت هورمونی 3000 میلی‌گرم در لیتر ایندول بوتریک اسید بوده و تیمارهای مربوط به نفتالین استیک اسید نسبت به تیمار شاهد، اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد.
• نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بیشترین طول ریشه بر روی ساقه قلمه‌های خرزهره با غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر ماده تنظیم کننده ایندول بوتریک اسید دیده شده است و بین تیمارهای نفتالین استیک اسید هیچ اختلاف معنی‌داری مشاهده نشده است.
فصل اول
گلکاری و فضای سبز
مقدمه
از زمانهای بسیار قدیم، گلها انسان را به شیوه‌ای، سوای هدفهای بیولوژیک خلقتشان تحت تاثیر قرار داده اند.مصریهای باستان پس از سکونت در دوره نیل،ابتدا گل را فقط به عنوان وسیله‌ای برای تولید محصول و عاملی اقتصادی می‌شناختند، اما به تدریج با پیشرفت تمدن و دانش، انسان متوجه شد که نه تنها نیازهای غذایی و جسمانی بلکه نیازهای روانی او نیز باید مورد توجه قرار گیرند. بدین ترتیب،هنرهایی مانند نقاشی و مجسمه سازی و غیره پدید آمدند و گلها، با زیبایی فراوانی حود، هم در بیشتر هنرها نمود یافتند و هم با همه گوناگونی‌های خود در ارضای نیازهای روانی و حس زیباشناسی بشر نقشی عمده ایفا کردند.
با آنکه طبیعت در سالهای متمادی، در این اغدام پر ارزش گیاهی گوناگونی فراوانی به وجود آورده است، امروزه زیبایی‌های باغ و باغچه، مرهون کسانی است که با شکیبایی فراوان، از ایام کهن، به گزینش و دو رگه گیری در گیاهان مختلف پرداخته، گلها و گیاهانی با شکل، رنگ، عطر و اندازه‌های مختلف به وجود آورده اند. بعضی از این افراد در مدتی کوتاه گلهایی به وجود آورده اند که در هزاران سال پیش در طبیعت تولید نشده بودند.
بدین ترتیب پاره ای از فعالیتهای باغبانی مصروف فعالیتهای زیست محیطی می‌شود و به آرایش و زیبا سازی محیط و ارضای نیازهای روانی افراد ااختصاص می‌یابد که در زندگی ماشینی و آپارتمان نشینی امروزه،اهمیت بسزا دارد.
گیاه شناسی خرزهره
نام علمی: Nerium oleander
نام انگلیسی: Oleander, Rose bay,Rose laural,Soute sea rose
نامهای فارسی: خر زهره - جاروجور - گیش - کیش - ژاله - شبرنگ
خرزهره گیاهیست چند ساله که به صورت بوته ای یا چند ساله می‌روید. این گیاه که بومی مناطق مدیترانه است به عنوان گیاهان زینتی در بسیاری از نقاط دنیا کاشته می‌شود. خرزهره در تمام طول سال سبز بوده و دارای رشد سریعی است بطوری که هر سال یکبار هرس می‌شود. برگهای آن ساده - کامل - متقابل - فراهم و به ندرت متناوب ولی فاقد استپیول به رنگ سبز تیره با قوامی چرمی و رگبرگهای واضح، باریک، نیزهای کشیده به طول 10 تا 20 سانتیمتر هستند. گلها به رنگهای متنوع و در فصول گرم ظاهر می‌شوند. رنگ گلها سفید، صورتی، قرمز و رنگهای حد واسط است. گلهای آن 4 یا 5 قسمتی، نر - ماده منظم، مجتمع و به صورت خوشه یا گرزن دو سویه اند که بعدا بصورت یکسویه یا مارپیچی شکل و یا بصورت دیگر در می‌آیند. بعضی از گیاهان نیز گلهایی بصورت منفرد بر روی ساقه دارند.
کاسه گل آنها در قسمت داخلی دارای زوائدی است که مجموعا کاسه فرعی کوچکی را به وجود می‌آورند. جام گل آنها به اشکال مختلف لوله‌ای و یا منحصرا شامل پهنکی مرکب از 4 یا 5 لوب است ضمنا زوائدی تاج مانند با بریدگیهای متعدد غالبا در سطح داخلی آن دیده می‌شود و این صفت یکی از مشخصات گیاهان این تیره به شمار می‌آید. پرچم‌های این گیاهان دارای میله پیوسته به جام است. بساک آنها معمولا به علت کوتاه بودن میله پرچم پائین تر از سطح پهنک جام قرار می‌گیرد. از اختصاصات دیگر بساک پرچمها این است که معمولا در بالای کلاله به نحوی به هم نزدیک می‌گردند که مجموعا قسمت مخروط مانندی را به وجود می‌آورند. مادگی آنها 2 برچه‌ای و غالباً محتوی تخمکهای فراوان است.
میوه آنها به اشکال مختلف فولیکول، پوشینه، شته، و شفت است، شکل میوه‌ها باریک و قلمی است و پوشش غلاف مانند آن حاوی تعداد زیادی دانه با مو‌های ابریشمی است. این گیاه در بسیاری از مناطق ایران کاشته می‌شود و در برخی نواحی بصورت خودرو یافت می‌گردد. گونه دیگری از خرزهره به نام Nerium oleander که به خرزهره معروف است نیز در نواحی ایلام، لرستان، فارس، چهارمحال و بختیاری، کرمان، بلوچستان و نواحی جنوب یافت می‌شود. این گونه شبیه خرزهره معمولی است با این تفاوت که رگبرگهای فرعی آن سبز-خاکستری هستند و متمایز از سایر رگبرگها می‌باشند. گلهای آن نیز سفید و کمی معطر می‌باشند.
تمام قسمتهای خرزهره شامل برگ، گل، دانه، ساقه، پوست، ریشه و شیره آن سمی است. با این حال دانه‌های گیاه دارای بیشترین غلظت از مواد سمی و در نتیجه سمی تر هستند، بطوری که خوردن چند عدد از آنها می‌تواند به مرگ افراد منجر شود.
گیاهان این تیره دارای اختصاصات تشریحی به شرح زیر می‌باشند:
1. ساقه آنها غالباً دارای آبکش حول مغزی است.
2. دسته‌های پریسیکلیک در ناحیه ریشه زا دارند.
3. دارای مجاری ترشحی لاتکس به وضع منشعب ولی فاقد جدارعرضی می‌شود.
تیره خرزهره دارای حدود 1300 نوع گیاه است که در 300 جنس جای داده شده‌اند. از جنس‌های مهم این تیره عبارتند از:
Strophanthus (دارای حدود 50 گونه)
Thevetia (10 گونه)
Vinca (5 گونه)
Landolphia (40 گونه)
Aspidosperma (40 گونه)
Appocynum (5 گونه)
هورمونهای اکسینی
تاریخچه و انواع
اکسینها اولین گروه از هورمونهای گیاهی بودند که کشف شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. این کشف در رابطه با بررسی‌هایی که بر نورگرایی غلاف برگ برگ اولیه یولاف انجام می‌شد بدست آمد.
در سال 1934 دانشمندی به نام کوگلتوانست اکسین را تجزیه و فرمول آن را پیدا کند و مشخص نماید که ماده ای شیمیایی به نام ایندول استیک اسید می‌باشد. بررسی‌های بعدی نشان داد که این هورمون در تمام گیاهان وجود دارد ولی در گروه خود منحصر به فرد می‌باشد، بدین معنی که هرچند در گیاهان چند ماده دیگر نیز یافت می‌شود که ویژگی اکسینی دارند، ولی همگی اثر خود را از راه تبدیل شدن به ایندول استیک اسید نشان می‌دهند و خودشان اکسین نیستند.
با کشف اترها و کاربردهای اکسین، دانشمندان علوم گیاهی، همکاری شیمیدانها به فکر ساختن مواد مشابه آن افتادند و در نتیجه پنج گروه مواد شیمیایی مختلف یعنی ایندول‌ها، نفتالینها، نفتوکی‌ها، بنزوییک‌ها و فنوکسی‌ها را که همگی دارای ویژگی اکسینی هستند، و برخی از آنها بارها از ایندول استیک اسید قویترند را تولید نمودند. در هر یک از این گروهها تعداد زیادی مواد مختلف ساخته شده است که امروزه برای کارهای مختلف علمی و عملی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ساختار تمام این مواد یک هسته حلقوی اشباع نشده و یک زنجیره جانبی اسیدی (یا مشتق از اسید) وجود دارد.
به طور کلی پذیرفته شده است که IAA از تریپتوفان موجود در گروه و بافتهای فعال و در حال رشد گیاه از قبیل مریستم ساقه، پریموردیای برگ، برگها و جوانه‌های جوان و در حال رشد و میوه‌ها سنتز می‌شود.
ریشه زائی
بارزترین ویژگی اکسینها اثری است که بر رشد طولی سلولها دارند. عامل مهمی که در تاثیر اکسینها نقش دارد، غلظت این مواد در بافت گیاهی است. به طور کلی، حساسیت بافتهای مختلف گباهی نسبت به غلظت اکسینها با یکدیگر متفاوت است، برای مثال: بافتهای ساقه، نسبت به اکسین، بیش از سایر بافتها تحمل دارند،در حالیکه بافتهای ریشه از همه حساستر هستند. در هر بافت معین،تا زمانیکه غلظت اکسین از مقدار بیشترین تحمل آن بافت پایین تر باشد،هورمون بر فعالیتهای فیزیولیژیکی آن اثر محرک دارد ولی هنگامیکه غلظت این ماده از حد اشاره شده بیشتر شد،نه تنها اثر محرک متوقف می‌شود بلکه یک اثربازدارندگی نیز دیده می‌شود.بر این اساس می‌توان پی برد که در حالیکه مکانیزم کار اکسین در زمین گرایی ساقه و ریشه هردو یکسان است،چگونه ساقه‌ها به سوی بالا و ریشه‌ها به سوی پایین رشد می‌کنند. علت همان‌طور که ذکر سه حساسیت بیشتر یاخته‌های ریشه نسبت به اکسین است. یعنی در حالیکه برای ساقه، آن قسمتی که اکسین بیشتردارد (قسمت زیرین) رشد بیشتری می‌کند، در ریشه عکس این مورد بوده و رشد یاخته‌های قسمت زیرین به دلیل حساسیت آنهابه اکسین، کند و یا متوقف می‌شود وریشه به سوی پایین خم می‌گردد.
قدرت ریشه زایی در قلمهای گیاهان مختلف متفاوت است.قلمه برخی از گیاهان (مانند بید، تبریزی و انگور) به راحتی ریشه دار می‌شود. در برخی دیگر (مانند ورد، سیب و هلو) این کار به سختی انجام می‌شود ودر گروهی (مانند گردو و پسته) این کار به تقریب نا ممکن است. پژوهشها نشان می‌دهند که قدرت ریشه زایی با غلظت اکسینی که در یاخته‌های بافت پینه ای ناحیه که قلمه یافت می‌شود ارتباط مستقیم دارد.در باغبانی از همین پدیده برای ریشه دارکردن قلمه‌های گیاهان سخت ریشه زا، می‌توان استفاده کرد.
در اینجا ذکر دو نکته لازم به اشاره است:
1- اگر قلمه گرفته شده، دراصل قدرت ریشه زایی نداشته یعنی مواد مورد نیاز ریشه‌زایی را نداشته باشد نمی توان آنرا با استفاده از هورمون وادار به ریشه‌زایی کرد.
2- اثر اکسین، تنها تولید سرآغازه‌های ریشه است واگر این ماده مدت زیادی درمحیط کشت باقی بماند ازسه ریشه‌های تولید شده جلوگیری خواهد کرد.البته در عمل، پس از اینکه اکسین کار خود را انجام داد، یا توسط آب آبیاری شسته می‌شود، بنابراین اشکالی در رشد ریشه‌های تولید شده بوجود نمی‌آید.
در حال حاظر اینگونه کاربرد اکسین در دنیا معمول است و برای این منظور، آمیخته‌های هورمونی به نامهای تجاری مانند روتان وهورمودین در بازار یافت می‌شوند. بیشتر آمیخته‌ها، که بطور معمول به صورت پودر هستند، شامل دو اکسین ایندول بوتیریک اسید و نفتالین استیک اسید می‌باشد که هردو ازتنظیم کننده‌ها هستند.
اهداف تحقیق
از آنجائیکه تکثیر اکثر گیاهان بوسیله بذر باعث هتروزیگوس شده وزمان بلوغ و گلدهی گیاهان طولانی می‌شود پس تکثیر به روشهای غیر جنسی ضروری بنظر می‌رسد ونیز چون هورمونهای اکسینی در ریشه زایی دخیل می‌باشند پس باید بهترین نوع اکسین و موثرترین غلظت آن نیز تعیین گردد و نیز چون نوع قلمه در ریشه زایی موثر می‌باشد واجب بنظر می‌رسد که انواع قلمه‌های خشبی، نیمه خشبی و نرم (علفی) مورد بررسی قرار گیرند.
تقریبا تمامی خرزهره‌هاییکه بوسیله قلمه تکثیر می‌شوند با استفاده از قلمه‌های نیمه خشبی حاصل شده‌اند و به دلیل اینکه بسیاری از قلمه‌ها در زمان تکثیر خشک شده و از بین میروند که خود باعث ضرر و زیان به نهالستان‌ها و بخش باغبانی می‌شود و نیز با استفاده از هورمونهای اکسینی می‌توان قلمه‌ها و گیاهان قوی تری که دارای ریشه بیشتری می‌باشند تولید کرد پس انجام این طرح ضروری بنظر می‌رسد.
واز آنجائیکه گیاه خر زهره درختچه ای همیشه سبز می‌باشد و دارای ارقام ابلق و ساده و بعلاوه اینکه دارای گلهایی به رنگهای سفید،قرمز، صورتی و ... پس می‌توان به عنوان گیاهی زینتی در بسیاری از جاها مورد استفاده قرار گیرد ضمن اینکه به خشکی وشوری خاک مقاوم است و از جنوب تا شمال ایران کشت می‌شود و می‌تواند جایگزین خوبی برای درختان بلند قامت کنار خیابانها که باعث خرابی پیاده رو و جویهای آب وخرابی اتصالات برق می‌شوند باشد و از اهداف این تحقیق؛ یافتن نوع هورمون اکسینی که برای ریشه‌زایی قلمه‌های خرزهره کاربردی‌تر است بعلاوه یافتن بهترین غلظت مناسب هورمونی در ریشه‌زایی قلمه‌ها و نیز تعیین بهترین نوع قلمه برای ریشه زایی است.
شیوه‌های ازدیاد بوسیله قلمه
در ازدیاد بوسیله قلمه، قسمتی از ساقه و یا ریشه، همراه با برگ از گیاه مادری جدا شده و در شرایط محیطی مساعد مشخصی قرار می‌گیرد، تا ریشه و شاخساره بر روی آن تشکیل شده و گیاه مستقلی که در بیشتر حالات مشابه گیاه مادری است تولید شود.
اهمیت و مزایای ازدیاد به وسیله قلمه زدن
تکثیر به وسیله قلمه، مهمترین روش ازدیاد درختچه‌های زینتی گونه‌های خزان دار و همچنین انواع همیشه سبزهای پهن برگ و باریک برگ می‌باشد. همچنین به صورت گسترده‌ای در ازدیاد تجارتی گلخانه‌ای بسیاری از گلها استفاده می‌شود. ازدیاد چندین گونه ی میوه ای نیز توسط قلمه انجام می‌پذیرد.
در گونه‌هایی که با قلمه به آسانی ازدیاد می‌شوند، این روش مزایای فراوانی دارد. گیاهان جدید بسیاری، می‌توانند از شمار کمی گیاه مادری و در فضایی محدود ایجاد شوند. این روش، ارزان، سریع و ساده است و به شیوه‌های خاصی که برای پیوند (پیوند شاخه) و کو پیوند (پیوند جوانه) لازم است، نیازی نیست. مشکل ناسازگاری با پایه و یا خوب جوش نخوردن محل پیوند وجود ندارد. در گیاهان ازدیاد شده، یکنواختی بیشتری وجود دارد، زیرا تغییراتی که گاهی در اثر تفتوت‌های بین دانهال‌های پایه در گیاهان پیوندی بوجود می‌آید در بین این گیاهان دیده نمی‌شود. گیاه ماری، معمولاً تکرار شده و هیچ تغییر ژنیتیکی صورت نمی پذیرد.
این امر که گیاهان بر روی ریشه ی خودشان یعنی به وسیله ی قلمه تکثیر شوند، حتی اگر امکان‌پذیر هم باشد، همیشه مطلوب نیست. غالباً مفید تر و حتی الزامی است که از پایه‌هایی مقاوم در برابر شرایط نامساعد خاک و یا موجودات بیماری زای خاکزی استفاده شود یا پایه‌های کوتاه کننده یا کم رشد کننده را به کار برد.
فصل دوم
انـواع قلمـه
مشخصات
قلمه، از قسمتهای رویشی گیاه، مانند ساقه، ساقه‌های تغییر شکل یافته، ساقه زیرزمینی، غده، سوخ توپر، برگ و ریشه گرفته می‌شود. قلمه‌ها را می‌توان بر اساس قسمتی از گیاه که از آن گرفته می‌شوند، به اقسام زیر تقسیم کرد:
1- قلمه ی ساقه
A. قلمه ی چوب سخت خزاندار (سوزنی برگ همیشه سبز)
B. قلمه چوب نیمه سبز
C. قلمه چوب نرم
D. قلمه علفی
2- قلمه برگ
3- قلمه جوانه برگ
4- قلمه ریشه
بسیاری از گیاهان را می‌توان توسط انواع مختلفی از قلمه ازدیاد کرد و نتیجه ای رضایت بخش گرفت گزینش نوع قلمه، معمولا به شرایط ازدیاد کننده، حداقل هزینه لازم و آسانی روش تکثیر بستگی دارد.
برای گیاهان چند ساله چوبی آسان ریشه زا، قلمه چوب سخت، معمولا در یک خزانه هوای آزاد، به دلیل آسانی عمل و کمی هزینه لازم مورد استفاده قرارمی گیرند. برای گونه‌های علفی حساس، یا برای آنهایی که ازدیادشان مشکلتر است، به وسایلی گرانتر و دقیقتر که برای قلمه‌های برگدار لازم است، نیاز می‌باشد. بکار گیری قلمه ریشه برخی از گونه‌ها نیز رضایت بخش است، اما ممکن است بدست آوردن مواد قلمهای به مقدار زیاد مشکل باشد.
در گزینش گیاه مادری برای قلمه گیری، گزینش گیاهانی که عاری از بیماری بوده، رشد متعادلی داشته وهویت آنها معلوم باشد، بسیار لازم است. ازبکاربردن گیاهانی که ازخشکی و یا یخبندان آسیب دیده اند، برگهایشان به وسیله حشرات تغییر شکل داده است, رشدشان بوسیله میوه دهی بیش از حد،عقب مانده و یا آنهایی که رشد انبوه و بیش ازاندازه دارند، میبایستی دوری شود.
عمل قابل توصیه برای ازدیاد کنندگان این است که قسمتی از خزانه را به گیاهان مادری اختصاص داده و به عنوان منبعی برای ازدیاد از آن استفاده کنند. در این قسمت، گیاهان مادری یکنواخت، شبیه به اصل و عاری از بیماری نگهداری شده و شرایط غذایی مناسب برای آنها فراهم می‌آید، تا قلمه‌هایی که از آنها گرفته می‌شود، بهترین ریشه زایی را داشته باشند.
قلمه ساقه
قلمه ساقه، مهمترین نوع از قلمه است. قلمه ساقه براساس ماهیت چوبی که برای قلمه‌گیری به کار می‌رود، به چهار گروه قلمه چوب سخت، قلمه چوب نیمه سخت، قلمه چوب نرم، قلمه علفی یا (واشی) تقسیم می‌شوند.در ازدیاد بوسیله قلمه ساقه، قسمتی از ساقه که جوانه‌های جانبی و یا انتهایی دارد گرفته می‌شود،بدین امید که در شرایط مناسب، ریشه‌های نابجا بر روی آن تشکیل شده و بتواند گیاهی مستقل پدید آورد.
نوع چوب، مرحله‌ای از رشد که طی آن قلمه گرفته می‌شود، زمان قلمه گیری در سال و چندین عامل دیگر،در ریشه دهی رضایت بخش قلمه‌های برخی از گیاهان اهمیت زیادی دارد.
قلمه‌های چوب سخت (گونه‌های خزان دار)
استفاده از قلمه‌های چوب سخت یکی از ارزانترین و آسانترین روشهای ازدیاد رویشی است. قلمه گیری از چوبهای سخت به آسانی صورت گرفته و به سهولت آسیب نمی بیند، درصورت لزوم، فرستادن آنها به نقاط دور دست،به راحتی ممکن است و در حین ریشه زایی به ابزار ویژه کم و یا ناچیزی نیازمند می‌باشند.
به دلیل ارزانی ازدیاد توسط قلمه چوب سخت، تاسیس باغهای میوه متراکم که شامل درختان میوه پاکوتاه می‌گردد که هزارها از آن در هر هکتار کشت می‌گردند و سود قابل توجهی را حاصل می‌نمایند میسر می‌گردد. به عنوان مثال، برخی از ارقام هلو، می‌توانند به آسانی در سطح بزرگ، توسط ریشه دار کردن قلمه‌های چوب سخت ازدیاد شوند.
غالباً گیاهان چوبی خزان دار،بوسیله قلمه چوب سخت ازدیاد می‌شوند،اما بعضی از پهن برگان همیشه سبز نیز، مانند زیتون،می توانند توسط قلمه چوب سخت بی برگ تکثیر شوند. بسیاری از درختچه‌های زینتی خزاندار نیز به آسانی می‌توانند با این نوع قلمه ازدیاد شوند. معمولی ترین آنها برگ نو، یاس زرد، گلیسین، پیچ امین الدوله و اسپیره می‌باشند.
پایه‌های گل سرخ مانند مولتی فلورا به مقدار زیاد توسط سخت تیل تکثیرمی شوند،تعدادی از گونه‌های میوه ای،با این روش،ازدیاد تجاری می‌شوند که از آنها می‌توان انجیر، به، زیتون، توت، انگور، انگور فرنگی، انار و بعضی از انواع آلو را نام برد. برخی از درختان مانند بید و سپیدار هم توسط قلمه چوب سخت ازدیاد می‌شوند.
قلمه چوب سخت میبایستی از گیاهان مادری سالم که زیر آفتاب کامل قرار داشته و رشدی متعادل دارند گرفته شوند. چوبی که برای قلمه گرفته می‌شود، میبایستی از قسمت‌هایی که رشد انبوه و میانگره‌های بلند غیرعادی دارند گرفته نشود و شاخه‌های ضعیف درون درخت نیز برای این کار مناسب نیستند، اما چوبهایی که رشد و اندازه‌ای متوسط دارند، بسیار مطلوب می‌باشند. قلمه، پیش از آنکه گیاه جدید بتواند غذای خود را تامین کند، میبایستی مواد غذایی ذخیره کافی برای غذادهی ریشه و شاخه داشته باشد. معمولا قسمتهای انتهایی شاخه‌ها، مواد غذایی ذخیره کمی دارند و باید حذف شوند. قسمتهای وسط و پایین شاخه برای قلمه‌گیری مناسبند.
طول قلمه چوب سخت، از 10 تا 75 سانتیمتر متغیر است. هنگامی که قلمه‌های بلند به عنوان پایه برای درختان میوه بکار میروند، این امکان را فراهم می‌سازند که پس از ری شه دهی، مستقیما روی آنها پیوند زده شود و بنابراین، روی شاخه‌های کوچکتری که از ریشه‌های تیل‌های کوتاه پدید می‌آیند، پیوندزده نمی‌شود.
بر روی قلمه، میبایستی حد اقل دو گره وجود داشته باشد. برش پایین قلمه، درست در زیر یک گره، زده می‌شود. ولی محل برش بالایی میبایستی در حدود 12 تا 25 میلیمتربالای گره باشد. در عین حال، هنگامی که قلمه از گیاهانی گرفته می‌شود که میانگره‌هایی کوتاه دارند، توجهی به این مطلب نمی شود، بویژه هنگامی که تعداد زیادی قلمه بطورهمزمان با استفاده از اره تهیه می‌شود. قطر قلمه، بر حسب گونه‌های مختلف ممکن است بین 6 تا 25 و حتی 50 میلیمتر تغییر کند. هرگاه تشخیص بین ته وسرقلمه مشکل باشد، توصیه می‌شود که یکی از برشهای سر و یا ته،به صورت مورب به جای برش مستقیم زده شود. برای ازدیاد درسطحی بزرگ، شاخه‌ها به صورت دسته ای، توسط اره یا وسایل مکانیکی دیگر،در اندازه مورد نظربریده می‌شوند نه بصورت تک تک و با دست. در ازدیاد تجارتی در سطح بزرگ، کاشت قلمه‌ها نیز بصورت مکانیزه انجام می‌شود.
قلمه‌های چوب نیمه سخت
قلمه‌های چوب نیمه سخت، معمولا از گونه‌های سوزنی برگ چوبی همیشه سبز گرفته می‌شود. اما قلمه‌های تابستانه برگدار، از چوبهای نیمه رسیده گیاهان خزاندار نیز به عنوان قلمه چوب نیمه سخت محسوب می‌شوند.قلمه‌های گونه‌های پهن برگ همیشه سبز،عموما در تابستان، از شاخه‌های جدید و بلافاصله پس از یک دوره رشد، هنگامی که چوبها نیمه رسیده اند، گرفته می‌شوند، بطور معمول، بسیاری از درختچه‌های زینتی مانند کاملیا، گوشوارک، آزاله، خاس با قلمه چوب نیمه سخت ازدیاد می‌شوند. ضمنا چند گونه میوه ای نیز مانند مرکبات و زیتون، می‌توانند با این روش ازدیاد شوند.
قلمه‌ها، به طول 5/7 تا 15 سانتیمتر گرفته شده و برگها، در قسمت بالای آن نگهداشته می‌شوند. اگر برگها بسیار بزرگ باشند، باید اندازه ی آنها را کوچکتر کرد تا مقدار از دست رفتن آب کمتر شود و به توان آنها را در بستر ازدیاد، نزدیکتر به هم قرار داد. غالباً، برای قلمه گیری از قسمتهای انتهایی شاخه‌ها استفاده می‌شود، اما قسمتهای پایین ساقه نیز معمولا ریشه می‌دهد. برش پایینی قلمه را بطور معمول، درست در زیر یک گره انجام می‌دهند. میبایستی در ساعات خنک صبح زود، که ساقه شاداب می‌باشد، قلمه را گرفت و آن را در پارچه کرباسی مرطوب و تمیز و یا در کیسه‌های پلاستیکی بزرگ قرار داد. شاخه‌ها باید تا زمانی که از آنها قلمه تهیه می‌شود، زیر آفتاب نمانند.
لازم است که تیل‌های برگدار در شرایطی ریشه دار شوند که میزان از دست رفتن آب از برگهای ایشان، حداقل باشد. در سطح تجارتی، بطور معمول قلمه‌ها را زیر مه افشان نوبتی، ریشه دار می‌کنند. پا گرما و تیمار کردن با مواد تنظیم کننده رشد مفید است. محیطهای کشت، مانند مخلوط پرلایت و پیت خزه به نسبت 1:1 یا پرلایت و ورمی کولایت نتایج رضایت‌بخشی می‌دهند.
قلمه‌های چوب نرم (چوب سبز)
قلمه‌هایی که از رشد جدید نرم و آبدار بهاره ی گونه‌های خزان دار و یا همیشه سبز، گرفته می‌شود، به عنوان قلمه‌های چوب نرم کروه بندی می‌شوند. بسیاری از درختچه‌های چوبی زینتی را می‌توان توسط قلمه چوب نرم ازدیاد کرد. یاس خوشه ای دو رگه ی فرانسوی، یاس زرد، ماگنولیا، آزاریا و شلیم، نمونه‌هایی آشکار از این نوع گیاهان می‌باشند.
برخی از درختان زینتی خزان دارمانند افرا را نیز می‌توان بدین روش تکثیر کرد. با آنکه درختان میوه بطور معمول، با قلمه ی چوب نرم تکثیر نمی شوند، اما نرم تیل‌ها ی سیب، هلو، گلابی، زرد آلو و گیلاس را می‌توان در زیر سیستم مه افشانی ریشه دار کرد.
عموماً قلمه‌های چوب نرم، آسانتر و سریعتر از دیگر انواع قلمه، ریشه دار می‌شوند اما به مراقبت و ابزار بیشتری نیاز دارند. این نوع قلمه‌ها، همیشه برگدار گرفته می‌شوند. در نتیجه، باید با دقت جابجا شوند تا از خشکی آنها جلوگیری شده و در شرایطی ریشه دار شوند که برگها بیش از اندازه، آب از دست ندهند. در حین ریشه زایی میزان دما میبایستی برای بیشتر گونه‌ها، در پایین قلمه‌ها بین 23 تا 27 درجه ی سانتیگراد و در سطح برگها 21 درجه ی سانتیگراد باشد. در بیشتر موارد، نرم تیل‌ها در مدت دو تا چهار و یا پنج هفته ریشه می‌دهند. این قلمه‌ها، عموماً در برابر تیمار با تسهیل کننده‌های ریشه زایی ف واکنش خوبی از خود نشان ی دهند. در ازدیاد به وسیله ی قلمه ی چوب نرم. به دست آوردن مواد قلمه ای مناسب از گیاه مادری، اهمیت بسیاری دارد. اما این مواد، بر حسب گونه ای که تکثیر می‌شود، بسیار متغیرند. شاخه‌های بسیار تند رشد نرم و حساس، برای قلمه گیری مطلوب نیستند، زیرا پیش از ریشه زایی از بین میروند. از سوی دیگر، ساقه‌های چوبی مسن، دیر ریشه می‌دهند و حتی ممکن است برگهایشان بریزد و ریشه ندهند. تمام شاخه‌هایی که برای قلمه گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند میبایستی تا حدودی انعطاف‌پذیر، اما به اندازه کافی رسیده باشند، نمی بایستی برای قلمه گیری مورد استفاده قرار گیرند، همچنین شاخه‌های پر رشد و بطور غیرعادی ضخیم و سنگین ف مناسب این منظور نیستند. بهینه‌ترین شاخه‌ها، آنهایی هستند که رشدی متوسط داشته و زیر آفتاب کامل قرار دارند. شاخه‌های جانبی گیاه مادری، یکی از بهترین مواد مناسب برای قلمه گیری، است اگر سر شاخه‌های اصلی زده شوند، تعداد زیادی شاخه جانبی تولید می‌گردند که می‌توان از آنها قلمه تهیه کرد. نرم تیل‌ها، میبایستی 5/7 تا 5/12 سانتیمتر طول و حد اقل 2 گروه داشته باشند. وجود گره‌های بیشتر اشکالی ندارد. معمولاً برش پایینی درست در زیر یک گره زده می‌شود. برگهای قسمت پایینی قلمه حذف شده و برگهای قسمت بالایی نگهداشته می‌شوند. اندازه برگهای درشت را میبایستی کم کرد ، تا میزان تعرق آن کاهش یافته و جای کمتری را در بستر قلمه اشغال کند. تمام گلها و غنچه‌ها میبایستی حذف شوند. در بعضی از خزانه کاری‌ها، که تعداد فراوانی قلمه تهیه می‌کنند، دسته‌های قلمه را با دستگاه برش کاغذ، با طولی یکنواخت و به سرعت می‌برند.
شاخه‌های مورد نیاز برای قلمه گیری، بهتر است که در ساعات اولیه روز جمع آوری شوند و یا پیچیدن آنها در پارچه کرباسی و قرار داد نشان در کیسه‌های پلاستیکی مرطوب، خنک و شاداب نگهداشته شوند. این کیسه و بسته‌ها، نمی بایستی در معرض تابش آفتاب قرار گیرند. اگر شاخه‌های قلمه‌های گرفته شده، حتی دقایقی کوتاه در معرض تابش آفتاب قرار گیرند، آسیب زیادی به آنها وارد می‌شود. خیسانیدن شاخه‌ها و یا قلمه‌ها در آب، برای مدتی طولانی و به منظور تازه نگه داشتن آنها، نامطلوب است.
گیاهان مادری
منابع مواد قلمهای
در ازدیاد قلمه ای منبع قلمه گیری از اهمیتی فراوان برخوردار است.
گیاهان مادری، که مواد قلمه ای از آنها بدست می‌آیند.
میبایستی:
1. شبیه به نام و نوع می‌باشند.
2. عاری ازآفات حشره ای و بیماری باشند.
3. در حالت فیزیولوژیی مناسبی باشند. بطوریکه قلمه‌های گرفته شده، از آنها به احتمال زیاد ریشه دار شوند. برای بدست آوردن مواد قلمه ای، چندین منبع وجود دارد.
1. از گیاهانی که در طراحی پارک‌ها، در اطراف خانه‌ها و ساختمان‌ها کشت شده و یا بطور وحشی رشد می‌کنند، این موضوع برای خزانه کارانی که گیاهان را جهت فروش تکثیر می‌کنند، می‌تواند عملی خطرناک محسوب شود. هنگامی که گونه شناخته شده باشد، تشخیص رقم ممکن است صرفاً از روی حدس باشد. بعلاوه، این گیاهان ممکن است که توسط بیماریهای ویروسی، قارچی و یا باکتریایی آلوده شده باشند که بیماری شان بعداً در قلمه‌های ریشه دار شده و یا گیاهان خزانه ای ظاهر می‌شود.
2. شاخه‌های پیرایش (هرس) شده از گیاهان جوان خزانه ای، هنگامی که گیاهان سرزنی و شکل داده می‌شوند. بسیاری از خزانه کاری‌ها، شاخه‌های هرس شده را به عنوان منبع اصلی مواد قلمه ای مورد استفاده قرار می‌دهند. اما گاهی سرزنی در زمانی مناسب انجام نمی شود تا بتوان قلمه‌ها را ریشه دار کرد، و به همین دلیل قلمه‌های ریشه دار نشده میبایستی تا مدتی نگهداری شوند. از آنجا که تشخیص دقیق گیاهان خزانه ای جوان غالباً مشکل است، مخلوط شدن بر چسب‌ها ممکن است که باعث شود گیاهان بسیاری ازدیاد شوند که بطور نا صحیح تشخیص داده شده باشند، بدون این که کسی از اختلاط بوجود آمده تا زمان رسیدن آنها به سن بلوغ، آگاه باشد.
3. گیاهان مادری که اختصاصاً به عنوان منبع مواد قلمهای نگهداری می‌شوند با آنکه اینگونه گیاهان ممکن است فضای ارزشمند زمین را اشغال کنند، منبع مطلوبی برای مواد قلمه ای می‌باشند. تاریخچه و هویت هر گیاه مادری، می‌تواند دقیقاً تعیین شود. وضعیت سلامت گیاه می‌تواند کنترل شده و آنها را می‌توان د شرایط مناسب غذایی و قدرت رشد نگهداری کرد.
محیط ریشه‌زایی
قلمه‌های بسیاری از گونه‌ها، در محیطهای مختلف کشت، به آسانی ریشه می‌دهند. اما آنها که ریشه زایی مشکلتری دارند ممکن است به میزان وسیعی تحت تاثیر نوع محیط ریشه‌زایی قرار گیرند. این تاثیر نه تنها ممکن است بر روی درصد قلمه‌های ریشه دار شده باشد بلکه بر روی کیفیت سیستم ریشه تشکیل شده نیز نمود می‌یابد.
غالباً، بکارگیری ترکیب برخی از موادی که ذیلاً شرح داده می‌شوند، در مقایسه با کاربرد هر یک از آنها به تنهایی، نتایج بهتری در بر دارد. توصیه می‌شود که گیاه مورد ازدیاد تحت شرایط محیطی واقعی موجود تجزیه شود تا بهترین مخلوط برای ریشه‌زایی تعیین شود.
ماسه: به عنوان محیط ریشه زایی قلمه‌ها، به فراوانی مورد استفاده قرار گرفته و ارزان و همه جا در دسترس است. ماسه‌های گچی ریز و تمیز، که عاری از مواد کانی بوده و معمولاً در کارهای ساختمانی به کار میروند، برای فراهم آورد محیط ریشه زایی عالی می‌باشند. ماسه رطوبت را نگاه نمی‌دارد و همانند بیشتر محیطهای کشت دیگر، نیازمند آبیاری پی درپی است. ماسه، میبایستی به اندازه‌ی کافی ریز باشد تا رطوبت را در اطراف قلمه‌ها نگهدارد و در عین حال،به اندازه کافی درشت باشد تا آب، به آسانی از آن بیرون رود. ماسه ی با ذرا ت بسیار ریز و یا بسیار درشت اگر به تنهایی به کار رود، نتایج خوبی با قلمه‌های اکثر گیاهان زینتی چوبی نخواهد داد. ماسه را، همانند دیگر محیطهای کشت ریشه‌زایی، بهتر است که فقط یک بار برای ریشه‌زایی به کار برد، مگر آن که پس از هر بار استفاده، سترون شود.
برای درختان همیشه سبز مانند سرخدار، ارس (سرو کوهی) ونوش (سرو خمره‌ای)، احتمالاً ماسه رضایت بخش ترین محیط ریشه زایی می‌باشد. اما برای بعضی از گونه‌ها، قلمه‌هایی که در ماسه ریشه‌دار می‌شوند، ریشه‌هایی بلند، بدون شاخه و شکننده تولید می‌کنند که با ریشه‌های رشته‌ای و شاخه‌دار مطلوب برای این گونه‌ها، که در دیگر محیطهای کشت بدست می‌آیند، مغایرت دارد.
پیت خزه: غالباً به نسبتهای مختلف، به منظور افزایش ظرفیت نگهداری آب مخلوط ریشه‌زایی، به ماسه افزوده می‌شود. این ترکیب، برای قلمه‌های بسیاری از گونه‌ها، محیط ریشه زایی خوبی فراهم می‌سازد. مخلوط‌هایی که به کار برده می‌شوند، از دو قسمت ماسه و یک قسمت گیالوش خزه، یا یک قسمت ماسه و سه قسمت گیالوش خزه، متغیرند.
افزودن گیالوش خزه به محیط ریشه زایی ظرفیت نگهداری آب مخلوط را به نحو قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهد که در نتیجه، خطر وجود آب اضافی را در محیط کشت بوجود می‌آورد. اگر در مخلوط، میزان زیادی گیالوش خزه وجود داشته باشد و همانند سیستم مه افشانی مرطوب نگهداشته شود، گاهی اوقات موجب از بین رفتن ریشه‌ها پیش از تشکیل آنها می‌شود.
تیمارقلمه‌ها با تنظیم کنندهای رشد
هدف از تیمار قلمه‌ها با مواد تنظیم کننده رشد یا هورمونهای گروه اکسین، عبارت است از: افزایش درصد قلمه‌هایی که ریشه می‌دهند،تسریع در آغازیدن ریشه،افزودن به شماره و کیفیت ریشه‌های تولید شده و سرانجام افزایش یکنواختی در ریشه دهی.
برای گیاهانی که قلمه‌های آنها به آسانی ریشه می‌دهند،استفاده ازاین مواد و ایجاد هزینه اضافی، قابل توصیه نیست. بهترین مورد استفاده این هورمونها،بر روی قلمه گیاهانی است که صرفا به سختی ریشه می‌دهند. البته کاربرد این مواد،نمیتواند جایگزین عملیات لازمی باشد که در تکثیر به وسیله ی قلمه میبایستی انجام شوند.اینگونه عملیات، مانند میزانهای لازم اب، دما ونور، نمی‌بایستی فراموش شوند. ارزش این مواد شیمیایی در ازدیاد، به وسیله‌ی گزارش‌های متعددی که درنشریات علمی وتجاری چاپ شده‌اند، به اثبات رسیده است.این گزارش‌ها، نتایج پژوهش‌هایی را ارائه می‌دهند (39، 529) که برروی ریشه دار کردن قلمه‌های تقریبا تمام گونه‌های گیاهی دارای اهمیت اقتصادی، انجام شده است. با ان که تیمارقلمه‌ها با مواد تسهیل کننده ی ریشه‌زایی، در امر ازدیاد نباتات مفید است، اما اندازه ی نهایی ومیزان رشد گیاهان تیمار شده، در مقایسه با گیاهان تیمار نشده، بیشتر نیست.
مواد ریشه زا
اسید ایندول بوتیریک واسید نفتالن استیک، مواد شیمیایی سنتز شده ای هستند که کشف شده و حداکثر تا ثیر را در تحریک تولید رشه‌های نابجا دارند. البته مواد دیگری هم هستند که برای این منظور می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. اسید ایندول بوتیریک، احتمالاً بهترین ماده برای استفاده،همگانی است، چرا که در غلظتی وسیع، غیر سمی بوده و برای تسهیل ریشه‌زایی در بسیاری از گونه‌های گیاهی موثر است. این مواد شیمیایی، به شکلهای تجارتی موجود می‌باشند، که یا با پودر تالک مخلوط شده و یا به صورت محلول عرضه می‌شوند. درهرصورت، آنها را می‌توان با آب رقیق کرد تا به غلظت دلخواه برسند. مواد شیمیایی خالصی نیز توسط کارخانه‌های شیمیایی ساخته می‌شوند، که ازدیاد کننده گان می‌توانند محلول مورد نظر خود را از آنها تهیه کنند.
روشهای کاربرد مواد ریشه زا
پودرهای تجارتی
همراه این مواد تجاتی، دستور کامل مصرف و اسامی گیاهانی که احتمالاً در مقابل این ماده‌ی خاص واکنش نشان می‌دهند، به مصرف کننده داده می‌شود. گونه‌های چوبی و سخت ریشه‌زا با غلظتهای بیشتر و گیاهان حساس، گوشتی و سهل ریشه زا با غلظتهای کمتر این مواد تیمار می‌شوند.
پیش از قرار دادن قلمه در پودر، میبایستی برشی تازه در ته قلمه زده شود. کار آغشته‌سازی دسته‌های قلمه، از آغشته سازی تک تک آنها، سریعتر انجام می‌شود. اما قلمه‌هایی که در قسمت درونی دسته قرار گرفته اند، ممکن است به اندازه قلمه‌هایی که در قسمت خارجی دسته قرار دارند آغشته نشوند. برای تیمار، آن مقدار از پودری که پس از قرار گرفتن قلمه‌ها در مواد به آنها می‌چسبد، کافی می‌باشد. اگر ته قلمه خشک بوده و یا رطوبت کمی دارد، می‌توان آن را بر روی یک اسفنج مرطوب فشار داد و آنگاه در پودر فرو برد، تا مقدار بیشتری پودر به آن بچسبد.
توصیه می‌شود که در هنگام مصرف مواد پودری، مقدار کمی از آن در ظرفی موقتی ریخته شود، تا بتوان باقیمانده آن را پس ازمصرف بدور ریخت. استفاده از تمام پودر، ممکن است که به خراب شدن سریع پودر، دراثر آلوده شدن آن با رطوبت، قارچ و یا باکتری منجر شود.
پس از تیمار، قلمه‌ها میبایستی فورا در محیط کشت قرار گیرند. برای پرهیزاز برداشته شدن پودر از روی قلمه، درحین قراردادن آن درمحیط کشت، میبایستی با یک چاقوی ضخیم، سوراخی در محیط کشت ایجاد کرده و قلمه را درون آن قرار داد.
موادی که در پودر تالک قرار دارند، دارای این مزیت هستند که به آسانی در دسترس بوده و کاربرد آنها آسان است. ممکن است که به دست آوردن نتایج یکنواخت مشکل باشد زیرا مقادیرپودری که به قلمه‌ها می‌چسبد متفاوت است. همچنین، عواملی مانند مقدار رطوبت ته قلمه و نوع بافت ساقه (کرکدار بودن و یا صاف بودن) در این فصل موثر است.
روش فروبری در محلول رقیق
در این روش قدیمی، حدود 5/2 سانتیمتراز ته قلمه را پیش از گذاشتن درمحیط کشت، به مدت حدود 24 ساعت در محلولی رقیق قرارمی دهند. غلظتی که بکار برده می‌شود، از حدود 20 قسمت در میلیون برای گونه‌های سهل ریشه زا، تا حدود 200 قسمت در میلیون برای گونه‌های سخت ریشه‌زا متغیر می‌باشد.
به هنگامی که قلمه‌ها در محلول قرار دارند، به دمایی حدود 20 درجه سانتیگرادنیازمند می‌باشند، اما نمی‌بایستی در آفتاب قرار گیرند. مقدار جذب شده ماده شیمیایی توسط قلمه‌ها، تا حدودی به شرایط احاطه کننده در این مدت بستگی دارد. این موضوع، به دگرگونی در نتایج حاصله منتهی می‌شود.
طرز تهیه محلول رقیق
برای ساختن محلولی با غلظت 100 قسمت در میلیون از یک ماده آسان کننده ریشه زایی، 100 میلی‌گرم از ماده شیمیایی خالص را در مقداری حدود 10 میلی لیترالکل (اتیل متیل و یا ایزوپروپیل) حل می‌کنند. این محلول، با آب رقیق شده و به میزانی معادل یک لیتر می‌رسد. بهتر است که ابتدا اسید نفتالین استیک در چند قطره هیدرواکسیدآمونیم حل شده و آنگاه آب به آن افزوده شود. نوع اسیدی این گونه مواد تنظیم کننده رشد را نمی توان مستقیما در آب حل کرد. نمک پتاسیم اسید ایندول بوتیریک، موجود بوده و قابل حل در آب است.
روش فروبری در محلول غلیظ
غلظت محلولی که در این روش بکار می‌رود، از 500 تا 10000 قسمت در میلیون (05/0تا1%) ماده شیمیایی حل شده در الکل 50% تهیه شده و 5/0 تا یک سانتیمتراز قلمه به مدت کوتاهی (در حدود 5 ثانیه) درآن فرو می‌برند. آنگاه قلمه‌ها را در محیط ریشه زایی قرار می‌دهند. بهتراست قلمه‌ها را بصورت دسته ای در محلول فرو کرد.
این روش نسبت به دیگر روشها از مزایایی برخورداراست مثلا، لزوم داشتن ابزاری برای خیس کردن قلمه‌ها قراردادن آنها در محیط کشت حذف می‌شود. بعلاوه احتمالا نتایج یکنواخت تری به دست می‌دهد، زیرا جذب ماده شیمیایی توسط قلمه‌ها، به اندازه دو روش دیگر تحت تاثیرشرایط محیطی قرار نمی‌گیرند. برخی از ازدیاد کنندگان به جای روش فروبری، محلول را بصورت اسپری برروی قلمه‌ها می‌پاشند.
یک محلول تهیه شده، برای چندین هزار قلمه مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما زمانی که از محلول استفاده نمی شود، میبایستی در ظرفی که سر آن محکم بسته می‌شود، نگهداری گردد، زیرا تبخیر شدن الکل، میزان غلظت آن را تغییرمی دهد. بهتر است که در هر نوبت، مقدارکمی از ماده شیمیایی، به اندازه‌ای که برای نیاز فوری بسنده باشد استفاده شده و با قیمانده آن دور ریخته شود. محلول باقیمانده نمی بایستی به محلول تهیه شده اصلی برگردانیده شود. ازدیاد کننده گیاه یا فروشنده این مواد می‌تواند محلول را به شکل بلور یا کریستال خالص تهیه کند، هر چند که محلول‌های تجاری غلیظی وجود دارند که می‌توان آنها را مطابق دستور رقیق کرد. آزمون ساده با قلمه‌های برگ گوجه فرنگی، این امکان را فراهم می‌سازد که طی چند روز، وجود خاصیت ریشه‌زایی و یا عدم آن را در محلولی که میبایستی برای استفاده بکار رود، تعیین کرد. قلمه‌های برگ گوجه فرنگی، با ماده مورد نظر آغشته می‌شوند. آنگاه، برای مقایسه، قلمه‌های آغشته نشده، همراه با آنها در داخل ماسه مرطوب جعبه‌هایی پوشیده شده با پلاستیک و یا شیشه قرار داده می‌شوند. پس از یک هفته، قلمه‌ها را می‌توان بررسی کرد. قلمه‌های برگ گوجه فرنگی، نسبت به تنظیم کننده‌های رشد حساس بوده و به همین دلیل، با در نظر گرفتن مقدار ریشه‌ای که تولید شده است، نشانگر خوبی برای موثر بودن ماده شیمیایی می‌باشد.
در هر زمان ممکن، میبایستی ازمحلول تازه استفاده شود. محلول رقیق، مثلا 25 قسمت در میلیون، اثرخود را به ویژه اگر با مواد خارجی آلوده شوند، طی چند روز از دست می‌دهند، اما محلول‌هایی که برای روش فروبری در محلول غلیظ آماده می‌شوند، دارای درصد بالایی الکل بوده و اثر خود را تقریبا بطورنا محدود نگه می‌دارند.
معمولا ته قلمه‌های برگدار را در محلول تسهیل کننده ریشه‌زایی قرار می‌دهند، اما در برخی ازموارد فروبری تمام قلمه در محلولی که دارای عامل محدود کننده باشد، در تسهیل ریشه‌زایی موثرتر از فروبری ته قلمه می‌باشد. تعویقی اولیه در رشد شاخساره وجود دارد، اما بنظر نمی‌رسد که عیبی اساسی باشد. فروبری برگهای قلمه، فقط دربعضی از گونه‌ها موثر است، به شرط آنکه غلظت بکار رفته تا حد کافی بالا (2000 تا 10000 قسمت در میلیون) باشد. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه قلمه‌های چوب سخت برخی از گونه‌ها، که فقط سطح ته آنها با ماده شیمیایی آغشته شده است، در مقایسه با قلمه‌هایی که 5/2 سانتیمتر و یا بیشتر از ته آنها آغشته شده نتایجی بهتر به دست می‌دهند.
ساختن محلول غلیظ
برای تهیه 100 میلی لیتر محلول 4000 قسمت در میلیون ماده تسهیل کننده ریشه‌زایی، 400 میلی‌گرم از ماده شیمیایی را در 100 میلی لیتر الکل 50% (الکل اتیلیک، الکل متیلیک و یا ایزوپروپیلیک) حل کنید.
شرایط محیطی برای ریشه دهی قلمه‌های برگدار
نیازهای محیطی عمده، برای ریشه دار کردن موفقیت آمیز قلمه‌های برگدار عبارتند از:
1. دما (18 تا 27 درجه ی سانتیگراد)
2. آتمسفری که در آن، برگها آب کمی از دست می‌دهند.
3. نور کافی ولی نه بیش از حد.
4. یک محیط کشت تمیز و مرطوب، با تهویه و زهکش خوب.
5. برای تأمین این شرایط، ادوات مناسب فراوانی وجود دارد.
در این مورد می‌توان از شیشه ای بزرگ و با سرپوشی تاشیکی (پلاستیکی) که بر روی چند قلمه قرار گیرد، تا سکوها ی گلخانه ای مجهز که در آن، راژمان (سیستم) مه افشانی خودکار و کابل‌های الکتریکی حرارتی کنترل شونده ی خودکار در زیر قلمه‌ها قرار گرفته اند، نام برد. یکی از ساده ترین وسایلی که برای ریشه زایی
دانلود با لینک مستقیم
دانلود مقاله بررسی اثرات غلظتهای مختلف اکسین و نوع قلمه 
نویسند‌گان: مسلم نامجو ، سیدجلیل رضوی