1-1- مقدمه
نامگذاری سال 1389 از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، به عنوان سال (همت مضاعف و کار مضاعف) لزوم ایجاد چشم انداز ی را ازکشور متصور می‌سازد که در آن تلاش و کار در جهت پیشبرد اهداف بلند مدت وکوتاه مدت کشور حرف اول را میزند ایجاد این چشم انداز از جنبه‌های مختلف قابل بحث و بررسی است. از یک سو برنامه ریزان و دست اندر کاران بازار کار کشور باید با مطالعه ی فرصت‌ها وتهدید‌ها درجستجوی بهره وری بهینه از نیروی کار فعال و بهره وری درکشور باشند و از سویی دیگر وظیفه ی بزرگتری بر دوش آنها وجود دارد و آن هم ایجاد عرصه ی کارو اشتغال برای بخشی از نیروی کار است که به دلیل محدودیت‌ها و چالش‌ها ی موجود فرصت حضور در بازار‌های کار را نیافته است. به عبارت دیگر اگرچه برنامه ریزی اقتصادی و افزایش بهره وری نیروی مشاغل در راستای تحقق همت مضاعف وکار مضاعف دارای اهمیت است، اما ایجاد امکان حضور در عرصه ی کار و اشتغال برای بیکاران کشورکه اکثریت آنها را نیروی جوان و تحصیل کرده کشور تشکیل می‌دهند ضرورتی دو چندان دارد.
بسیاری از صاحب نظران و محققان از دنیای امروز به عنوان عصرعدم تداوم یاد می‌کنند(شاه حسینی 1387). عصرعدم تداوم به این معناست که دیگر تجارب و راه حل‌های گذشته برای مسائل جاری وآینده سازمان کارگشا نیستندو باید شیوه ای دیگر اندیشید و به دنبال راه کار جدید سازمانی با ساختارهای نوین بود تا بتوان کالاوخدمات را با حداقل هزینه و با کیفیت برتر متناسب با نیاز‌ها و سلیقه‌های مشتری تولید کرد . بنابر این اگر قرار است اقتصادی موفق داشته باشیم، نیاز به شرکت‌های موفق در محیط رقابتیداریم و این امر مستلزم داشتن نیروی انسانی پر توان وخدمتکار دارای روحیه ی خلاق وکار آفرین است، در نتیجه کار آفرینی، خلاقیت، نو آوری، و کسب و کار‌های مخاطره آمیز، سوخت موتور اقتصاد مدرن را فراهم می‌کند یعنی در هر سازمان اگر بستر کار آفرینی فراهم آید اشتغال زایی ایجاد می‌شود و عامل انتقال فن آوری خواهد شد .
مهم ترین دست آوردکارآفرینی Entrepreneurship)) برای توسعهکشور ایجاد اشتغال، رفاه، ثروت و شناخت فرصت‌ها ی مناسب است وحتی عده ای معتقدندکهکارآفرینی می‌تواند بعنوان یک مکانیزم موجب افزایش بهره وری درسازمان شود بطوریکه امروزه کشورهای توسعه یافته از یک زاویه‌ی جدید شرکت‌های خود را در یک محیط کاملا متغییر، پویا نگه داشته اند و علت آن کشف و پرورش انسان‌هایی است که نقش آفرینی می‌کنند و موجب ایجاد بستر موفقیت‌ها می‌شوند.یکی از عمده ترین ویژگی‌های دنیای فرا روی ما تغییرات و تحولات ژرف و سریع در عرصه‌های علمی، فنی و چالش‌های پی در پی نظام‌های اقتصادی، اجتماعی در صحنه ی رقابت بین المللی است .
تحولات و دگرگونی‌ها ی نظام اجتماعی - اقتصادی عصر حاضر ریشه در پیشرفت و تغییرات بوجود آمده در علم و تکنولوژی دارد،که این به نوبه ی خود منجر به تغییر علایق گردیده است. بدون تردید سازمانهای عصر حاضر با تحولات و تهدیدات گستره ی بین المللی روبه رو هستند از این رو تضمین و تداوم حیات و بقاء سازمانها نیازمند یافتن راه حل و روشهای جدید مقابله با مشکلات می‌باشدکه به نوآوری، ابداع، خلق محصولات، فرایند‌ها و روشهای جدید بستگی زیادی دارد برای نیل به این هدف مدیران باید به نقش‌هایی روی آوردند متناسب با شرایط متحول محیطی باشد. در این میان باید از کار آفرین به عنوان موتور حرکت و توسعه اقتصادی یاد کرد در واقع کارآفرین عامل اصلی ایجاد خلاقیت و نوآوری است (صفاری، 1387).
1-2-بیان مسئله
کارآفرینی مفهومی است که تاکنون از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته وهمه بر این باورند که کارآفرینی (Entrepeneurship) موتور محرکه توسعه اقتصادی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است. سه دلیل مهم کشورها برای توجه به مقوله کارآفرینی: تولید ثروت، توسعه تکنولوژی و اشتغال مولد است. ایران یکی از جوان ترین بافت‌های دنیا را از لحاظ نیروی انسانی دارا است و این امر گویای این مسئله است که برای به بار نشستن این سرمایه عظیم باید برای رفع نیازهای جوانان اقدام و نیاز شغلی آنان را بر طرف کرد.
بررسی های اولیه نشان دهنده آن است که متاسفانه کسانی که در مراکز آموزشی و دانشگاهی کشورمان، تحصیلات خود را به پایان می رسانند، اغلب به دلیل نداشتن تجربه کاری با مشکلات بسیاری مواجه اند. آنها اغلب توان مالی و اعتماد به نفس لازم برای شروع کسب و کار مناسب را ندارند. به همین دلیل بیشتر تمایل به پشت میز نشینی و استخدام در نهادهای رسمی (دولتی و غیردولتی) داشته و کمتر به این می اندیشند که به عنوان یک کارآفرین عمل کرده و ایده ها و آموخته های خود را که اغلب همراه با ابتکارات و نوآوری های فردی و جمعی است در قالب یک حرفه یا شغل پیاده سازند. از سوی دیگر، اشتغال در زمینه های مرتبط با رشته تحصیلی مهمترین آرزوی هر دانش آموخته دانشگاهی است که متاسفانه به یک چالش خوف انگیز برای قشر تحصیل کرده کشورمان که نقش سلول های بنیادی را در بدنه جامعه ایفا می کنند، بدل شده است.
آخرین آمار انتشار یافته توسط مرکز پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی کشور نشان می‌دهد که پذیرفته شدگان در سال تحصیلی 87-86 بالغ بر 655 هزار نفر می‌باشند. همچنین تعداد دانش‌آموختگان در سال تحصیلی قبل آن (86-85) قریب به 178 هزار نفر بوده اند. از سوی دیگر، همین آمار تعداد کل دانشجویان کشور در سال تحصیلی 87-86 را بیش از یک میلیون و یکصد و نوزده هزار (1119000) نفر بیان نموده است. نکته قابل توجه آن است که علی رغم تلاش و هزینه‌های هنگفت صرف شده برای ارتقای شاخص‌های آموزش عالی در کشور، متاسفانه، نرخ بیکاری در بین دانش‌آموختگان دانشگاهی بسیار بالا است. بر اساس آمار انتشار یافته توسط وزارت کار در سال 85 نرخ بیکاری کل در کشور 3/12 درصد و نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی 6/15 درصد میباشد. این در حالی است که نرخ بیکاری در افراد با تحصیلات کمتر از دیپلم 3/7 است که نشان دهنده فراهم نبودن بستر اشتغال متخصصان در کشور میباشد.
در سالهای اخیر یکی از بزرگترین و مهم ترین چالش‌ها و مشکلات برای نیروی انسانی تحصیل کرده ورزشی کشور مسئله کار وکارآفرینی و کاهش معضل بیکاری است. با توجه به این نتایج اتکا به ساختارهای موجود برای رفع معضل اشتغال نیروی کار فزاینده کشور که عمده آن نیز جوانان هستند کارساز و مفید به نظر نمی رسد و ایجاد تحول اساسی در این ساختارها امری ضروری به نظر می‌رسد، لذا ضرورت ایجاب می‌کند در کنار برنامه‌های کلان، راهکارهای مکمل و کوتاه مدت برای ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری به کار گرفته شود. ازجمله این راهکارها در کوتاه مدت می‌توان به کارآفرینی اشاره کرد. امروز کار آفرینی به عنوان یک ضرورت و الزام برون رفت از مسائل ایجاد شده و نیز یک راهبرد اصولی برای مواجهه با شرایط نوین از سوی ملت‌ها و کشورها انتخاب گردیده است واز آن به عنوان سبک نوین زندگی کردن در هزاره جدید و عصر اطلاعات نام برده می‌شود.
مقوله کارآفرینی بیش از چند دهه در کشورهای دیگر و کمتر از یک دهه در ایران سابقه دارد به طوری که در آن کشورها زیرساخت‌ها برای حمایت از فعالیتهای کارآفرینانه تدبیر شده اما در ایران هنوز این مهم نیاز به زیرساخت‌های بنیادی دارد. بند ششم چشم انداز می‌گوید که کشور ایران باید در افق 1404 به کشور اول منطقه تبدیل شود و دست پیدا کردن به این هدف کار ساده ای نیست، لذا نیاز است حرکت خود را تندتر و هدف مندتر کنیم. کارآفرینی تفکری است که باید از ابتدای دوره‌های آموزشی به روح و روان کودکان، نوجوانان و جوانان دمیده شود.
دیوید مگ گران و اریک فلانیگان (1996) کار آفرینان را افراد نو آور با فکری متمرکز و به دنبال کسب توفیق و مایل به استفاده از میانبر‌ها می‌داند ،که کمتر مطابق کتاب کار می‌کند ودر نظام اقتصادی شغل‌های نو، سودمند و با رشدی سریع ایجاد می‌کند در رویکرد رفتاری که بر فعالیتهای کار آفرینانه تاکید دارد ،پدیده ی کار آفرینی همچون یک فرایند انگاشته می‌شود ،که در آن سازمانهای جدید ایجاد می‌شوند. تحقیقات و آموزش در زمینه ی کار آفرینی در کشور مان، در واقع به دلیل تازگی موضوع به فعالیتهای مطالعاتی اندکی منحصر می‌شود که عمدتا در خصوص ارائه ی الگوی پرورش مدیران در صنعت و بررسی موانع کارآفرینی در این بخش انجام گرفته است. لذا در این پژوهش تلاش می‌شود به این پرسش که وضعیت آمادگی دانشجویان تربیت بدنی و علوم ورزشی برای کارآفرینی و ایجاد یک شغل جدید و ورود به بازار اشتغال در حوضه ی ورزشی چگونه است جواب عملی بدهد و آن را با دانشجویان سایر رشته‌های غیر از تربیت بدنی و علوم ورزشی مقایسه کند.
آمادگی کارآفرینی در این پژوهش یعنی ایجاد و فراهم نمودن شرایط در زمینه‌های کار خود و سایرین. برای اینکه فردی کارآفرینی ورزشی محسوب شود، باید شغلی که ایجاد کرده براساس رفع یک نیاز جدید باشد و کاری نباشد که پیش از آن توسط سایر صاحبان مشاغل ورزشی ایجاد شده باشد.
انگیزه و تمایل نیز از فاکتورهای مهم در آمادگی کارآفرینی و به طور کلی در کارآفرینی هستند..کارآفرینان با انگیزه و مهارت خود دست به رقابت می‌زنند و سعی می‌کنند از عهده کاری که بروی آن دقت و انرژی خود را متمرکز کرده اند به درستی برآیند. تمایل به انجام کار در استانداردهای مالی جهت پیشی گرفتن از رقبا را دارند و حتی می‌کوشند که استانداردهای خود را تعیین کنند.
کارآفرینان کسانی هستند که خود شروع به فعالیت می‌کنند و در نظر دیگران چنین جلوه می‌کنند که میل درونی قوی برای رقابت و دنبال کردن اهداف دشوار آنها را به جلو می‌راند و این نیاز و تمایل به موفقیت در مسئله کارآفرینی بسیار با اهمیت است.
1-3-ضرورت و اهمیت تحقیق
یکی از اهداف و وظایف مهم نظام آموزش عالی هر کشور، پرورش نیروی انسانی متخصص و کارآمد مورد نیاز جامعه است. گرچه دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور تلاشهایی را در این زمینه آغاز کرده‌اند، ولی متأسفانه به علت نامناسب بودن سرفصلها و عنوان درسهای دانشگاهی با نیازهای جامعه، دانش‌آموختگان دانشگاهها از تخصص و کارآیی لازم برای تصدی مشاغل مربوطه برخوردار نیستند، زیرا آموخته‌هایشان چندان با نیازهای واقعی جامعه ارتباط ندارد.
از سوی دیگر افزایش جمعیت، افزایش شمار دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، ضعف در تدوین و اجرای درست برنامه‌های توسعه اقتصادی ، نبود برنامه‌ای فراگیر و همه‌سونگر برای پرورش نیروی انسانی متخصص و مواردی از این دست از مهمترین عواملی است که امروزه به مشکلی با عنوان «اشتغال دانش‌آموختگان آموزش عالی» تبدیل شده است. بیکاری از پیچیده‌ترین مشکلاتی است که در زمان حاضر وجود دارد و علی‌رغم توجه مسئولان برای ایجاد کار، ایران همواره با انبوهی از دانش‌آموختگان جویای کار روبروست. دانش‌آموختگانی که با هزینه‌ای هنگفت و چندین سال صرف وقت تخصص‌هایی کسب کرده‌اند. از آنجا که این امر، مشکلی اجتماعی و اقتصادی است و ممکن است در آینده به یک «بحران» تبدیل شود، برای برطرف کردن آن به برنامه‌ریزی درست و هماهنگ نیازمندیم. با توجه به روند رو به افزایش افراد تحصیلکرده از یک سو و مشکلات اجتماعی اقتصادی دولت از سوی دیگر، در طول سالهای گذشته مسأله «کارآفرینی» اهمیت ویژه‌ای یافته است.نابرابریهای موجود در زمینه نرخ‌های عرضه وتقاضای نیروی انسانی متخصص از جمله مشکلات کشورهای در حال توسعه است که افزایش جمعیت را نیز باید بر آن افزود.
از سوی دیگر همزمان با افزایش شمار دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دولتی و غیردولتی، شمار دانش‌آموختگان آنها نیز هر سال افزایش می‌یابد و موجب سرازیر شدن خیل عظیمی از تحصیلکردگان به بازار کار می‌شود.
از این رو مسأله چگونگی جذب شمار فزاینده بیکاران تحصیلکرده در جامعه، باعث نگرانیها و خواسته‌هایی در خانواده‌ها شده است. از یک‌سو، نهادها، سازمانها و به طور کلی جامعه، از دانشگاهها خواهان نیروی کارآفرین هستند و از سوی دیگر، این امر لزوماً در زمره وظایف و اختیارات آنها نیست.
مقایسه ی آمادگی کارآفرینی دانشجویان تربیت بدنی و غیرتربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد و رازی کرمانشاه -- دو فصل اول 106 ص
