امروزه مشکلات ناشی از ایجاد شهرهای بزرگ و تخریب محیط زیست ، باعث ایجاد دیدگاه‌های متعددی شده است : مانند اکولوژی شهری ، توسعه پایدار شهری ، ایجاد شهر سالم ، شهرهای اکولوژیکی ( اکوسیتی ) ، و نظریه اجتماعی سبز و غیره .
اکولوژی شهری چیست ؟
اکولوژی شهری Urban Ecology یک رویکرد چند رشته ای است که به مطالعه اثرات متقابل پویا بین انسان و سیستم های زیست محیطی می پردازد . هدف آن درک دو موضوع :
• فرآیندهای ناشی از شهرنشینی و
• اثرات شهرنشینی در اکولوژی زمین است .
شهر اکولوژیکی : شهری است پایدار که می‌تواند برای ساکنین یک زندگی معنی‌دار بدهد ، بدون اینکه پایگاه اکولوژیکی که بر روی آن اتکا دارد را تخریب کند .
اصول برنامه‌ریزی و طراحی شهر اکولوژیکی عبارتند از :
1- حداقل دخالت در محیط طبیعی
2- حداکثر تنوع ( از نظر کاربری زمین و فعالیت‌ها )
3- حتی المقدور به‌عنوان یک نظام بسته
4- تعادل بهینه بین جمعیت و منابع
تئوری نواحی متحدالمرکز :
پارک و بورگس (Park et al., 1925) معتقدند ، مبارزه برای به دست آوردن منابع کمیاب شهری به ویژه زمین ، منجر به رقابت بین گروه‌های مختلف و در نهایت تقسیم بندی فضای شهری به مناطق طبیعی می‌گردد . این تئوری را به نام تئوری نواحی متحدالمرکز ارائه می کنند .
بر اساس تئوری نواحی متحدالمرکز ، شهرها را به 5 حلقه متحدالمرکز تقسیم کردند . این تئوری جدیدترین مدلی بود که جدایی فضایی را برای مناطق شهری در نظر می گیرد . توسعه و رشد شهر از مرکز به پیرامون است ، ( مانند تنه درخت ) به شکل حلقه های متحدالمرکز شامل :
1 - بخش مرکزی : مرکز اموراداری ، تجارت و بازرگانی شهراست . (کانون اولیه سکونتگاه های شهری )
2 - منطقه تحول ( گذار ) : سکونتگاه مهاجران و اقلیت های قومی که رکود و وخامت اجتماعی ویژگی اصلی آن است . این منطقه در آغاز پیدایش شهر یک حاشیه روستایی بوده و دائما در معرض تهاجم است .
3 - منطقه مسکونی کارگران : کارگران صنایع و کارخانه ها و نسل دوم مهاجران .
4 - منطقه سکونتگاه های بهتر : طبقه متوسط وافراد متخصص و تحصیل کرده ها .
5 - منطقه رفت و آمدکنندگان : حومه ها و طبقات مرفه و خانه های ویلایی
لزوم علم اکولوژی شهری برای عصر اخیر:
1 - همان گونه که می‌دانیم شهرها روز به روز در حال گسترش هستند و بر جمعیت و وسعت آنها افزوده می‌شود ، طبق آماری که تا سال 1900 میلادی ارائه گردید ، حدود 5 تا 10 درصد مردم جهان در شهرها زندگی می کردند ، اما در سال 2000 حدود 50 درصد و تا سال 2025 حدود 70 درصد مردم در شهرها زندگی خواهند کرد (Pickett et al., 2001) .
2 - تغییرات ایجاد شده توسط انسان ها و سازه‌های شهری تأثیر شدیدی بر فاکتورهای محیطی وابسته به اقلیم ، سفره آب‌های زیرزمینی ، آب ، عمر انسان و به دنبال آن تنوع زیستی شهرها گذاشته‌اند (Goldstein et al., 1982 - Pickett et al., 2001 - ) .
3 - همچنین توسعه شهری اثراتی بر روی فاکتورهای اکولوژیکی ، چرخه غذایی و بیوماس زمین گذاشته و باعث افزایش آلودگی‌ها ، فاضلاب ها ، مواد شیمیایی سمی ، گرما و پاتوژن های بیولوژیکی شده است ( Pickett, 2001)
برای این که فضای سبز مناسبی در شهرها ایجاد گردد :
1 - شناسایی گونه‌های گیاهی و معرفی آنها به شهروندان و مطالعه کاربردی بر روی آنها به منظور استفاده بهینه و علمی تر در طراحی های فضای سبز شهری
2 - حفظ تنوع گونه‌ای در رابطه با گونه‌های بومی در کنار گونه‌های غیر بومی بسیار مهم می باشند .
یکی از اهداف اصلی حفظ طبیعت شهری باید پرهیز از یکسان سازی و یکنواختی فضای سبز شهری باشد ، مخصوصاً فضای جدیدی که احداث می شود (Sukopp, 1987) . به عبارت دیگر، امروزه باید بیشتر به تنوع زیستی و بالابردن حضور گونه‌های بیولوژیکی در میحط های شهری توجه فراوانی کرد (Wittig, 1998) .
عوامل اجتماعی و اقتصادی (جمعیت ، سازمان ها ، نهاد های سیاسی ، و تکنولوژی ) و اولویت های انسانی الگوهای شهری را هدایت می کنند . این الگوها بر فرایندهای اکولوژیکی تاثیرگذارده و تغییرات اکولوژیکی را باعث می شوند . این اطلاعات برای تعیین راهبردهای تغییرات شهری به سمت پایداری بیشتر محیط زیست شهری حیاتی می باشند .
شامل 31 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت اکولوژی شهری