شناسایی و تجزیه و تحلیل فرصت ها و تهدیدهای محیطی و ارزیابی داخلی مربوط به برنامه ریزی استراتژیک
)عنوان تحقیق :
شناسایی و تجزیه و تحلیل فرصت ها و تهدیدهای محیطی و ارزیابی محیط داخل مربوط به برنامه ریزی استراتژیک برای سازمان آب استان زنجان
2)بیان مسائل تحقیق:
1ـ چالشها و دغدغه های فراوری سازمان آب استان زنجان در شرایط کنونی چیست؟
2ـ چشم انداز سازمانی سازمان آب استان زنجان یک دوره ده ساله چیست؟
3ـ سازمان آب زنجان در دوره ده ساله آینده چه جهت گیری هایی خواهد داشت؟
3)اهمیت و ضرورت تحقیق:
سازمان نوپای آب استان زنجان که از سال 1373 فعالیت مستقل خود را آغاز نموده است، از سال 1373 تاکنون برنامه های سالانه و دو برنامه پنج ساله را تجربه نموده است. در این مقطع زمانی چالشها و دغدغه های فراروی سازمان ایجاب می نماید که با تدوین یک برنامه با گرایش استراتژیک و افق بلندتر (حداقل ده ساله) حرکت خود را در آینده ای دورتر ، تصویر و تدوین نماید. انجام این تحقیق برای تهیه پاسخ به بخشی از این هدف که شناسایی خارجی و داخلی سازمان آب استان زنجان است ضرورت پیدا کرده است.
4)انگیزه تحقیق :
تجارب حاصله از تدوین و پیگیری و نظارت بر اجرای برنامه های یکساله و پنچساله سازمان آب استان زنجان در شغل مورد تصدی اینجانب و همچنین ادای وظیفه و بهره برداری از آموخته هایم از مباحث درسی دوره کارشناسی ارشد که خوشبختانه در زمینه مدیریت و برنامه ریزی سیستم بوده است ، موجب شد که در ادامه برنامه های یکساله و پنجساله سنوات گذشته (که خود نیز نقش موثری در تدوین واجرای ان داشته ام) ، قدمی هر چند کوچک در راستای تدوین یک برنامه با کیفیت بهتر برای سازمان خود بردارم.
5) سؤالات تحقیق:
1)برای فعالیت و پیشرفت سازمان آب استان زنجان چه فرصت هایی در محیط کلان وجود دارد؟
2)در مسیر فعالیت و پیشرفت سازمان آب استان زنجان چه تهدیدهای محیطی وجود دارد؟
3)نقاط قوت و ضعف سازمان آب زنجان کدامند؟
4)مزیت های استراتژیک سازمان آب زنجان کدامند؟
5)کدام نوع از انواع برنامه ریزی استراتژیک مناسبترین مدل برای برنامه ریزی استراتژیک آب های منطقه ای است؟
6) تبیین فرضیه های تحقیق :
این تحقیق با استفاده از مدل مطالعاتی برنامه ریزی استراتژیک انجام میگیرد و نیازی به طراحی فرضیه بشکل معمول ندارد. در واقع برای انجام این تحقیق از شیوه های تحلیل استراتژیک استفاده میشود.
7)اهداف تحقیق:
• تکامل حرکت های برنامه ای سازمان و حرکت به سوی برنامه ریزی مطلوب و بلند مدت
• آشنایی با روش های جدید برنامه ریزی و استفاده از مطلوبترین روشهای موجود
• شناخت محیط های درون و برون سازمان
• بهبود مدیریت در سطح سازمان و اعمال مدیریت کاراتر و اثر بخش تر در منطقه در بخش منابع آب
8)کاربرد نتایج تحقیق :
نتایج این تحقیق در تدوین برنامه های یکساله ، پنج ساله و برنامه های بلند مدت آینده سازمان و استان در زمینه منابع آب قابل بهره برداری است چرا که تحقیق ضمن شناسایی محیط درونی سازمان محیط برون سازمانی را نیز مورد بررسی قرار میدهد و جهت گیری عمومی سازمان را برای برنامه ریزی استراتژیک مشخص می کند.
9)پیام تحقیق:
بطور خلاصه پیام تحقیق اینست که سازمانها در بطن جوامع و محیط های متغیر حرکت میکنند و برنامه ریزی آنها که بناچار میبایست یک برنامه بلند مدت باشد، بدون شناخت عوامل موجود در محیط های درون و بیرون سازمان و همچنین کلیه عوامل تغییر و تحولات مربوط به این محیط ها میسر نخواهد بود و لذا ضروری است که با شناخت پارامترها و فاکتورهای لازم ، استراتژی مناسب سازمان انتخاب و سپس سفارش یا دستور تدوین برنامه های آینده سازمانی صادر گردد.
10) واژه های کلیدی مورد استفاده در تحقیق :
• استراتژی
• ماموریت مؤسسه
• رسالت موسسه
• هدف های سالانه
• اهداف بلند مدت
• استراتژی اصلی
• سیاست ها ، خط مشی ها و رویه ها
• نیمرخ سازمانی
• محیط خارجی
• محیط داخلی
• قوت ها و تهدیدها (خارجی)
• فرصت ها و ضعف ها (داخلی)
• محیط کلان سازمان
• محیط خرد سازمان
تعریف استراتژی
دائره المعارف بریتانیکا استراتژی را از دید نظامی (جاییکه خاستگاه اولیة آن بوده) با تعبیر «هنربرنامه ریزی و هدایت عملیات» معرفی کرده و برای متمایز ساختن آن با تاکتیک سه ویژگی «گستره بیشتر عملیاتی ، دورة زمانی بلندتر و جابجایی انبوه نیروها» را قید می کند.
هنری مینتزبرگ (H.Mintzberg) به عنوان یکی از متأخرین در این حوزه برای استراتژی پنج معنی پیشنهاد می کند: استراتژی به معنی طرح (Plan)، استراتژی به معنی تمهید(Ploy)، استراتژی به معنی الگو (Pattern)، استراتژی به عنوان وضعیت (Position) و استراتژی به معنی دیدگاه (Perspective). گروه مشاوران بوستون (BCG) استراتژی را امری مربوط به «جایگاه سازمان در میدان های رقابتی» می دانند و مشاوران مک کینزی (Mckinsey) آنرا با عبارت «درک ابعاد مختلف ساختار صنعت و مبانی رقابت در آن» بیان می کنند. این تعاریف و تعابیر متفاوت همگی درست هستند«اگر و فقط اگر» فلسفة استراتژی را به همراه خود داشته باشند، یعنی بر درک و استفاده از فرصت ها استوار باشند. بدون درک فرصت های استراتژیک ،استراتژی امری کاملاً بی ثمر خواهد بود. (غفاریان ، صص 43ـ44).تعریف دیگری از استراتژی عبارتست از تعیین اهداف و روشها یا خط مشی نیل به أنها .
استراتژیست ها
استراتژیست ها افرادی هستند که مسؤل موفقیت یا شکست سازمان می باشند. استراتژیست ها دارای عنوان های مختلف شغلی هستند، مانند مدیرعامل ، رئیس ، مالک ، رئیس هیأت مدیره ، مدیر اجرایی ، رئیس دانشگاه ، رئیس دانشکده یا کارآفرین. سه پژوهشگر به نام های جوناس، فرای و سری و استوا بر این باورند که در هر سازمان استراتژیست ها عهده دار سه مسؤلیت اصلی هستند: ایجاد یک بستر برای تغییر،ایجاد تعهد و احساس مالکیت و ایجاد توازن بین ثبات و نوآوری. (فردآر، ص31).
سیاست ها 1
سیاست ابزاری است که بدان وسیله می توان به هدف های سالانه دست یافت. مقصود از سیاست ، رهنمودها، مقررات و رویه هایی است که شرکت برای دستیابی به هدف های اعلان شده رعایت می کند. هنگام تصمیم گیری از سیاست ها به عنوان رهنمود استفاده می شود و همچنین سیاست ها تعیین کننده شرایط روزمره و تکراری شرکت می باشند.
اغلب ، سیاست ها را بر حسب فعالیت هایی که در زمینة مدیریت ، بازاریابی ، امور مالی (حسابداری) ، تولید (عملیات)،تحقیق و توسعه و سیستم اطلاعات رایانه انجام می شود، بیان می نمایند.می توان سیاست ها را برای کل شرکت تعیین کرد و در تمام سازمان اعمال کرد و یا اینکه سیاست را در مورد یک واحد از سازمان تعیین نمود و در مورد آن واحد خاص اعمال کرد. همانند هدف های سالانه ، سیاست ها هم از نظر اجرای استراتژی ها اهمیتی ویژه دارند، زیرا انتظاراتی را که سازمان از کارکنان و مدیران دارد، مشخص می نمایند. سازمان با اجرای سیاست ها می کوشد هماهنگی و ثبات رویه را در درون سازمان و بین واحدها ایجاد نماید(همان منبع،صص40-42).
هدف های بلندمدت
نتیجه هایی که سازمان در یک دوره چند ساله تعقیب می کند هدفهای بلند مدت سازمان هستند. این هدفها نوعاً تمام یا برخی از حوزه های زیر را در بر می گیرند:
سودآوری ، بازگشت سرمایه ، موضوع رقابتی ، رهبری فن شناختی ، بهره وری ، روابط کارکنان ، مسؤلیت اجتماعی و بهبود کارکنان. هر یک از هدفها باید مشخص ، قابل اندازه گیری ، قابل دستیابی و سازگار با هدفهای مؤسسه باشند.هدفها بیانیه چیزهایی هستند که از انجام مجموعه معینی از فعالیتها درمؤسسه انتظار می‌رود نمونه ای ازهدفهای معمول شرکت ها عبارتنداز:دو برابر کردن درآمد هر سهم ظرف مدت 5 سال با احتساب افزایش درهر سال ؛ ارتقاء از مقام دوم فروش وسایل برقی تجارتی در منطقه ای معین و 10 درصد کاهش سالیانه در چرخش ناخواستة کارکنان طی 5 سال آینده(پیرس و رابینسون ،صص49-50).
استراتژی اصلی 1
استراتژی اصلی ، برنامه فراگیر و عمومی فعالیت هاو اهداف عمده ای است که مؤسسه قصد دارد توسط آن ها در یک محیط پویا به هدفهای بلند مدت خود دست پیدا کند. این بیانیة وسیله ها نشان می دهد که چگونه باید به هدفها یا نتیجه فعالیت مؤسسه دست یافت. اگر چه در واقع هر استراتژی اصلی یک مجموعه نسبتاً منحصر به فرد از استراتژی های بلندمدت است ولی 12 رویکرد اساسی را می توان تشخیص داد : تمرکز ، توسعه بازار ، توسعه محصول ، نوآوری ، ادغام افقی ، ادغام عمودی ، مشارکت ، تنوع همگون ، تنوع ناهمگون ، کاهش / تغییر جهت ، سلب مالکیت ، و انحلال. هر یک از این استراتژی های اصلی ، عمده یا کسب کار در واقع راهنمای خرید و تخصیص منابع یک دوره زمانی بلند مدت است. به راستی ، هیچ یک از استراتژی های اصلی و حتی ترکیبی از آن ها قادر نیست کلیه فعالیت های استراتژیک مؤسسه را برای دورة طولانی با جزییات کافی شرح دهد. با این وجود ، هنگامی که مدیران استراتژیک مؤسسه یه یک رویکرد اساسی در مورد موضع مؤسسه در بازار رقابتی متعهد می شوند، استراتژی نقطه اتکای پراهمیتی برای تصمیم گیری های بعدی فراهم می نماید.
نمونه هایی از استراتژی های اصلی عبارتند از : رویکرد نوآوری فن شناختی هیولت پاکارد برای به دست آوردن حاشیة سود بالا روی محصولات جدید ، رویکرد کاهش در فرست پنسیلوانیا به منظور اجتناب از ورشکستگی علیرغم ضرر 75 میلیون دلاری سال 1980 و رویکرد تنوع همگن جنرال الکتریک برای رشد از طریق خرید مؤسسات مربوط (همان منبع ،صص50-51).
مأموریت مؤسسه
بیانیه مأموریت1 سندی است که یک سازمان را از سایر سازمان های مشابه متمایز می نماید. مأموریت سازمان نشان دهندة طیف فعالیت ، از نظر محصول و بازار می باشد. در بیانیه مأموریت پرسشی که پیش روی همة استراتژیست ها وجود دارد، مطرح می شود، یعنی : «ما به چه کاری مشغول هستیم؟» یک رسالت، بیانگر ارزش ها و اولویت های یک سازمان است. مأموریت یا رسالت باعث می شود که استراتژیست ها درباره ماهیت و دامنه فعالیت های کنونی شرکت بیندیشند و نیز جذابیت های بالقوه بازارها و فعالیت های آن را مورد ارزیابی قرار دهند. رسالت یا مأموریت سازمان نموداری است که مسیر آینده سازمان را مشخص می نماید.
نتیجه یک تحقیق نشان می دهد که حدود 60 درصد همه سازمان ها برای خود یک رسالت یا مأموریت رسمی در نظر گرفته اند. همچنین نتیجه این تحقیق نشان می دهد مأموریت سازمان هایی که عملکرد عالی دارند (در مقایسه با سازمان هایی که عملکرد ضعیفی دارند) متعالی تر است (فرد ار،صص34-35).
رسالت مؤسسه2
رسالت یک مؤسسه ، منظور اساسی و منحصر به فردی است که آن را از مؤسسات مشابه متمایز می سازد و دامنه عملیات آن را بر حسب محصول و بازار تعیین می نماید. رسالت، یک بیانیه عمومی و دیرپا از نیت مؤسسه است. رسالت حاوی فلسفه کسب و کار استراتژیک تصمیم گیران و متضمن تصویر ذهنی مورد نظر شرکت است . مفهومی را که مؤسسه از خودش دارد، منعکس می سازد و زمینه محصولات و خدمات عمده و نیازهای مشترکی از خودش دارد، منعکس می سازد و زمینه محصولات و خدمات عمده و نیازهای مشترکی که شرکت برای ارضای آن ها کوشش خواهد کردرا نشان می دهد. به اختصار ، رسالت بر زمینه های محصول ، بازار و تکنولوژی مورد نظر شرکت به نحوی که ارزشها و رجحانهای استراتژیک تصمیم گیران را منعکس سازد، تأکید می نماید(پیرس و رابینسون،ص45).
هدف های سالانه
هدف های سالانه1 هدف های کوتاه مدت هستند که شرکت برای رسیدن به هدف های بلند مدت باید به آنها دست یابد. هدف های سالانه ، مانند هدف های بلندمدت ، باید قابل سنجش ، به صورت کمی ، چالشگر، واقعی ، سازگار با سایر هدف ها و اولویت بندی شده باشند. در یک شرکت بزرگ این هدف ها باید بر حسب کل شرکت، بخش ها (واحدهای مستقل) و واحدهای وظیفه ای تعیین شوند. هدف های سالانه باید بر حسب مدیریت ، بازاریابی ، امورمالی (حسابداری) ، تولید (عملیات) ، تحقیق و توسعه و سیستم اطلاعات باشند. با توجه به هر هدف بلندمدت باید مجموعه ای از هدف های سالانه وجود داشته باشند. در صحنه اجرای استراتژی ها هدف های سالانه وجود داشته باشند. از اهمیت خاصی برخوردارند، در حالی که در تدوین استراتژی ها هدف های بلندمدت از اهمیتی ویژه برخوردار می باشند. هدف های سالانه مبنایی برای تخصیص منابع به حساب می آیند(فرد ار،ص38).
نیمرخ شرکت2
تجزیه و تحلیل داخلی مؤسسه ، توانایی های عملکرد آن را بر مبنای موجود یا قابل دسترسی تعیین می کند. برای این تجزیه و تحلیل ، نیمرخی از شرکت تهیه می شود. در هر زمان مشخص ، نیمرخ شرکت ، وضعیت کمّی و کیفی، مالی ، انسانی و فیزیکی منابع در دسترس مؤسسه را تصویر می کند. نیمرخ ، قوتها و ضعف های ذاتی مدیریت و ساختار سازمانی مؤسسه را نیز ارزیابی می کند. سرانجام موفقیت های تاریخی مؤسسه و ارزشها و تعلّقات سنتی مدیریت را با توانایی های فعلی آن به منظور تعیین تواناییهای آیند مؤسسه مقایسه می نماید(پیرس و رابینسون،صص45-46).
محیط خارج سازمان
محیط خارجی مؤسسه همه شرایط و عواملی که بر گزینه های استراتژیک آن اثر دارند و نوعاً خارج از کنترل مؤسسه هستند را در بر می گیرد. مدل مدیریت استراتژیک محیط خارجی را دارای دو بخش مرتبط به هم و در تعامل با یکدیگر نشان می دهد: محیط عملیاتی و محیط دور.1
محیط عملیاتی ، عوامل و شرایط درون صنعت و وضعیت رقابت عملیاتی خارج مؤسسه که بر انتخاب و دستیابی به ترکیب های مختلف هدف و استراتژی تأثیر دارند را در بر می گیرد. بر عکس تغییرات محیط دور ، تغییر در محیط عملیاتی غالباً ناشی از اقدامات استراتژیک خود مؤسسه ، رقبا ، مشتریان، استفاده کنندگان ، تأمین کنندگان و یا بستانکاران آن است. بنابراین حساس شدن مشتری نسبت به قیمت ، ساده تر شدن شرایط پرداخت وام توسط بانکها ، ورود رقیب جدید به بازار ، تولید یک محصول جایگزین ، یا افتتاح یک مرکز توزیع و فروش جدید توسط یکی از رقبا ، همه تأثیرات مستقیم و با قصد قبلی بر مؤسسه دارند (همان منبع،ص46).
فرصت ها و تهدیدهای محیط خارجی سازمان
مقصود از فرصت ها و تهدیدهای خارجی رویدادها و روندهای اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، بوم شناسی ، محیطی ، سیاسی ، قانونی ، دولتی ، فن آوری و رقابتی است که می توانند به میزان زیادی در آینده به سازمان منفعت یا زیان برسانند.
افزایش خط تلفن در کشورهای توسعه نیافته به عنوان نوعی فرصت برای بسیاری از شرکت ها به حساب می آید.
برخی دیگر از فرصت ها و تهدیدها عبارت اند از : تصویب یک قانون ، عرضه محصولی جدید به وسیله یک شرکت رقیب ، یک فاجعه ملی یا کاهش ارزش واحد پول. قدرت و توان یک شرکت رقیب به عنوان نوعی تهدید به حساب می آیند.
بالا رفتن نرخ بهره یا مبارزه علیه مواد مخدر نمونه هایی از فرصت یا تهدید می باشند.
اصل اساسی برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک این است که سازمان ها باید برای بهره جستن از فرصت های خارجی و پرهیز از اثرات ناشی از تهدیدات خارجی یا کاهش دادن آنها درصدد تدوین استراتژی هایی برآیند. بدین دلیل شناسایی ، نظارت و ارزیابی فرصت ها و تهدیدات خارجی می توانند موفقیت سازمان را تضمین نمایند. گاهی فرآیند انجام دادن تحقیق و گردآوری و همگون ساختن اطلاعات خارجی را بررسی عوامل خارجی یا تجزیه و تحلیل صنعت می نامند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 300 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله شناسایی و تجزیه و تحلیل فرصت ها و تهدیدهای محیطی و ارزیابی داخلی
