مقدمه :
دو عامل تعیین کننده در سیستم های مقاوم در برابر بارهای جانبی مانند سیستمهای مهاربند،دیوارهای برشی فولادی، قابهای ممان گیر، دیوارهای برشی بتنی و غیره سختی[1] و مقاومت [2] آنها میباشد. که به کمک دیاگرام بار – تغییر مکان جانبی آنها تعیین میگردد. در شکل 6-1 یک نمونه از این دیاگرامها در یک تصویر کلی نشان داده شده است.
در دیاگرام مذکور شیب خط OA سختی سیستم مقاوم نامیده می شود و Fu مقاومت و یا بار نهایی سیستم مذکور می باشد. همانطور که در شکل 6-1 b مشاهده میگردد رابطه بین بار و تغییر مکان جانبی در محیط الاستیک بصورت زیر است:
(6-1) F=KU
برای تعیین سختی سیستم در هر تراز دلخواه میتوان از رابطة (6-1) استفاده نمود،
(شکل6-2).
شکل 6-1 تصویر کلی دیاگرام بار – تغییر مکان جانبی سیستم
(6-2)
سختی و مقاومت :
با توجه به لزوم کنترل تغییر مکان جانبی در ساختمانها، سختی سیستم های مقاوم در برابر بارهای جانبی از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. طبیعتاً همانطور که در شکل 6-1- b مشاهده می گردد سیستم هایی که دارای سختی بیشتری می باشند، تغییر مکان جانبی آنها در مقابل بارهای جانبی کمتر است.
از جمله عواملی که در رابطه با آنها لزوم کنترل تغییر مکان جانبی نقش اساسی دارد، میتوان به موارد زیر اشاره نمود.
شکل 6-2 تعیین سختی سیستم در تراز دلخواه
- اثرات
- آسیب دیدن اجزاء غیر سازه ای
- حفظ تجهیزات و لوازم حساس در ساختمانهای خاص
- تأمین ایمنی
در عمل، هنگامی که بارهای جانبی به سازه اعمال میگردد، سازه جا به جا شده و در نتیجه بارهای قائم نسبت به محورهای قابها و دیوارها خارج از محوری پیدا می نمایند. متعاقب آن سازه تحت اثر لنگری اضافه قرار می گیرد. جابجایی اضافی، باعث لنگر داخلی بیشتر برای تعادل با لنگر اعمالی ناشی از بارهای قائم خواهد شد. این اثر بار قائم P بر تغییر مکان جانبی به اثر موسوم است . اثر مذکور در یک طره در شکل 6-3 بصورت ساده نشان داده شده است.
شکل 6-3 اثر
چنانچه سازه انعطاف پذیر و بار وزنی آن زیاد باشد، در حالت بحرانی نیروهای اضافی ناشی از اثر ممکن است باعث افزایش تنش ها بیش از حد مجاز در بعضی از اعضاء شده و با ایجاد ناپایداری موجب انهدام سازه شوند. لذا استفاده از سیستم های مقاومی که در برابر نیروهای جانبی دارای سختی بیشتر و طبیعتاً تغییر مکان جانبی کمتری هستند میتوانند در کنترل این پدیده بسیار مؤثر باشند.
همچنین در صورت جابجایی قابل توجه سازه و در نتیجه تغییر شکل های زیاد، اعضای غیر سازه ای نظیر دربها، آسانسورها، تیغه ها ، نماها ، میان قاب ها و بخصوص تأسیسات ممکن است دچار آسیبهای جدی گردند. در بعضی ساختمانهای خاص همچون بیمارستانها ، موزه ها ، آزمایشگاهها و غیره که تجهیزات و لوازم حساسی رد آنها قرار دارد، جابجایی زیاد میتواند موجب خسارات جبران ناپذیر گردد که بدین لحاظ استفاده از سیستم های مقاوم با سختی زیاد را الزامی می نماید.
گر چه عموم محققین معتقدند که شتاب، مهمترین پارامتر نحوة پاسخ افراد به ارتعاش می باشد و ممکن است برای ساکنین ساختمانها بخصوص ساختمانهای بلند ایجاد انواع واکشنهای نامطلوب از اضطراب تا حالت تهوع نماید و باعث سلب آسایش آنها گردد، ولی جابجایی زیاد نیز میتواند باعث عدم ایمنی بخصوص در زلزله که نسبت به نوسانات باد، به دفعات کمتر بروز نموده و زمان ارتعاش معمولاً کوتاه بوده ولی حرکات آن شدیدتر میباشد، گردد. لذا معیار طراحی در زلزله قبل از آسایش که معمولاً در رابطه با باد مطرح است، ایمنی خواهد بود.
تغییر مکانهای جانبی را میتوان با افزایش سختی کاهش داد، ولی این افزایش سختی تأثیر مهمی بر کاهش شتابها نخواهد داشت. این موضوع را میتوان با در نظر گرفتن معادله عمومی حرکت یک سازه ، بخوبی مشاهده نمود.
(6-3)
از این رابطه میتوان دریافت که شتاب متناسب با است که Umax تغییر اوج تغییر مکان و فرکانس دورانی این حرکت می باشند. افزایش سختی سازه با ضریبی مانند باعث کاهش Umax با همان ضریب میگردد. در نتیجه حاصلضرب و شتاب اوج بدون تغییر می مانند.
6-1 دیاگرام بار – تغییر مکان برشی دیوارهای برشی فولادی
در صورتی که یک پانل برشی فولادی به عنوان یک طبقه مجزا بصورت شکل 6-4 در نظر گرفته شود، برای دستیابی به دیاگرام بار – تغییر مکان برشی آن با توجه به تئوری ارائه شده توسط نویسنده و همکار،میتوان ورق فولادی و قاب را از یکدیگر تفکیک نموده و دیاگرام مذکور را برای هر کدام از آنها بدست آورد. سپس با جمع آثار آنها به دیاگرام بار – تغییر مکان برشی پانل دست یافت.
6-1-1- دیاگرام بار – تغییر مکان برشی ورق فولادی
در صورتی که فرض کنیم :
شکل 6-4 : پانل برشی فولادی به صورت یک طبقة مجزا
- رفتار ورق فولادی بصورت الاستیک و کاملا پلاستیک باشد.
- ستونها به اندازة کافی صلب باشند بطوری که بتوان از تغییر شکل آنها در محاسبة تغییر شکل برشی ورق فولادی صرفنظر نمود و همچنین بتوان فرض نمود میدان کششی تشکیل شده پس از کمانش ورق بصورت یکنواخت تمام سطح ورق را فراگیرد.
- ورق فولادی دارای اتصال ساده با قاب اطراف خود باشد.
- اختلاف بین مقدار میان کششی در دو طبقه مجاور کوچک بوده بطوریکه ممان ایجاد شده در تیرهای طبقات در اثر میدان کششی ناچیز باشد.
- بتوان از اثر تنشهای ناشی از خمش بر روی تنش های کمانشی ورق صرفنظرنمود. میتوان ورق فولادی را قبل از کمانش و بعد از آن مورد بررسی قرار داده و دیاگرام بارجانبی – تغییر مکان برشی آنرا بدست آورد. در شکل 6-5 دیاگرام مذکور نشان داده شده است. همانطور که در این شکل مشاهده میگردد نقطه C حد کمانش و نقطه D حد جاری شدن ورق فولادی را نشان میدهند که در مباحث بعد به روش محاسبة حدود ذکر شده پرداخته شده است.
[1] - Stiffness
[2] - Strength
70 صفحه فایل Word
بررسی عوامل موثر در سیستم های مقاوم در برابر بارهای جانبی
