فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 45 صفحه
مقدمه
صدها آیه قران کریم مستقیم و یا غیر مستقیم به آفرینش عالم ، آسمان ، اجرام سماوی و وقت پرداخته است.
این موضوعات توسط بشر به عنوان دانش نجوم و اخترشناسی شناخته شده است. در گذشته آموزش بخشی از موضعات نجومی که مربوط به تعیین قبله و زمان انجام فرایض دینی بود در حوزه های علمیه رواج داشته و اغلب با عنوان هیئت مورد توجه مدرسین و طلاب محترم بوده است .
متاسفانه در سالهایی نه چندان دور اهتمام حوزه های علمیه به فراگیری دانش نجوم کم گردید به نحوی که باعث بروز برخی مشکلات و اشتباهات فاحش در مواردی از جمله تعیین قبله مساجد ، تعیین وقت مغرب و یا طلوع فجر و نیز آغاز ماه رمضان و یا شوال باعث گردید تا از دهه هفتاد هجری شمسی رویکرد جدیدی به فراگیری نجوم و اخترشناسی در حوزه های علمیه به آهستگی جریان یابد.
با پیشرفت علم و فن آوری در دهه های اخیر ، دانش نجوم در سه شاخه کلی نجوم کروی ، اختر فیزیک و کیهانشناسی تقسیم گردید.
به صورت کلی نجوم کروی که در قدیم به عنوان هیئت نام داشت ؛ به طلوع و غروب و نحوه رصد اجرام سماوی مربوط میگردد . کیفیت اجرام سماوی در شاخه اختر فیزیک و ساختار جهان در شاخه کیهان شناسی مورد بحث قرار میگیرد.
آنچه در قدم اول فراگیری نجوم پایه بری حوزویان و مبلغان دینی اهمیت دارد ؛ یادگیری اصولی است که در تعیین اوقات شرعی ، جهت یابی و قبله یابی موثر خواهد بود . این عناوین مربوط به نجوم کروی و یا همان هیئت است.
همچنین فهم بسیاری از آیات قران و روایات معصومین علیهم السلام ، بدون آشنایی با اختر فیزیک و کیهان شناسی مشکل و بعضا ناقص خواهد بود.
در صفحات آینده ، علاوه بر پرداختن به نجوم کروی ، اشاره ای نیز به موضوعات اختر فیزیک و کیهان شناسی در حد آشنایی اولیه خواهد شد.
در ابتدا تعاریف برخی اصطلاحات مورد نیاز ، مرور میگردد:
زاویه angle شکلی است که از دو نیم خط با مبداء مشترک پدید میآید . مبداء مشترک «راس زاویه» و هریک از دو نیم خط یک ضلع زاویه نامیده میشود .
تعریف دیگر عبارت است از : از دوران یک نیم خط حول راسش، یک ناحیه ای بوجود می آید که به آن زاویه
می گویند. این دوران می تواند در جهت عقربه های ساعت یا در جهت خلاف آن باشد
زاویه نیم صفحه: زاویه ای که دو ضلع آن در یک امتداد باشند .
واحد اندازه گیری زاویه
یکی از واحدهای اندازه گیری زاویه "درجه" است که زاویه نیم صفحه است .
علامت درجه « ◦ » است بنابراین ◦180 = زاویه نیم صفحه
اجزای درجه ، دقیقه با علامت « ′ » و ثانیه با علامت « ″ » است .
′1= ◦ ==> ″ 1 = ′ ==> ″ 3600 = ′60 = ◦1
اگر اندازه زاویه ای 37 درجه و 30 دقیقه و 15 ثانیه باشد می نویسیم: ″15 ′30 ◦ 37
از دیگر واحدهای اندازه گیری زاویه ، « گراد » است و آن زاویه نیم صفحه است .
اجزای گراد عددهای اعشاری هستند . گراد را « دسی گراد » ، گراد را « سانتی گراد » و گراد را « میلی گراد » می نامند .
یکی دیگر از واحدهای اندازه گیری زاویه ، «رادیان » است که زاویه نیم صفحه است .
اگر اندازه یک زاویه را برحسب درجه با D ، برحسب گراد با G و برحسب رادیان با R نمایش دهیم
بین R ،G و D رابطه زیر برقرار است : = =
میلیُم : یکی از واحدهائی است که بیشتر در امور نظامی مورد استفاده قرار میگیرد و عبارتست از: زاویه دید یک شیئی یک متری در مسافت 1000 متری
با توجه به تعریف میلیم و فرمول محیط دایره (14/3 × قطر ) محیط دایره به شعاع 1000 متر به 6280 قسمت تقسیم شده که هر قسمت را یک میلیم گویند. 6280 = 3/14 × 1000 × 2
(کشورهای بلوک شرق جهت آسان کردن محاسبات ،محیط دایره را به 6000 قسمت و کشورهای بلوک غرب به 6400 قسمت تقسیم کرده اند)
دوزاویه متمم
دو زوایه ای که مجموع آنها یک زاویه قائمه ( ◦90 ) است .
درحالت کلی دو زوایه ◦α و ◦ (α – 90) متمم یکدیگرند . دوزاویه متمم لزوما مجاور نیستند.
دایره circle
مکان هندسی نقطه ای از یک صفحه که فاصله اش از نقطه ثابتی واقع در آن صفحه ، مقدار ثابتی باشد. نقطه ثابت ،مرکز دایره و مقدار ثابت ، شعاع دایره نامیده می شود.
دایره را به مرکز O و شعاع R به صورت ( R،O)C نشان میدهند.
اگر محیط یک دایره دلخواه را به 360 قسمت مساوی تقسیم کنیم
هر قسمت را یک درجه می نامند.
به عبارت دیگر یک درجه ، یک سیصد و شصتم محیط یک دایره است.
کره sphere
مجموعه نقاطی از فضا که از یک نقطه ثابت به نام مرکز ، به یک فاصله باشند. این فاصله ثابت شعاعR ، کره نامیده میشود. کره ی به مرکز O و به شعاع R را به صورت s(O,R) نشان میدهند.
تحقیق علمی و دقیق درباره جزئیات و کلیات نجوم پایه