چکیده:
احداث سدهای لاستیکی به‌جای سدها و بندهای انحرافی بتنی یکی از راه حلهای نوین محیط زیستی است که در سال های اخیر مورد توجه فراوان قرار گرفته است. سد لاستیکی یک لوله‌ی قطور لاستیکی است که معمولاً در امتداد مقطع عرضی رودخانه نصب می گردد، و با پر و خالی کردن آن (از هوا یا آب) به‌صورت مانعی با ارتفاع دلخواه بر سر راه آب قرار می‌گیرد.
نحوه کار و سهولت اجرا و بهره برداری از سدهای لاستیکی ، آنها را مناسب برای جایگزینی برخی سدهای کوتاه می سازد . این سدها با توجه به طراحی سریع ، سهولت نصب و بهره برداری ، هزینه اندک اجرای طرح ، مدت زمان کوتاه اجرا ، انعطاف پذیری قابل توجه آن در مقابل عوامل خارجی ، امکان تغییر شکل و سبکی می توانند در بسیاری از طرح های آبی کشور بویژه در نواحی ساحلی شمالی و جنوبی که با مشکلات متعدد آبی از جمله کمبود آب کشاورزی و سیلابهای فصلی روبرو هستند ، مناسب واقع شوند .
این سدها که از یک تیوپ بزرگ و حجیم تشکیل شده اند بر روی یک بستر بتنی نصب و بوسیله آب یا هوا پر می شوند. اتصال بدنه پلاستیکی به بستر بتنی با استفاده از مهارهای فولادی صورت می پذیرد.از دیگر مولفه های مهم و کاربردی یک سد لاستیکی کنترل ساده آن است که برای تنظیم تعادل فشار درون تیوپ ، اجرای فرمان تخلیه و یا پر کردن آن در نظر گرفته شده و عملا کنترل کارایی سد را بر عهده دارند .در این تحقیق در ابتدا به معرفی سدهای لاستیکی می پردازیم و سپس در مورد زمینه های کاربرد این نوع از سدها و در نهایت درباره چگونگی مراحل ساخت و نگهداری آنها بحث و بررسی خواهیم کرد و به تعدادی از سدهای لاستیکی ساخته شده و در حال ساخت در ایران اشاره می کنیم.
کلمات کلیدی:
سد
سد سازی
سدهای لاستیکی
سازه های هیدرولیکی
مقدمه
تکنولوژی نسبتاً جدیدی که برای مهار آبهای سطحی به کار گرفته شده است تکنولوژی ساخت سدهای لاستیکی می باشد . قبل از این نوع سدها برای مهار و هدایت آب به سوی زمینهای وسیع و آبروها ، از دریچه های فولادی و تخته های چوبی استفاده می شد که در جلوی دریچه ها قرار می گرفت تا آب با فشار بیشتری جریان داشته باشد . در این کار نیز به نیروی انسانی نیاز بود و اگر در باز کردن این دریچه ها تأخیری روی می داد سیل ایجاد می شد و دریچه را با خود می برد.
ایدة استفاده از سدهای لاستیکی اولین بار در سال 1950 توسط «ایمبرسون» مطرح شد . در سال 1965 اولین سد لاستیکی بادی در ژاپن برای ذخیره سازی آب به بهره برداری رسید. هم اکنون در حدود 100 سد لاستیکی در آمریکای شمالی ، بیش از 1000 سد لاستیکی در ژاپن و خاور دور ، و در مجموع 2600 سد در نقاط مختلف جهان به طور موفقیت آمیز در دست بهره برداری میباشند.
کاربرد ها و مزایای سدهای لاستیکی :کنترل سیلابها و تنظیم جریان رودخانه :
این کار توسط دستگاههای الکترونیکی در اتاق کنترل و به طور خودکار انجام می گیرد . پایین آمدن رقوم سطح آب از یک سطح مشخص به معنای پایان سیلاب است ، که در این صورت دستگاه الکترونیکی کنترل ، دستور افراشتن سد را اعلام می دارد:کنترل رسوب رودخانه : از آن جا که سکوی بتنی محل استقرار سد لاستیکی ، در کف رودخانه و هم تراز با بستر آن کار گذاشته می شود ،
در هنگام خواباندن سد ، شرایط رودخانه مانند شرایط قبل از احداث سد لاستیکی است . این ویژگی باعث می شود که پشت سدهای لاستیکی را رسوب پر نکند ، زیرا در هنگام وقوع سیل که بیشترین بار رسوب گذاری رودخانه است ، سد به صورت اتوماتیک به حالت خوابیده در می آید و رودخانه شرایط طبیعی پیدا می کند . کنترل سد و حفاظت ساحلی در برابر فرسایش ، نصب بر روی بندها و سدها به منظور افزایش ارتفاع آنها و کمک به تولید برق ، کاهش آلودگی آب ، افزایش ظرفیت ذخیرة سدها ، مسائل تفریحی از قبیل شنا ، قایق رانی ، ... ، جلوگیری از نفوذ آب شور دریا به هنگام مد به ساحل ، از از کاربردهای این سد و از جمله مزایای اقتصادی این سد ها نسبت به موارد جایگزین شده عبارتند از :. سدهای لاستیکی به فونداسیون پیچیده ای نیاز ندارند ،
این سد ها می توانند تا دهانه ای به طول 100 متر اجرا شوند ، این سدها به حداقل حفاظت و نگهداری نیاز دارند . قسمت عمدة تعمیرات مربوط به سیستمهای مکانیکی سد می باشد . تعمیر و نگهداری بدنة سد نیز شباهت بسیاری به تعمیر لاستیک اتومبیل دارد و در صورت سوراخ شدن بدنة سد آن را مانند لاستیک اتومبیل پنچر گیری می کنند ، انعطاف پذیری سد در مقابل زلزله ، نصب و ساخت واجرای آسان سدهای لاستیکی . سدهای لاستیکی از یک تیوپ هوا که به یک بستر متصل می شود تشکیل شده است ، انواع قدیم سدهای لاستیکی FABRI DAM نامیده می شد که به در آنها مخلوط آب و هوا برای متورم کردن تیوپ استفاده می شد ، در حال حاضر از سدهایی به نام INFLATABLE DAM استفاده می گردد یعنی سدهایی که قابل باد شدن می باشند .
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
فصل اول : کلیات
هدف
پیشینه تحقیق
روش کار و تحقیق
فصل دوم : معرفی سدهای لاستیکی
مزایای سد لاستیکی
دهانه بلند و مناسب برای شیب های کناری متفاوت
دوره ساخت کوتاه
نگهداری و تعمیر آسان
هزینه پایین دوره ساخت
مقاوم در برابر زلزله
سازگار با شرایط نامناسب
سازگار با محیط زیست
ابداعات تکنیکی
افزایش دوام بدنه سد
کاهش ارتعاش و ساییدگی
سازه های پره ای
شکل نیم دایره
سیستم گیرداری دو طرفه
فضای خالی لوله ها
انواع جدید سدهای لاستیکی
گالری بازرسی
سدهای لاستیکی با حالتهای مختلف خالی شدن
سدهای لاستیکی با صفحات فولادی
سکوی ماهیگیری
فصل سوم :کاربرد سدهای لاستیکی
کاربرد سدهای لاستیکی
امنیت سد و کنترل سیلاب
افزایش ظرفیت ذخیره آب و برق خروجی
کاهش مشکلات رسوب رودخانه
آبیاری و آبرسانی
ذخیره آب زیر زمینی
کشتیرانی
افزایش ارتفاع سدهای بتنی
کاربرد سدهای لاستیکی در مناطق سردسیر
سدBroadwater بر روی رودخانه می شوری
سد Highgate در vermont
فصل چهارم :مراحل ساخت،بهره برداری و نگهداری سدهای لاستیکی
ساخت سد لاستیکی
انتخاب مکان سد
کارهای ساخت و ساز
نصب بدنه سد
هزینه های ساخت
بهره برداری
متورم و خالی کردن سد و سیستم امنیتی
کنترل فشار داخلی و ارتفاع سد
روند متورم شدن و خالی شدن
تورم
خالی کردن
مدت زمان متورم شدن و خالی شدن
گالری بازرسی
تمرین مدیریت در هنگ کنگ
آزمایش hand over و راهنمای عملکرد و اجزای یدکی
چگونگی عملکرد سدهای لاستیکی
ثبت عملکرد سد
ملاحظات امنیتی
عملکرد مناسب در آینده
مثال عملی از یک سد لاستیکی
نگهداری پیش گیرنده
بازرسی دوره ای و روال نگهداری
برداشت رسوب
پیشگیری از خرابکاری
بازرسی و برداشت اجسام تیز
نگهداری اصلاحی
آسیب های کوچک
آسیب های سطحی
آسیب منطقه ای کوچک
آسیب منطقه ای بزرگ
فصل پنجم : سدهای لاستیکی در ایران
سدهای لاستیکی ساخته شده
سد لاستیکی میاندشت
سد لاستیکی عرب خیل
سد لاستیکی آرمیچ کلا
سدهای لاستیکی در دست اجرا
سدهای لاستیکی در استان گلستان
سد لاستیکی در استان فارس
فصل ششم : نتیجه‌گیری و پیشنهادات
: نتیجه‌گیری
: پیشنهادات
منابع و ماخذ
فهرست منابع لاتین
سایت های اطلاع رسانی
چکیده انگلیسی
پایان نامه معرفی، ساخت و نگهداری سدهای لاستیکی و کاربرد آنها
