نوع فایل: word
قابل ویرایش 270 صفحه
چکیده:
این پایان نامه بعد از بررسی لغوی و ادبی محاربه و ذکر اجمالی دیدگاه فقها شیعه و سنی به ماهیت محاربه از جنبه های مختلف پرداخته است؛ بر این اساس هر گاه اقدام کسی به محاربه و اعمال زور، سبب ارعاب مردم و سلب امنیت از زندگی و مال و ناموسشان گردد، چنین عملی محاربه و افساد در زمین است و مشمول اطلاق آیه و روایات خواهد بود، چه اینکه غرض اصلی او ارعاب و سلب امنیت مردم باشد و چه اینکه غرض اصلی او مورد دیگری باشد.به طور کلی هر عملی که موجب ارعاب اهالی یک منطقه شود یا به عبارت دیگر هر عملی که بالقوه موجب ارعاب باشد اگر چه که ارعاب به عللی فعلیت نیابد؛ از مصادیق محاربه با خدا و پیامبر و سعی در افساد در زمین است .
در بررسی موارد مشابه ـ«بغی» و «تروریسم» ـ پنج فرق میان محاربه و بغی بیان شده است واز آن جا که ماهیت جرم محاربه ایجاد اختلال در امنیت عمومی است، پس می تواند بارزترین مصداق آن تروریسم باشد.
در پایان ضمن بررسی محاربه در قوانین موضوعه ایران ، بر این نکته تصریح شده که تعمیم احکام محاربه در قانون مجازات به موارد مختلف عملی غیر اصولی و خلاف موازین شرعی و حقوقی می باشد.
مقدمه:
طرح مسأله
در شریعت , جرایم به محظورات شرعی که خداوند متعال از آنها به وسیله حد یا تعزیر منع کرده است تعریف شده اند . و محظور, عبارت است از انجام فعلی که از آن نهی شده و یا ترک فعلی که به آن امر شده است . پس جرم , انجام عملی است که حرام و دارای مجازات است و یا ترک فعلی است که شرع انور به تحریم و مجازات بر آن تصریح کرده است . جرم در میان پدیده های گوناگون اجتماعی نیز رفتاری مورد انزجار و نفرت جامعه است , که با توجه به شدت و ضعف آن , مستلزم عقوبت می گردد . با پیروزی و به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی)ره)،یکی از برنامه های دولت اسلامی پس از استقرار نظام اسلامی وضع قوانین کیفری مبتنی بر احکام شرع مقدس و لغو مقررات مغایر بود.طلیعه این تحول پیش از تصویب مقررات جدید با اجرای مجازاتهای اسلامی که به موجب احکام دادگاههای انقلاب اسلامی در همان روزهای نخستین پیروزی انقلاب نمایان گردید سپس با تصویب مقررات جزایی اسلامی تقسیم بندی جرایم از خلاف , جنحه وجنایت به حدود و قصاص و تعزیرات تغییر یافت . در بخش حدود , محاربه به عنوان جرمی مستقل وارد حقوق موضوعه ایران گردید پدیده مجرمانه محاربه , یکی از عناوین حقوق جزای اسلامی می باشد. این مبحث در باب حدود , بین فقهای شیعه و سنی مشهور است . در آن باب , مجازاتهای شدید از سوی شارع مقدس بیانگر اهمیتی است که شارع , برای صیانت مردم , تامین امنیت و آسایش جامعه قائل است . به علت جدید التاسیس بودن این موضوع ومباحثی که پیرامون ماهیت و نحوه اجرای آن در فقه امامیه و اهل تسنن و مصادیق آن در عصر حاضر و نیز بررسی وجوح تشابه و تفاوت این جرم با جرائم دیگر از قبیل بغی و سایر جرایم مخل امنیت داخلی و خارجی مطرح است لذا موضوع پایان نامه را بررسی ماهیت این جرم در فقه مذاهب خمسه انتخاب نمودم .
فهرست مطالب:
چکیده
مقدمه
فصل اول
کلیات
1-1) معنای لغوی محاربه
2-1) محاربه در قرآن کریم
3-1) اصطلاح محاربه از دیدگاه امامیه
4-1) اصطلاح محاربه از دیدگاه اهل سنت
فصل دوم
ماهیت محاربه
1-2) مفاد آیه محاربه
1-1-2) بررسی عنوان محاربه
2-1-2) بررسی عنوان افساد در زمین
1-2-1-2) مراد از افساد در زمین
2-2) جمع میان دو عنوان محارب ومفسد فى الارض
3-2) آیا افساد فی الارض به تنهایی، موضوع برای جواز حکم قتل می باشد
4-2) بررسی روایات خاصه درباره موضوع حد محارب
5-2) بررسى مسائل دخیل در تحقق عنوان محاربه
1-5-2) بکار بردن سلاح
2-5-2) تحقق خارجی ترس و ارعاب
3-5-2) قصد قتل یا سرقت
4-5-2) عمومیت متعلق محاربه
6-2) دیدگاه علمای اهل سنت در باب محارب
7-2) دیدگاه اهل سنت در باب حکم محارب
1-7-2)قائلان به حبس
2-7-2) قائلان به غیر حبس
8-2) محارب در متون حدیثی مذاهب اربعه
9-2) آراء برخی از مذاهب در خصوص اشرار و ترساندن مردم
فصل سوم
بررسی جرم محاربه با موارد مشابه
1-3) محاربه و بغی
1-1-3) معنای لغوی بغی
2-1-3) معنای اصطلاحی بغی
3-1-3) بررسی مفهوم محاربه و بغی (جرم سیاسی)
4-1-3) نظریات مختلف در مورد بغی ( جرم سیاسی )
5-1-3) آیا باغی کسی است که برامام معصوم خروج نماید
6-1-3) شرایط جنگ با بغات یا مجرمین سیاسی
7-1-3) رفتار با اسیران و مجروحین جنگی بغات
8-1-3) تعریف جرم سیاسی از نظر حقوقدانان و مقایسه آن با بغی
9-1-3) مزایای مجرمین سیاسی
10-1-3) مقایسه بین محارب و باغی
2-3) محاربه و تروریسم
1-2-3) مفهوم تروریسم
2-2-3) تعاریف گسترده تروریسم
3-2-3) تعریف محدود تروریسم
4-2-3) تعریف تروریسم از نظر دیدگاه هدف و عامل
1-4-2-3) انواع تروریسم از نظر هدف
2-4-2-3) انواع تروریسم از نظر عامل
5-2-3) تعریف حقوقی تروریسم
6-2-3) مقایسه تروریسم و محارب
فصل چهارم
محاربه در قوانین موضوعه ایران
4-1-1 ) رکن قانونی
4-1-2 ) رکن مادی
4-1-3 ) عنصر معنوی
4-2 ) ارزیابی انتقادی عملکرد قانونگذار در توسعه مفهوم محاربه
4-2-1)نقد و ارزیابی کلّی
4-3)زمینه و انگیزه تعمیم احکام محاربه به برخی از جرایم
4-4) ایرادات ناظر به تعمیم حکم محاربه به برخی از جرائم
4-4-1) از نظر شرع
2-4-4) دیدگاه حقوقی عرفی
5-4) بررسی موردی جرایم در حکم محاربه
1-5-4) جرایم در حکم محاربه در قانون مجازات اسلامی
6-4) بر هم زدن امنیت و ایجاد رعب و وحشت از طریق سرقت مسلحانه و قطع الطریق
7-4) قیام مسلحانه علیه حکومت اسلامی
8-4) براندازی حکومت اسلامی
9-4 ) نامزد تصدی یکی از پستهای حساس حکومت کودتا
10-4) تشکیل یا اداره دسته یا جمعیت غیر قانونی
11-4 ) تحریک نیروهای خودی به تمرد یا تسلیم
12-4) همکاری با دولتهای خارجی متخاصم
13-4) سوء قصد به جان رهبر یا یکی از رؤسای قوای سه گانه و مراجع بزرگ تقلید
14-4) جعل اسکناس و اسناد بانکی به قصد اخلال در نظام کشور
15-4) اجتماع و تبانی بر ضد امنیت داخلی یا خارجی کشور
16-4) تظاهر، قدرت نمایی و اقدام علیه آسایش عمومی بوسیله اسلحه
17-4 ) راهزنی در راهها و شوارع
18-4) سرقت مسلحانه در شب
19-4) آتش زدن اموال به قصد مقابله با حکومت اسلامی
20-4 ) نهب، غارت و اتلاف اموال با قهر و غلبه
منابع
منابع و مأخذ:
منابع فارسی
1- بابایی و آقایی، غلامرضا و بهمن، 1365 ه.ش، فرهنگ علوم سیاسی، نشر ویس تهران
2- پیمانی، ضیاء الدین، جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، نشر میزان، چاپ پنجم, بی تا
3- حبیب زاده، محمد جعفر، 1370 ه.ش، بررسی جرم محاربه و افساد فی الارض، انتشارات کیهان
4- حکیم، محمد باقر، جرائم علیه امنیت عمومی، مجله فقه اهل بیت، بی تا.
5- زراعت، عباس، 1380 ه.ش، شرح قانون مجازات اسلامی، انتشارات ققنوس
6- سبحانی، جعفر، فئه باغیه، مجله نور علم، شماره یک، دوره دوم, بی تا
7- شامبیاتی، هوشنگ، 1376 ه.ش، حقوق کیفری اختصاصی، انتشارات ژوبین
8- شاهرودی، سید محمود، 1376 ه.ش، محارب کیست محارب چیست، مجله فقه اهل بیت
9- علی آبادی، عبدالحسین، 1369 ه.ش، حقوق جنایی، انتشارت فردوسی چاپ دوم
10- فیض، علیرضا، 1364 ه.ش، مقارنه و تطبیق در حقوق جرائم عمومی اسلامی، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ دوم
11- گرجی، ابوالقاسم، 1365 ه.ش، مجموعه مقالات حقوقی، انتشارات وزارت ارشاد
12- گلدوزیان، ایرج، 1369 ه.ش، حقوق جزای عمومی ایران، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم
13- مرعشی ,سید محمد حسن، 1371 ه.ش، بغی یا جرم سیاسی از نظر اسلام، مجله حقوقی و قضایی دادگستری، ش 3
14- ــــــــــــــــــــــــ ، 1363 ه.ش، دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، نشر میزان، تهران
15- مومن، محمد، کلمات سدیده, انتشارات جامعه مدرسین, بی تا
16- میر محمد صادقی، حسین، 1374 ه.ش، حقوق کیفری اختصاصی 2، نشر میزان
17- نوربها، رضا، 1369 ه.ش، زمینه حقوق جزای عمومی، انتشارات کانون وکلای دادگستری
18- ولیدی، محمد صالح، 1377 ه.ش، حقوق جزای اختصاصی، دفتر نشر داد
منابع عربی
1- قرآن کریم
2- ابن ادریس, الحلی، ابی منصور محمد,1410 ه.ق، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، موسسه النشر الاسلامی، چاپ دوم
3- ابن جلاب، التفریع, دارالغرب الاسلامی، بیروت, بی تا
4- ابن حجر اسقلافی, کهلانی، محمد بن اسماعیل ,1379 ه.ق، 4 ج، سبل الاسلام، شرکت مکتبه و مطبعه مصطفی البانی الحلبی، مصر
5- ابن حزم، ابو محمد احمد، المحلی، در الافاق الجدیده، بیروت , بی تا
6- ابن حمزه، عماد الدین ابی جعفر محمد بن علی طوسی، 1408 ه.ق، الوسیله الی نیل الفضیله، نشر مکتبه آیه الله العظمی مرعشی النجفی، چاپ اول
7- ابن سلار, ابی علی حمزه بن عبد العزیز الدیلمی، المراسم العلویه بنی الاحکام النبویه، با حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی, بی تا
8- ابن علامه, ابی طالب محمد بن الحسن بن یوسف بن المطهر الحلی، 1387 ه.ق ، ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، المطبعهالعلمیه، قم
9- ابن منظور, الافریقی المصری، ابی الفضل جمال الدین محمد بن مکرم بن علی، 1300 ه.ق ، لسان العرب المحیط، دار البیروت للطباعه و النشر
10- ابی المجد الحلبی، ابی الحسن علی بن الحسن، 1414 ه.ق، اشاره السبق، موسسه الامام الصادق (ع)، چاپ اول
11- امام شافعی، 1980 م، الام، 8 ج، انتشارات دارالفکر بیروت
12- امام مالک بن انس، المدونه الکبری، 6 ج، انتشارات السعاده، مصر, بی تا
13- بحرینی، الشیخ الطریحی، 1408 ه.ق، مجمع البحرین، مکتب نشر ثقافه الاسلامیه، چاپ دوم
14- براج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز، المهذب، موسسه نشر اسلامی, بی تا
15- بیهوتی، منصور بن یونس، 1418 ه.ق، کشف القناع، دارالمکتب العلمیه، بیروت
16- ترمذی، محمد بن عیسی، 1403 ه.ق، سنن ترمذی،5ج، دارالفکر بیروت، (تحقیق عبدالوهاب عبداللطیف)
17- جمع، عبدالعزیز بن اسحاق، مسند زید، دار الکتب اسلامیه تهران
18- جندی، عبدالملک، الموسوعه الجنایه، دارالحیاء التراب العربی, بی تا
19- حر عاملی، شیخ محمد بن حسن، 1401 ه.ق، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، مکتبه الاسلامیه تهران، چاپ پنجم
20- حسینی الواسطی النجفی ، محب الدین محمد مرتضی ، 1406 ه .ق ، تاج العروس فی شرح القاموس، انتشارات دار الفکر
21- حلبی ، ابی صلاح ، الکافی فی الفقه ، موسسه نشر اسلامی, بی تا
22- حمزه بن علی بن زهره الحلبی، 1417 ه.ق، غنیه النزوع، موسسه الامام الصادق (ع)، چاپ اول
23- خطیب ، محمد الشربینی ، 1958 م ، مغنی المحتاج ، 4 ج ، دار الاحیاء التراث العربی
24- خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، دار الزهراء بیروت, بی تا
25- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق محمد سید گیلانی، انتشارات دارالمعرفه, بی تا
26- راوندی، سعید ابن هبه الله، 1403 ه.ق، فقه القرآن، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی
27- سرخسی، شمس الدین، المبسوط، ج3، دارالمعرفه البیروت, بی تا
28- سید ابوالمکارم، الجوامع الفقیهه، موسسه نشر اسلامی, بی تا
29- سیوطی، جلال الدین، 1365 ه.ش، الدر المنثور، انتشارات دارالمعرفه، چاپ اول
30- شهید ثانی, العاملی الجبعی، زین الدین بن علی ,1371 ه.ش، الروضه البهیه فی الشرح اللمعه الدمشقیه، دفتر تبلیغات اسلامی
31- شهیداول,شمس الدین محمد بن مکی العاملی، 1412 ه.ق، الدروس الشرعیه، موسسه النشر الاسلامی، چاپ اول
32- شوشتری، محمد تقی، 1379 ه.ق، بهج الصباغه فی شرح نهج البلاغه، مکتبه الصدر، تهران
33- شوکانی ، محمد بن علی بن محمد ، نیل الاوطارمن احادیث سید الاخیار ،9 ج ، دار الجلیل بیروت, بی تا
34- شیخ صدوق , 1418 ه.ق، الهدایه، موسسه امام صادق (ع)، چاپ اول
35- شیخ صدوق ,محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی ,1418 ه.ق، الفقیه، موسسه امام هادی (ع)، چاپ اول، قم
36- شیخ مفید, ابی عبدالله محمد بن النعمان العکبری البغدادی ، 1410 ه.ق، المقنعه فی الاصول و الفروع، موسسه نشر اسلامی، چاپ دوم
37- صابونی، محمد علی، 1400 ه.ق، روایع البیان، انتشارات دار الحیاء التراث العربی
38- صنعانی ، ابی بکر عبد الرزاق ، مصنف ، 11 ج ، المجلس العلمی , بی تا
39- طباطبایی, علامه سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، منشورات جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه, بی تا
40- طبرسی، شیخ ابی علی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران مکتبه المعلمیه الاسلامیه, بی تا
41- طوسی، ابی جعفر بن حسن بن علی، 1351 ه.ش، المبسوط فی فقه المعلمیه، انتشارات مرتضویه
42- ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،1407 ه.ق، الخلاف، موسسه انتشارات الاسلامی
43- ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1407 ه.ق، التبیان، دارالحیاء التراث العربی، بیروت
44- ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1407 ه.ق، التهذیب، موسسه النشر الاسلامی
45- ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1407 ه.ق، النهایه فی مجرد الفقه و الفتوی، انتشارات قدس محمدی
46- عبدالله بن قدامه، المغنی، ج12، دارالکتب العربی، بیروت, بی تا
47- عسقلانی، احمد بن حجر، بلوغ المرام من ادله الاحکام، مکتبه الرشد، ریاض عربستان , بی تا
48- علامه حلی, ابومنصور الحسن بن یوسف بن المطهر الاسدی، 1412 ه.ق، احکام الشریعه، موسسه نشر اسلامی، چاپ اول
49- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1413 ه.ق، قواعد الاحکام، موسسه نشر اسلامی، چاپ اول
50- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،1420 ه.ش، تحریر الکلام، موسسه امام الصادق (ع)، چاپ اول
51- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1368 ه.ش، تبصره المتعلمین، انتشارات فقیه، چاپ اول
52- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1410 ه.ق، ارشاد الاحکام الی الاحکام الایمان، موسسه نشر اسلامی، چاپ اول
53- عوده، عبدالقادر، التشریع الجنایی الاسلامی، دارالکتب عربی, بی تا
54- فاضل لنکرانی، محمد، 1406 ه.ق، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، المطبعه العلمیه، قم
55- فاضل هندی, بهاء الدین محمد بن الحسن بن محمد اصفهانی، 1405 ه.ق، کشف اللثام، منشورات مکتبه السید المرعشی النجفی
56- فتحی بهنسی، احمد، 1959 م، الجرائم فی فقه الاسلامی، الشرکه العربیه للطباعه و النشر
57- قرافی، شهاب الدین احمد بن ادریس، الفروغ، دارالمعرفه، بیروت, بی تا
58- قرشی، سید علی اکبر، 1375 ه.ش، قاموس قرآن، دارالمکتب الاسلامیه، چاپ هفتم
59- قرطبی، ابن ارشد، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، دارالمعرفه، بیروت, بی تا
60- قزوینی، محمد بن یزید، 1422 ه.ق، سنن ابن ماجه، 2ج، تحقیق محمد فواد عبدالباقی، دارالفکر، بیروت
61- قطب الدین راوندی, ابی الحسین سعید بن هبه الله ،فقه القرآن، مدرسه الامام المهدی,بی تا
62- کاشانی، ابوبکر بن مسعود، 1409 ه.ق، بدایه الصنایع، 7 ج، مکاتب الحبیبیه، پاکستان
63- لخلمی طبرانی، سلیمان بن احمد بن ایوب، معجم الکبیر، دارالاحیاء التراث العربی, بی تا
64- لوئیس، معلوف، 1374 ه.ش، المنجد، انتشارات دهاقانی، چاپ چهارم
65- ماوردی، ابوالحسن، احکام السلطانیه، دفتر تبلیغات اسلامی, بی تا
66- محقق اردبیلی, اردبیلی، احمد، مجمع الفائده و البرهان، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه, بی تا
67- محقق حلی، ابی القاسم نجم الدین جعفر بن الحسن بن یحیی الهذلی الحلی، 1409 ه.ق، شرایع الاسلام فی مسایل الحلال و الحرام، انتشارات استقلال، چاپ دوم
68- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، 1410 ه.ق، المختصر النافع، موسسه الدراسات الاسلامیه فی موسسه البعثه، چاپ دوم، قم
69- مرداوی، علاء الدین، الانصاف، انتشارات شریف رضی، قم, بی تا
70- مروارید، علی اصغر، سلسله الینابیع الفقیهه، دار التراث الاحیاء العربی, بی تا
71- مقداد (فاضل)، جمال الدین المقداد بن عبدلله السیوری، 1385 ه.ق، کنزالعرفان فی فقه القرآن، مکتب مرتضویه تهران
72- موسوی خمینی، روح الله، 1404 ه.ق، تحریر الوسیله، موسسه النشر الاسلامی
73- نجفی، شیخ محمد حسن، 1367 ه.ش، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، دار الکتب الاسلامیه،چاپ سوم
74- یحیی بن سعید الحلی الهذلی، 1405 ه.ق، الجامع للشرایع، موسسه سید الشهداء, بی تا
پروژه بررسی ماهیت محاربه در فقه مذاهب خمسه. doc
