پاورپوینت درباره شهرسازی ارزش‌گرا و سیما و منظر شهری

اختصاصی از سورنا فایل پاورپوینت درباره شهرسازی ارزش‌گرا و سیما و منظر شهری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل : power point  (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد اسلاید  : 69 اسلاید

تعریف :

برنامه‌ریزی فرآیند تفکری است که هدف آن (به طور عمده)  بهبود رفاه جامعه است.

ویژگی‌های یک حرکت برنامه‌ریزی :

هدف‌مند

قانون‌مند

نظام‌مند

نهادمند

توان‌مند

ارزشمند

کمال‌گرایی

خوب اندیشیدن

خوب ساختن

خوب زیستن

خوب پرستیدن

مجموعه مقالات کنفرانس ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار

اختصاصی از سورنا فایل مجموعه مقالات کنفرانس ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

این مجموعه شامل تمامی مقالات پدیرفته شده در کنفرانس می باشد که در پایگاه علمی سیویلیکا نیز نمایه شده است .شما برای خرید هر یک از این مقالات در سیویلیکا باید مبلغ 10000 تومان پرادخت نمایید ولی ما این مجموعه را که شامل 1312 فایل pdf می باشد را تنها با قیمت 10000 تومان یعنی قمت تک مقاله به شما ارایه خواهیم نمود.

دانلود مقاله کامل درباره شهرسازی

اختصاصی از سورنا فایل دانلود مقاله کامل درباره شهرسازی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 19

مقدمه

ابتدا بحث پرسشی را مطرح می‌کنیم. این پرسش ممکن است بی‌فایده و سطحی به نظر برسد. اما روش مطالعه ما به پاسخ آن بستگی دارد. پرسش این است:‌

تعریف شهر چیست؟

بسیاری از پژوهشگران علوم گوناگون، تعریف‌هایی متفاوتی از شهر ارائه داده‌اند؛ مثلا‌ً جغرافی‌دانان پدیده تمرکز اقوام  و تجمع آنان را بیشتر با ملاحظه شرایط محیطی مجاور و مقتضیات زمینی که شهر در آن پا می‌گیرد،‌ ارزیابی می‌کنند. آنها این مطالعه را بیشتر به تقسیم‌بندی زمینهای تحت ساخت و ساز، و زمینهای آزاد اختصاص می‌دهند و کمتر به جنبه‌های شهری آن توجه می‌کنند.

جامعه‌شناسان به روابط انسانی میان شهروندان توجه نشان می‌دهند.

حقوقدانان و سیاستمداران مسأله اصلی را ساختارهای اجتماعی و سیاسی و قوانین و مقرراتی ارزیابی می‌کنند که زندگی جمعی شهروندان را سامان می‌دهد.

اقتصاددانان برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاری و استفاده بهینه از استعدادهای اقتصادی جامعه را هدف مطالعه خود قرار می‌دهند.

همان گونه که ملاحظه می‌شود، همه جا سخن از دیدگاه مختلف و یک سویه است که البته همگی قابل احترامند ولی جامع نیستند. اما، شهرساز (مهندس یا معمار) تعریفی جامع از شهر بیان می‌کند.

از دید شهرساز، شهر همواره خود را با افرادی که در آن زندگی می‌کنند، تطبیق می‌دهد و ساکنان شهر، آن را تغییر می‌دهند. این انطباق و رابطه متقابل در حال  انجام یافتن و شکل گرفتن دائمی است.

از مجموعه علوم یاد شده، شهرسازی یا به تعریف دیگر، علمی که ساماندهی شهر یا ساماندهی توده‌های مستقر در قطعه‌ای از زمین را به عهده دارد، (که از آن در زبانهای مختلف Town Planing وStadtebau و غیره تعبیر می‌شود.) تولید می‌یابد. به این طریق شهرسازی چهره سه‌گانه علم، تکنولوژی و هنر را به خود می‌گیرد:

علم: زیرا مطالعه پدیده‌های طبیعی  وانسانی برای کشف قوانین مورد نیاز جهت هدایت ما برای تحقق ما را به عهده دارد.

تکنولوژی: از این جهت که پیشرفتهای بدست آمده در علم، کاربردی جهت پاسخگویی به نیازهای بسیار متنوع زندگی داشته باشد.

هنر: بدین سبب که همواره از احساسات بشری استفاده می‌کند و به زیبایی و هماهنگی و همسازی توجه دارد،‌ و با تلاش برای خلق جذابیتهای محیطی در زندگی روزمره، به آسایش دست می‌یابد و روح و نشاط را کشف می‌نماید.

از مباحث بالا بر می‌آید که شهرساز به تنهایی قادر نخواهد بود همه کارها را انجام دهد ولی می‌تواند و باید نقش هماهنگ کننده تخصصهای مختلف را به منظور دستیابی به مناسبترین برنامه ریزی و تقسیم‌بندی ایفا کند. شهرساز باید توانایی‌های مختلف را در خود ایجاد نماید.  و دارای حس مشاهده قوی باشد. همواره به خاطر داشته باشید که  مسئولیتی سنگین بویژه در برابر نسلهای آینده برعهده دارد.

شهرسازی را در یک جمع‌بندی می‌توان به مثابه مقرراتی دانست که به جمعیتها می‌پردازد و از این طریق به نسبت به ساماندهی منطقی شهرها، سرزمینها، حومه آنها، ابزار تولید و ارتباط جمعی و ... به منظور دستیابی به شرایط بهتر زندگی فردی و اجتماعی اقدام می‌نماید.

شهرسازی به عنوان یک علم، پیشینه چندانی ندارد ولی به عنوان هنری که تا کنون موفق به ارائه راه حلهایی بسیار مطلوب برای مشکلات شهری شده است بسیار قدیمی است.

در گذشته اعتقاد بر آن بود که هیپوداموس (Hypodamous) اولین کسی بوده است که قسمتهای مختلف شهر را آگاهانه در ارتباط با هم دیده و او را پدر شهرسازی می‌دانستند ولی اکثریت این باور را مردود دانسته‌اند و اعتقاد دارند که هنر شهرسازی برای اولین بار در یونان مطرح نشده است. و احتمال می‌دهند که هیپوداموس شخصی ناشناس در هاراپا بوده است. با توجه به روابط منظمی که بین قسمتهای مختلف شهرهای هاراپا (Harappa) دیده شده است. در این محدوده به دنبال بانیان هنر شهرسازی می‌گردند البته نظام شبکه‌های شطرنجی در کاهون (Kahun) در 2670 قبل از میلاد و سپس در تل‌العمارانه (Tel-el amarna) و دیگر نقاط مطرح می‌گردد که با توجه به دارا نبودن معیارهای خاص در شهرسازی آنها را مورد قبول نمی‌دانند.

معروف است که نخستین پیامبری که به امر شهرسازی توجه خاص داشته حزقیال نبی بوده است که حدود 600 سال قبل از میلاد منطقه‌بندی را در شهر معمول نمود و دستور داد بیت‌المقدس از لحاظ شهرسازی به مناطقی چند تقسیم و در هر منطقه قسمتی از تأسیسات عمومی و خصوص بنا شود و شاید بتوان گفت نخستین بار بود که بشر در شهر خود قسمتی را به تأسیسات مذهبی و قسمت دیگر را به ساختمانهای دولتی و بخشی را به محل سکونت اختصاص داد.

شکل شهر

کار اصلی طراحی شهری تعیین شکل مطلوب برای شهر است. گرچه طراحی شهری به غیر از مقیاس شهر و مناطق شهری در دو مقیاس طراحی پروژه و طراحی شبکه نیز کاربرد دارد لیکن مباحث نظری مربوط به شکل شهر عمدتاً‌ در مقیاس کل شهر مطرح شده است.

مواد خامی که طراح شهر از آنها به منظور شکل دادن به شهر استفاده می‌کند عبارتند از: فضا به مفهوم فضاهای عمومی شهر نظیر خیابانها، میدانها، پارکها و مکان، مقیاس، شکل و ارتباط بین آنها. واژگان فضا در ادبیات طراحی شهری نسبتاً غنی است. محور دید، حیاط، فضای تنگ، فضای پر پیچ و خم، دالان، مسیر، رؤیه، سقف، فضای باز طبیعی، پارک، کاسه، تاج،‌ دره واز این قبیل نمونه‌‌ها از این واژگانند.

فعالیتهای مرئی که می‌تواند در جذابیت و عملکرد بهتر فعالیتها و فضاها مؤثر باشند.

توالی: فضای شهر متشکل از شبکه‌ای از فضا ها است با دیدهای متوالی.  یک دید واحد آنقدر اهمیت ندارد تا مجموعه‌ای مرتبط از دیدها بیرون آمدن از یک فضای تنگ و باریک و وارد شدن به یک فضای گشاد تأثیر عمده‌ای بر تجربه‌کننده می‌گذارد. یکی از کارهای اساسی طراحی شهری اینست که فضاهای شهری را به عنوان فضاهایی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد که شخص در آنها به حرکت می‌پردازد.

ارتباطات: هر فضا معانی خاصی را به استفاده کنندگان آن منتقل می‌کند. خواه این کار از طریق نمادهای صریح صورت گیرد و یا بر اساس معلومات مشاهده‌گر از معانی اشکال و حرکات مشهود. این معانی بصور گوناگون در فضا پخش شده‌اند.

سطوح: رویة دیوارها، سقفها و کفها از مشخصات بارز و کاملاًُ‌ مرئی هر فضای شهری است با عملکردها و معانی نمادی گوناگون.

عناصر طبیعی: (نظیر سنگ، خاک، آب) اینها بستر اصلی زیستگاها را تشکیل می‌دهند و بصور و معانی مختلف می‌توانند در شکل‌دهی شهر نقش داشته باشند.

گیاهان: گیاهان نیز یکی از اجزای اصلی تشکیل‌دهنده و شکل‌دهند محیط‌اند که بیش از هر عامل دیگری از جذابیت برخوردارند.

جزئیات: در یک فضای ساخته شده، بسته به مقیاس، بسیاری از جزئیات ممکن است مد نظر قرار گیرد نظیر:‌نرده، نیمکت، علائم، تیر، سطل آشغال، شیر آتشنشانی، سیم‌کشی، چراغ، صندوق پست، پله، جدول، اطاقک تلفن و امثال آن.

طراح شهری با توجه به عملکرد و نقش هر یک به مکان‌یابی و پیدا کردن شکل مناسب برای آنها می‌پردازد. این اجزاء معمولاً‌ ابزار کار طراحی شهری در پایین‌ترین مقیاس است.

اهمیت دادن به شکل شهر  بخاطر نقشی است که شکل شهر می‌تواند در تحقیق اهداف یک شهر داشته باشد. ارتباط برخی از اهداف شهر،‌ با شکل شهر از گذشته برای ما روشن است. برای مثال نیاز به امنیت و دفاع از شهر در تعیین مکان اندازه و شکل و جزئیات آن شامل حصار و خندق، فشردگی بافت، وسعت معابر اصلی جهت حرکت ابزار جنگی، قرار گرفتن فعالیتهای خاص در مرکز و از این قبیل اثر تعیین‌کننده‌ای داشته است.

بعضی از این روابط آگاهانه صورت می‌گیرد و برخی نظیر تأثیر عوامل اقلیمی ـ جغرافیایی بطور ضمنی اثر خود را بر شکل شهر می‌گذارند. لیکن امروز با گسترش و پیچیدگی شهرها طبعاً‌ اهداف به مراتب بیشتری برای شهرها در نظر گرفته می‌شود و طراحی شهری نیز باید حتی‌المقدور زمینه تحقق آن اهداف را فراهم سازد. مسائل زیست محیطی، رفتاری، هویت، تنوع، خوانایی، معنی، ادراک و محدودیت های مختلف فضایی، طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فنی و فرهنگی عواملی هستند که باید در فرایند شکل‌دهی به محیط مورد توجه قرار گرفته و شکل حاصله متناسب و در رابطه با مسائل و اهداف فوق باشد. کوین‌لینچ در مورد جامعه غربی هدف نهایی را رفاه انسان قرار داده و اجزاء آن را پنج دسته عامل شامل: الف) سلامتی، برابری، بقا،‌ تداوم و قابلیت انطباق؛ ب) انسجام، معنی، عکس‌العمل،‌ ج) توسعه، رشد، انگیزه،‌ انتخاب و آزادی، د) مشارکت، استفاده فعالانه از قدرت، کارآئی، مهارت، کنترل و هـ) راحتی و آسایش دانسته و سپس آنها را در دو دسته عوامل مربوط به رابطه بین انسان و اشیاء و رابطه بین انسان و انسان تقسیم می‌کند.

فرم شهرها:‌

همانگونه که قبلاًُ‌ بیان گردید بحث شهر و شهرسازی بحث واقعیتهای طبیعی و اجتماعی و یا بحث تجمع انسانهاست ضمن اینکه شهر زمینی است که انسان بر روی آن رشد و نمو می‌کند و بر اساس نیازهای خود آن را تغییر می‌دهد و می‌سازد.

طراحی شهری و شهرسازی،‌ به منظور ایجاد محیط مناسب جهت زندگی انسان و نظام دادن(‌واقعی ـ عملکردی) به فضای زیست او، انجام می‌گیرد. همچنین جهت دستیابی به استفاده بهتر از فضای زیستی به عملیاتی به منظور ایجاد فرمی مناسب با عملکرد مناسب نیاز داریم و به مناسبت همین مباحث به دو عامل ظاهری و عملکردی برمی‌خوریم.

رابطه انسان با محیط‌زیست او که فرم شهر (فضایی که فعالیتهای گوناگون شهری اعم از اقتصادی و اجتماعی و استخوان‌بندی شهر در آن شکل می‌گیرد و نمایانگر زندگی تمام شهر است) را در بر دارد. عامل ظاهری است و معیاری که متناسب با آن مطرح می‌گردد هنری و ذهنی است. (شهرسازی هنر است و علم است و تکنیک)

عامل شکل‌دهنده محیط زیست در بردارنده فعالیتهای شهری است که عامل عملکردی گفته می‌شود و روشی که متناسب با آن اعمال می‌گردد علمی و گاه هنری و ذهنی است.

فرم شهر می‌تواند در حس جهت‌یابی، راحتی، امنیت، راندمان و شکل دادن به سیمای شهر مؤثر واقع گردد.

این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید

دانلود تحقیق درمورد شهرسازی

اختصاصی از سورنا فایل دانلود تحقیق درمورد شهرسازی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 32
فهرست و توضیحات:

کلیات طرح تفصیلی 1

مقدمه 1

ویژگی‌های نواحی و واحدها شهری در طرح تفصیلی 2

چکیده مطالعات جغرافیایی و اقلیمی 3

درجه حرارت: 3

بارندگی 3

باد 6

کنترل باد یا جریان هوا 6

تابش آفتاب و تاثیر آن بر ساختمان و محیط اطراف 8

انرژی خورشیدی جذب شده در دیوارها 8

جلوگیری از تابش نور مزاحم به وسیله کاشت درخت: 9

سطوح افقی 9

نور شمالی 9

نور جنوبی 10

کاربرد گیاهان در معماری 10

کاربرد گیاهان برای کنترل شرایط اقلیمی 10

گیاهان در معماری 11

کاهش صدا 11

ضخامت پنجره‌ها در 4 طرف ساختمان 11

عوامل محیطی وارد  به ساختمان 11

جنس سقف خانه 11

خاک 11

انواع خاک‌های منطقه گرگان: 12

توصیف ویلای یک خانواده 5 نفره 13

توصیف درباره اعضای خانواده 13

فضاهای مورد نیاز برای اعضای خانواده 13

توصیف فضای ویلا 14

توضیح مختصر درباره‌‌ی عرصه های خانه 18

1- عرصه‌ی زندگی خانوادگی 18

2- فضای نشیمن 19

3- مبلمان 19

4- آشپزخانه 21

5- غذا خوری خانوادگی 22

6- فضای زندگی خصوصی و فردی 23

7- محل استقرار 23

8- ابعاد اتاق‌های خواب 24

9- اتاق مطالعه و کار 25

10- عرصه پذیرایی و مراسم 25

11- ورودی 26

12- فضای پذیرایی 26

13- عرصه غذاخوری 27

14- فضای پارکینگ 29

15- فضای رختشویی 30

16- عرصه‌ی فضاهای باز و حیاط خصوصی 30

17- ایوان 31

18- فضای باز عمومی 31

کلیات طرح تفصیلی

مقدمه

در طرح جامع شهر گرگان، این شهر به سه ناحیه، 24 واحد شهری و به همین مساحت به اجزاء کوچکتری تقسیم گردید. در طرح تفصیلی با رعایت کلیات این تقسیم‌بندی، با توجه به وضع شهر و تغییرات ناشی از چند سال اخیر این نواحی و زیرنواحی از نظر جمعیتی و مساحت کاربری‌های لازم مورد محاسبه و طراحی مجدد قرار گرفته است. مساله مهمی که مدنظر بوده، استفاده از اراضی بایر داخل شهری، عدم تخریب در اثر ایجاد یا تعویض معابر، حداکثر استفاده از معابر و کاربری‌های موجود (غیرمسکونی) است. تفاوت در تراکم‌ها و کابری‌ها و وجود شبکه‌های زیربنایی موجود، تفاوت‌هایی در مساحت واحدهای شهری گردیده است. این امر تا آنجا که به توزیع خدمات در حد قابل قبول و دسترسی شهروندان به این خدمات صدمه چندانی وارد نساخته باشد، در طرح پیش‌بینی شده است.

ویژگی‌های نواحی و واحدها شهری در طرح تفصیلی

همانطوری که قبلاً اشاره شد، در طرح تفصیلی گرگان سعی بر آن بوده که شبکه معابر در وضع موجود کمتر دچار تغییرات گردد و هرچه ممکن است تخریب کمتری در بافت مسکونی به وجود آید. برای بررسی دقیق‌تر این تغییرات، نواحی سه‌گانه و واحدهای شهری که تعداد آن 24 واحد است، مورد طراحی و بررسی تفصیلی قرار گرفته است. ناحیه 1 در غرب شهر و شامل 7 واحد شهری است. ناحیه شرقی شامل 9 واحد شهری است و بخش جنوبی که به صورت دنباله‌ای از شهر است، دارای 8 واحد می‌باشد.

در طرح تفصیلی نواحی سه‌گانه هر کدام به واحدهای شهری که تقسیمات کوچکتری است و حدود14000 نفر جمعیت را پوشش می‌دهد، تقسیم شده‌اند. ناحیه 1 به 7 واحد شهری، ناحیه 2 به 9 و ناحیه 3 به 8 واحد شهری تقسیم گردیده و تراکم خالص 270نفر در هکتار درنظر گرفته شده است. این نواحی دارای مراکز ناحیه‌ای خاص به خود بوده و واحدهای شهری نیز دارای مراکز شهری رده پایین‌تر می‌باشند.

چکیده مطالعات جغرافیایی و اقلیمی

شهر گرگان با مساحت 2600 هکتار، درارتفاع متوسط 155 متر از سطح دریا و در 54 درجه طول شرقی و 36 درجه عرض شمالی و در دامنه شمالی البرز واقع شده است.

شهر گرگان دارای یک ایستگاه هواشناسی سینوپتیک می‌باشد. مطابق آمار 12 سال متوالی این ایستگاه، خصوصیات اقلیمی این شهر به شرح زیر است:

درجه حرارت:

• متوسط حداکثر 1/33 درجه سانتیگراد
• متوسط حداقل 1/4 درجه سانتیگراد
• متوسط روزانه 9/17 درجه سانتیگراد
• حداکثر مطلق 44 درجه سانتیگراد
• حداقل مطلق 2/9- درجه سانتیگراد
• کل بارش سالانه 725 میلیمتر است که در تمام فصول اتفاق می‌افتد.
• تعداد روزهای بارانی، 105 روز در سال

باد

چهار نوع باد در منطقه تشخیص داده شده است. باد غالب که در واقع باد مطلوب شهر هم است و به نام باد سیاه خوانده می‌شود. جهت وزش این باد نیز از انواع بادهای منطقه به شمار می‌آید. دو نوع  باد دیگر با نام‌های سرد و خشک هستند که اولی از طرف شمال و شمال شرقی و از استپ‌های روسیه می‌وزد و دومی از جانب شرق.

کنترل باد یا جریان هوا

جریان‌های باد تاثیر مستقیم بر میزان تحمل درجه حرارت و رطوبت محیط زیست انسان دارد. نسیمی ملایم در روزهای گرم و مرطوب تابستانی لذت‌بخش است، ولی بادهای شدید و دائمی محیط نامطلوب ایجاد می‌کند. قرن‌هاست که از گیاهان برای کاستن شدت (بادشکن) باد استفاده می‌شود. میزان کاهش و تغییر جهت باد، بستگی به ارتفاع و تراکم و فرم و پهنای گیاهان کشت شده دارد، ولی ارتفاع گیاه مهمترین عامل تعیین کننده میزان حفاظت است.

این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید

دانلود تحقیق کامل درمورد شهرسازی (اندیشه های خام شهرسازی)

اختصاصی از سورنا فایل دانلود تحقیق کامل درمورد شهرسازی (اندیشه های خام شهرسازی) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه: 43

شهرسازی

اندیشه های خام شهرسازی

مقدمه:

ماهیت امروز شهرهای ایران

از سرشت پیچیده شهر سرچشمه می گیرد. این سرشت دارای دو وجه است: یکی فرآیند شهرنشینی مانند مسائل اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی ارتباطات و مانند آن، و دیگری فرآیند خرد و اندیشه شهرسازی، که برای ماسئل شهری بنیان هر دو جنبه را به چهار عامل اسای زیر نسبت می دهند:

1 – پویشهای اجتماعی – اقتصادی

2 – رشد شتابان شهرنشینی

3 – تحول فرهنگ مادی (تکنولوژی) و فرهنگ عقلی (اندیشه)

4 – مدیریت اجتماعی (سیاسی)

عوامل ذکر شده همه نیروهای موثر در ایجاد مسائل شهری هستند اما در یک تحلیل منطقی، عوامل یاد شده آنچنان درسلسلة علت و معلول به همدیگر مرتبط اند، که هر یک به شمار آید. چنین تحلیلی سرانجام دور و تسلسل به وجود می آورد. برای خروج از چنین دور باطلی کسانی مانند: «انگلس»، «اشپنگلر» و «هانری لافور» مسائل شهری را تجلی اقتصاد سیاسی دانسته اند. و برخی مانند مشیل فوکو از ان تعبیر قدرت گرفته اند و مانوئل کاسل آن را تعبیر به سیاست کرده است.

برخی نویسندگان، بر اساس نظرات نتچه و هادیگر جامعه صنعتی عصر ما و به تبغ آن مدرنیسم نسبت می دهند و حجابی از مفاهیم خردباوری و فرهنگی را بر چهرة ماهیت شهر می کشند. رواج مباحث مدرنیته در چند سال اخیر چنان هزار تویی پدید آورده که خروج از آن آسان نیست برخی مانند کولاکوفسکی می گویند: ابهام و گوناگون کاربرد مفهوم مدرنیسم آن را به برچسبی بدل کرده که فاقد کارکرد و دقت تبینی است.

اما بنا به گفتة بنه ولو شهرسازی نه از طریق این استنتاجها و بکار بردن تئوری آرمانگرایی بلکه از راه استقرار و از تجارت مکرر مشکلات و تصادمهایی صورت گرفت که برخی از افراد متعهد تر مانند موریس و سپس گدس را وادار می سازد تا سلسله علت ها و معلول ها را بپیمایند و تعهد خود را را گسترش دهند و رابطة گمشگتة میان سیاست و فن را بازیابند.

آنچه مسلم است شهرسازی نوین همزاد توسعة تمدن صنعتی است. تحولات ناشی از صعت جدید ساختارهای اجتمای اقتصادی و فرهنگی جوامع را دگرگون کرد و باعث توسعة شهرنشسی شد و نیز همراه با رشد نظام سرمایه داری ثروتهای کلان و همزمان با آن فقر و بیچارگی عظیم پدید آمد. از آن پس پدیده هایی مانند محلات فقیرنشین چشمگیر شدند و بالاخره اتومبیل پیکر شهر را دگرگون ساخت.

افکار و ایده های شهرسازی برای مسائل شهری با تاخیر یک قرن پس از وقوع این تحولات به تدریح شکل گرفت. در طول ایبن یک قرن اتوبیسم اروپایی باری شهرها طرحهای آرمانی ارائه می داد و دولتها به اقدامات موضعی دست می زدند. هوسمن در پاریبس و آنسپاش در بروکسل خیابانکشی می کردند. دولتها نیز مانند صاحبان اندیشه همواره از توسعه و تحول عقب بودند و کارهای آنها حالت علاج واقعه بعد از وقوع را داشت.

بررسی شهرسازی در ایران نیز گویای همین عقب ماندگی اندیشه و عمل به علت دوری از واقعیتها بوده است. التبه جریان توسعه شهر نشینی در ایران با تاخیر یک قرن نسبت به جوامع صنعتی رخ داد و هر چند فرآیند و حتی خصوصیات شهرنشینی در کشورهای توسعه نایافته بکلی با کشورهای صنعتی متفاوت است و در واقع یک جریان برونزا است اما حاصل کار در اصل دارای تفاوت ماهوی نیست.

حاصل توسعه شکل گرفتن تجمعات عظیم است. تحولات شهرسازی در مجموعه های بی نظام شهری است. تحولات شهرسازی دویست سال گذشتة جهان صنعتی و صد سال گذشتة ایران تفاوتی جز تفاوت زمانی و مکانی ندارند. مشکل اصلی در هر دو تاخیر در ادارک ضرورت واقعیت و خامی در تدبیر و اندیشه های شهرهای اروپایی به شهادت مفاد منشور آتن با آن روربه رو بودند ما هم اکنون با آن مواجه هستیم.

درا ین مقاله قصد آن را نداری که منشا این مسائل و تحولات را بیابیم بلکه منظور این است که در وهلة اول به جریان تاخیر در تدابیر شهرسازی ایران اشاره بشود و در وهلة دوم مسائل ناشی از چنین تدابیری را به اجمال بررسی کنیم:

1 – درست در زمانی که اصول منشور آتن در چهارمین کنگرة معماران مدرن زیرنظر لوکوربوزیه به تصویب می رسید و بر ارزشهای انسانی و معماری در شهرها تاکید می شد (در سال 1933 میلادی برابر 1313 هجری شمسی) سرتیپ کریم آقا بوذرجمهری کفیل شهرداری تهران به (1853-1869) که تحت حمایت ناپلئون سوم به نوسازی پاریس پرداخت با قدرت رضاشاهی خیابانهای جدید تهران را در بافت قدیم شهر می گشود. هر روز پرچم سرخی بر فراز محله ای به اهتزاز در می آمد و گروه گروه ساکنین آن به محله های جدید پیرامون شهر رانده می شدند و بدون ارج گذاری به تاریخ، ساختمانهای جدید دولتی و ویرانه های میراث تاریخی دورة قاجاریه بنا می شد.

در آن موقع دو دهه از انتشار کتاب پاتریک گدس به نام شهرها در تحول در 1915 می گذشت. او در کتاب خود از فراز برج ادینبور خاطر نشان می کرد که ارگانیسم شهری را می بایست به مثابة تجمعی بشری دانست که در مسیر تحول خود همواره متاثر از محطیهای دور و نزدیک خویش است. گدس خواهان این بود که همة یافته های علمی در راه این هدف به کار گرفته شوند. از دیدگاه او شهر یک سیستم پیچیده متشکل از ساختارهای مختلف و مقوله های مختلف و طبعاً موضوعی میان رشته ای است. بنابراین متدولوژی سنتی شهرسازی که از یک رشته عملیات حرفه ای و فیزیکی و بر اساس برداشتهای تجربی و ادراکات شخصی شهر ساز استوار بود باید بر پایه الگوی عملی (بررسی تحلیل طرح و با درک همة جوانب و وجوه به طور جامع انجام پذیرد. نظریات گدس مدت 60 سال بر تفکر شهرسازی علمی سایه انداخته بود و بر پایة همین اندیشه مدل یا الگوی طرحهای جامع به عنوان متدولوژی شهرسازی شکل گرفت. این طرز تفکر در 1932 و 1949 در انگلیس و در 1928 و 1949 در ایالات متحده امریکا جنبة قانونی یافت.

25 سال تجربه شهرسازی بعد از جنگ جهانی در اروپا مشکلات این رویکرد یا طرز تفکر را نیز به تدریج آشکار ساخت. از یک سو اعتراض معماران جوان گروه ده (Ten Team) به تقسیمات عملکردی (مسکن، کار، فراغت، و حمل و نقل) منشور آتن و از سوی دیگر تئوری سیستم که در سال 1954 توسط برتالنفی تدوین شد بر تفکر شهرسازی موثر واقع شدند. تحت تاثیر این جریانات فکری ساختگرایان کوشیدند در مخالفت با مقولات عملکرد گرایی با شهر به عنوان یک کلیت واحد (گشتالت Gestalt) برخورد کنند. هر چند تئوری سیستم ثابت کرد که سرشت سیستمها جامع و میان رشته ای است اما اقرار داشت که برای شناخت کلیت سیستمهای باز هیچ معیاری در دست نداریم تا بگوییم که درشناسایی سیستم تمام خصیصه های خاص آن را در نظر گرفته ایم. برتالنفی به صراحت بیان کرد که شناخت شناسی سیستمها با شناخت شناسی پوزیتیویسم یا امپریسیسم (اصالت تجربه) عمیقاً فرق دارد.

تحت تاثیر این جریانها در سال 1964 در انگلیس گروه مشورتی برنامه ریزی (PAG) لایحة تغییر قانون شهرسازی جدید (1969-1971) انگلیس قرار گرفت. بر اساس آن طرحهای جامع که تحت عنوان طرح توسعه و عمران خوانده می شدند. منسوخ و مدل طرحهای ساختاری جایگزین آن گردید. مک لوین یک از اعضای این گروه در سال 1969 کتاب برنامه ریزی شهری و منطقه ای رویکردی سیستمی را منتشر کرد و در سال 1971 جرح چیدویک در تکمیل مباحث آن کتاب مشهور خود نگرش سیستم برنامه ریزی را انتشار داد. حاوی نظریاتی که در مفاهیم و اندیشة شهرسازی متدها و مدلهای آن تحولی اساسی پدید آورد.

در همان حال که مدل طرحهای جامع مورد انتقاد کوبندةاین شهرسازان قرار داشت یعنی در سال 1345 شورای عالی شهرسازی ایران تشکیل و در سال 1347 نخستین قرارداد طرح جامع برای شهر تهران منعقد شد و درست در زمان انتشار کتاب چدویک در سال 1971 میلادی یعنی در سال 1351 (ه ش) مدل طرح جامع به مفهوم کاربری زمین در قانون تغییر نام وزارت مسکن و شهرسازی به تصویب رسید.

2 – تغییرات بنیادی

اواخر دهة هفتاد و اوایل دهة هشتاد را می توان سالهای درخشان تحقیقات شهری دانست. طرحهای جامع در بیشتر کشورهای دستخوش دگرگونی شد و خصلت استراتژیک (راهبری) یافت. برنامه ریزی شهری از یک سو به برنامه ریزی عمل گرایش یافت. این تحولات بر پایة متدهای تحلیل سیستمی به جای صرف نیرو بریا شناخت جامع موضوعی تلاش خود را متوجه تحلیل جامع مساله کرد. زیرا هم در عمل و هم در تئوری مشخص شده بود که حل مساله ا هر چیز مستلزم صورت بندی درست از صورت مساله است.

مدل پوزیتویستی (شناخت، تحلیل، طرح،) که مدتها الگو و روش تهیة طرحهای شهری بود جای خود را به مدل سیستمیک (تحلیل، طرح، سیاست) داد. این مدل به مفهوم رسیدن به اهداف و سرانجام ارزیابی و ساستگذاری برای اجرا بود.

بدین ترتیب انتظار معجزه از مطالعات برنامه ریزی کنار گذاشته شد و شهرسازی عملاً به شهرسازی واقعی روی آورد.

در آوریل 1982 دادگاه شهرستان کالاوراس در ایالات متحده آمریکا بر اساس لایحه ای که از طرف وکلای مردم بر ضد مصوبات طرح جامع شهر تهیه شده بود به دلایل گوناگون بی کفایتی طرح جامع را در تامین منافع مردم اعلام داشت و قانون ایالتی را نقض نمود.

رویدادهای مهمی که از 1975 شروع شده بود در دهة 1980 اساس طرح جامع در ایالات متحدة آمریکا را دگرگون ساخت و از اواسط 1980 تعدادی از شهرداریهای و حکومتهای محلی کار جدیدی را تحت عنوان طرحهای استراتژیک آغاز کردند.

اساس طرحهای استراتژیک از طرحهای ساختاری اقتباس شده است. در طرحهای ساختاری و استراتژیک موضوعتات حیاتی روشن می شوند و مناطقی تعیین می گردند که رشد و تغییر آنهاباید در چهارچوب کلی و انعطاف پذیر خط مشی ها و رهنمودها صورت گیرد. این روش به زمان و کوشش فوق العاده ای برای جمع آوری اطلاعات نیاز ندارند و ایستا نیست. در این رورش به جای آنکه تکلیف تمام بخشهای شهر به طور یکسان برای دراز مدت تعیین گردد به اولویتها و خط مشی ها و رویکردهای مالی برای جوابگویی به این خط مشی های می پردازند.

طی 15 سال گذشته بر پایة تلاشهای دهة 70.

چهارچوب نظری تحقیق:

قبل از بررسی موضوع ابتدا لازم است که با فلسفة اجرای طرح های بلند مرتبه سازی آشنا شده و سپس موضوع تحقیق بپردازیم.

مکتب شیکاگو:

اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم همراه با رشد و رونق اقتصاد در آمریکا و رقابت آن با کشورهای اروپایی بود. که این مساله سبب افزایش تراکم زمین در مراکز شهری گردید و 2 عامل اصلی پدید آورندة آسمانخراش یعنی 1 – کمبود زمین و 2 – امکانات فنی و تکنیکی با یکدیگر جمع شدند و اولین آسمانخراش ها را به وجود آورند. این امر سبب شد تا بعد از آتش سوزی بزرگ شهر شیکاگو در سال 1871 که در آن تمام. ساختمان ها که از چوب بودند سوختند، این بار ساختمان هایی بلند با اسکلت فلزی جایگزین ساختمان های سوخته شده شوند.

بنابراین مکتب شیکاگو در راستای جنبش نوگرایی قرون نوزده و بیست حرکت می کرد و از خصایص مهم این جنبش رد سنت های دیرین در تزیین و آراستن بنا و رو کردن به اشکال ساده و خالص () و همچنین نمایان ساختن اسکلت ساختمان می باشد.

لویی سولیوان از اعضاء مشهور مکتب می گوید: خاصیت اصلی و صنعت بارز یک بنای چندین طبقه چیست. فورا جواب می دهیم عظمت این عظمت عاملی است که بیش از همه به یک بنای چندین طبقه فریبندگی برخودار است به خود جلب می کند و آن چیزی است که بیش از همه به یک بنای چندین طبقه فریبندگی می بخشد و بنابراین باید بیش از همه چیز مورد نظر هنرمند قرار گیرد و محرک اصلی تصورات او باشد.

همان طور که از مطلب فوق هم بر می آید نظریه پردازان این مکتب بیشتر دیدی تحسین آمیز و شگفت زده از امکانات حاصل از ساختارهای بلند ارائه می گردند و متوجه تاثیرات خطیر این پدیده در بافت و سیمای زندگی شهری که کاربرد قوانین و ضوابط محکمی را طلب می کند، نبودند.

مکتب نوگرایی (عملکردگرایی) (Modernism)

این مکتب در قرن نوزدهم شروع شد و در قرن بیستم به اوج شکوفائی خود رسید و می توان گفت که بیشترین تاثیر را بر بافت شهری عمودی قرن بیستم داشته است. از مهمترین نظریه پردازان این مکتب از والتر گروپیوس لوکوربوزیه و میس وندرروهه می توان نام برد. اصول کلی عقاید این مکتب از طریق منشور آلن در سال 1931 در کنگرة جهانی معماران مدرن در آتن ارائه شد.

(لوکوربوزیه: منشور آتن)

و مانند اکثر اندیشه ای شهر سازی شهرسازی قرن نوزده و بیست که متاثر از اوضاع با سامان شهرها بعد از بعد از انقلاب صنعتی بودند افکار عملگرایان نیز به دشت از شرایط زندگی غیر انسانی خصوصاً طبقات پایین جامعه در شهرهای صنعتی آزرده بود این منشور بعد از ذکر نابسمانی های زندگی شهری، راه حل مسئله را قوانین شهری محکمی می داند که تامین کنندة رفاه و عدالت شهری باشد و از طرف دیگر حکومتی مقتدر پشتیبانی گردد.

امکان آزاد شدن سطح زمین از قید ساخت و ساز و استفاده از آن جهت فضای باز و بسته، امکان قرار دادن خدمات عمومی مورد نیاز مسکونی امکان صرفه جویی اقتصادی در تولید ساختمان امکان بهره گیری از فواید عملی ناشی از بالا رفتن قیمت زمین امکان استفاده از ساختمان های بلند برای کاربری های متفاوت تجاری اداری مسکونی صنعتی و ...

کنسترکیتوسیم: این مکتب از شاخه های مکتب نوگرایی (عملکرد گرایی) در روسیه شوروی بعد از انقلاب اکتبر همزمان با پایان جنگ جهانی اول می باشد. که در بسیاریی از موارد اصول مکتب نوگرایی Modernism را به طریقی افراطی تر در نظریه ها و طرح های خود ارائه دادند. متوقف شدن عملیات ساختمانی در اثنای جنگ و صدمات که طی جنگ بر بسیاری از شهرهها و ارد آمده بود سبب شد تا به عملیات ساختمانی در مقیاسی وسیع و حجیم اقدام گردد.

انقلاب 1917 انفجاری از خلاقیت و نوآوری را در کلیه امور مطرح گردانید  موجب فروپاشی کامل اقتصاد و نظام اجتماعی سابق کشور گردید و نیاز به بازسازی و طرح های نوین را در کلیه امور مطرح گردانید. میلیوتین رئیس کمیسیون ملی ساختن شهرهای جدید شوروی در سال 1930 همان اصول عملکردگرایان در اروپای غربی را صورت بندی کرد و در کتاب خود به رشتة تحریر درآورد (استروفسکی 1381).

بلند مرتبه سازی بنا بر اصل بنیادی حداکثر راندمان و بازدهی بلند مرتبه سازی مسکن با ارائه حداقل فضای خصوصی و شخصی و حداکثر فشای مشترک و عمومی ساختمانهای بلند مسکونی در جوار و نزدیکی به محل کار سادگی افراط در داخل و خارج بناهای بلند مسکونی و غیر مسکونی از محورهای عقاید افراد این مکتب بود.

مگااستراکچرالیسم (فن گرایان): از نیمة دهة 1950 و برای تقریباً 20 سال ایدة منطقه شهری (شهر) به شکل یک ساختمان بزرگ بهم پیوسته بر تفکر معمارانه دربارة شهرها حاکم بود. خیابان به شکل یک راهرو مایل حفاظت شده میدان به صورت حیاط سرپوشیدة داخلی و ... از جمله این نظریات بودند. مگااتراکچرالیست ها برای تبیین و توجیه عقاید خود بر اصولا و طرحهایی تاکید می کردند: شرایط نگران کنندة محیط زیست و کرة زمین، و تاکید بر استفادة وسیع و بسیار پیچیده از آخرین توانایی های تکنولوژی از مهمترین این موارد بودند. اولین پروژة مگااستراکچر توسط معمار ژاپنی کتروتانگه با همکاری دانشجویان ام آی تی برای بندر بوستن در 1959 طراحی شد. ایده مگااستراکچر یعنی ‌«شهر به عنوان یک ساختار غول آسا» اگر چه همواره به صورت طرح های علمی – تخیلی روی کاغذ باقی ماند اما اثرات آشکاری بر ساختمان های واقعی نیز داشت.

از میان نظریه های ذکر شده، نظریة کنسترکتیوست ها که مبتنی بر تقسیمات داخلی فضاهای بلند مرتبه مشتمل بر فضاهای خصوص کوچک خوابگاهی و اشتراک در فضاهای خدماتی مسکن می باشد در شرایط فعلی ایران عملی به نظر نم رسد و همین طور نظریة اولیه یعنی مکتب نیسکاگو و مکتب نوگرایان که اولی مبتنی بر بلند مرتبه سازی به صورت متراکم در کناره معابد و خیابان و دومی بر بلند مرتبه اسزی به صورت پراکنده در دل فضاهای باز و ورود از خیابان می باشد با شرایط فعلی ایران سازگارترند.

مباحث نظری:

در این بخش به بررسی آثار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی و آثار زیست محیطی ساختمان های بلند مرتبه می پردازیم.

بلند مرتبه سازی و عوامل اقتصادی آن

الف: تاثیر ساختمان های بلند بر تراکم ساختمانی و مصرف زمین: بدین معنی که با مصرف زمین یکسان تعداد طبقات را افزایش داده مثلاً اگر در مساحتی معین 5 ساختمان یک طبقه موجود باشد آنها را با همان مساحت زیر بنا به 5 ساختمان 10 طبقه تبدیل کرد و یا اینکه با مساحت زیر بنایی بسیار کمتر از مجموع مساحات اولیه تبدیل کرد و بقیه فضاهای آزاده شده را به امکاناتی از قبیل فضای سبز اختصاص داد. اما نکتة قابل توجه آن است که بلند مرتبه سازی تا ارتفاع مشخصی باعث صرفه جویی قابل ملاحظه ای در مصرف زمین می گردد و از آن ارتفاع به بالا این میزان چندان زیاد نخواهد بود.

ب: هزینه احداث ساختمانهای بلند: آنچه که مشخص است این است که هزینة احداث ساختمان در ارتفاع بالاتر بیش از هزینة احداث ساختمانهای کوتاهتر است. این هزینه ها شامل به کارگیری مصالح و افزودن امکانات بیشتر گرمایشی و سرمایشی و پله فرار و .... و نیروی کار متخصص تر و ... می شود. از طرفی این پدیده همان طور که در بخش مصرف زمین نیز بدان اشاره شد سب صرفه جویی در مصرف زمین می شود حال باید دید که این میزان افزایش هزینه ها تا چه حد به صرف است را در عمل بلند مرتبه سازی زمانی اتفاق می افتد که کاهش قیمت ناشی از صرفه جویی در مصرف زمین از اضافه قیمت ناشی از ساختمان سازی در ارتفاع، بیشتر باشد (مهندس هاشمی (معاون وزیر مسکن) در مصاحبه با بولتن سمینار سیاست های توسعه مسکن در ایران، مهر ماه 73) از این روست که مراکز شهری که به دلیل دسترسی تمکز خدمات و سایر نقاطی که دارای قیمت زمین بالاتری هستند مرتفع تر می گردند.

ج: تاثیر ساختمان های بلند بر کاربری زمین: «میزان جمعیت پذیری و به عبارتی دیگر تراکم ناخالص جمعیت در یک سطح شهری به میزان اراضی تخصیص داده شده به سه کاربرد مسکن، معابر و خدمات بستگی دارد» (مجید غمامی: ملاحظاتی در باب سیاست افزایش تراکم در شهرها، مجله آبادی، شماره 5)

هنگامی که از بلند مرتبه سازی – افزایش تراکم ساختمانی – جهت افزایش تراکم جمعیتی استفاده می گردد، نمی توان بدون برنامه ریزیق کاربری زمین برای تامین سرانه های استاندارد جهت جمعیت جدید اضافه شوند. هیچ گونه اقدامی جهت بلند مرتبه سازی نمود باید توجه داشت که بلند مرتبه سازی یا افزایش تراکم ساختمانی در یک شهر موجود در معنای افزودن بر جمعیت شهر در همان اراضی محدود شهری است. در این حالت باید این مساله را بررسی کرد که آیا می توان برای جمعیت جدید، سرانه های استاندارد ار در زمینه خدمات، تسهیلات شهری تامین مود یا نه؟ میزان تراکم ساختمانی در اکثر مناطق تهران در حال حاضر افزایش یافته و علاوه بر آن قانون امکان خرید تراکم 2000 درصد، جمعیت ساکن در تهران به زودی از دو برابر متجاوز خواهد شد در حالی که در تامین بسیاری از تاسیسات و خدمات شهری دچار کمبود هستیم و آلودگی محیط زیست تهران (هوا، آب، خاک) در نهایت خود به سر می برد. در واقع هر روز شاهد برافراشته شدن ساختمان های بلند به جای ساختمان های کوتاه در همان قطعات ثابت زمین و با همان درصد اشتغال زمین هستیم و تامین فضای باز مورد نیاز و افزایش ظرفیت کشش معابر و خیابان های و تامین و افزایش ظرفیت لوله کشی ها و کانال های تاسیساتی آب برق گاز تلفن فاضلاب و تامین خدمات آموزشی بهداشتی و درمانی برای جمعیتی که به مرور زمان برابر می شوند محتاج برنامه ریزی دقیقتری است.

این فقط قسمتی از متن مقاله است . جهت دریافت کل متن مقاله ، لطفا آن را خریداری نمایید