تحقیق درباره نقش مسجد و ائمه جماعات در دفاع مقدس

اختصاصی از سورنا فایل تحقیق درباره نقش مسجد و ائمه جماعات در دفاع مقدس دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 28

مقاله بررسی نقش مسجد و ائمه جماعات در دفاع مقدس

چکیده

یکی از فعالیت‎هایی که در مساجد انجام می‎شود و منحصر به زمانی خاص نمی‎شود، آشنا نمودن مردم با ظلم و جور و مبارزه با آن است؛ با تأمل در دوره‎های مختلف تاریخ این مرز و بوم می‎توان دریافت که اکثر مبارزات سیاسی مردم برضد حکومت‎های ظلم از مساجد سازماندهی ‎شده و مساجد نقشی محوری و تعیین‎کننده در حضور گسترده مردم به‎منظور پاسداشت از کیان جامعه و دین اسلام داشتند؛ اگرچه نباید از نقش امامان جماعت مساجد و فعالیت‎های ایثارگونه آنان در این راه به ‎سادگی گذشت و آن را نادیده گرفت.

یکی از زمان‎هایی که مساجد و ائمه جماعات نقشی مؤثر و فعال در آن داشتند، دوران دفاع مقدس بود؛ این نوشتار درصدد بررسی نقش مساجد و ائمه جماعات در دوران دفاع مقدس و بیان تنها بخشی کوچک از تأثیر مسجد و روحانیت بر حضور مردم در جبهه‎ها است.

کلیدواژه: مسجد، جهاد، امام جماعت، دفاع مقدس

مقدمه

در فرهنگ دینی ما مسلمانان «مسجد» یادآور بندگی و تقرب به خداوند متعال است؛ مسجد یک واحد اجتماعی کوچک از جامعه اسلامی و آغازگر تحقق ارزش‎هایی چون تقوا، جهاد، برادری و عدالت است؛ مسجد پایگاه انسان‎های آزاده‎ای است که در برابر ظلم و بی‎عدالتی و تعرض به مقدسات دینی ایستاده و اجازه و ورود به حریم دین را به متجاوزان نمی‎دهند.

تاریخ اسلام نشان می‎دهد که همواره مردان غیور و بزرگی بوده‎اند که برای دستیابی به اهداف متعالی و سربلندی و عزت اسلام با استبداد و ظلم به مبارزه پرداخته‎اند؛ تاریخ معاصر کشور ما نیز حاکی از حضور گسترده علما و روحانیت متعهد و انقلابی در پیشاپیش هر حرکت ضداستثماری است؛ هم‌چنین در پرتو حضور در مسجد است که در جهاد و حرکت‎های انقلابی خود به پیروزی دست می‎یابند.

در جریان انقلاب اسلامی، مساجد و روحانیت در شکل‎گیری نهضت اسلامی و مبارزه علیه ظلم رژیم طاغوت نقشی بسزا ایفا نموده است؛ با آغاز جنگ تحمیلی نیز، روحانیت متعهد و انقلابی به‎منظور تبلیغ و ترویج معارف دینی و تقویت روحیه رزمندگان عازم جبهه‎ها شده و به‎عنوان روحانی تبلیغی ـ فرهنگی در مناطق عملیاتی حضور یافتند؛ البته برخی از روحانیون که امامت جماعت مساجد را برعهده داشته و حضور در جبهه به‎طور مداوم برایشان میسر نمی‎شد، با فعالیت‎های تبلیغی و اشاعه فرهنگ ایثار و شهادت، در شرکت مردم انقلابی ایران در جبهه‎ها نقش تعیین‎کننده و کلیدی داشتند.

تاکنون با عناوین گوناگون و از ابعاد مختلفی پیرامون دفاع مقدس تحقیق و پژوهش صورت گرفته است؛ لیکن هنوز ناشناخته‎های فراوانی وجود دارد که نیازمند بررسی و کنکاش دامنه‎داری است؛ هدف از این پژوهش، بررسی نقش مسجد و ائمه جماعات در دفاع مقدس بوده و کوشش شده تا جایگاه جهاد در متون دینی، حقیقت مقام مسجد، جهاد در صدر اسلام، جنگ ایران در نگاه غرب و نقش مساجد و روحانیت در جامعه ایران مورد بررسی قرار بگیرد؛ به امید آن‌که این مقاله، بازگوکننده نقش مسجد، روحانیت و ائمه جماعات دلسوز در دفاع مقدس و پیروزی ایران اسلامی باشد.

مقاله درمورد اهمیت نماز دیدگاه ائمه

اختصاصی از سورنا فایل مقاله درمورد اهمیت نماز دیدگاه ائمه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 17

مقاله:

اهمیت نماز دیدگاه ائمه

فهرست:

نشانه رستگاری، اقامه نماز

اهمیت نماز از دیدگاه ائمه

عدم آگاهى از فریضه نماز

جایگاه نماز از دید ائمه

نشانه رستگاری، اقامه نماز

قرآن کریم عواملی چند را به عنوان شاخصه ها و نشانه های رستگاری در دنیا و آخرتبرشمرده و از مؤمنان دعوت کرده که با شناخت این عوامل زمینه های رستگار شدن بدستخویش فراهم کنند

بدون تردید هر انسان پاک طینتی آرزو و ایده آلی جز رستگاریو خوشبختی و سعادتمندی ندارد و دوست دارد پایانی خوش را برای خود رقم زند. آنچه دراین مقاله آمده اشاره هائی گذراست به چند عامل ازعوامل خوشبختی و رستگاری که با همآن را می خوانیم. اسلام به عنوان کاملترین و جامع ترین دین الهی خوشبختی و رستگاریانسانها را در قرآن بیان کرده و درآیات متعددی به این موضوع پرداخته است. درقرآنحدود 40مرتبه (1) از فلاح (رستگاری) سخن گفته شده و در ضمن آیات مربوطه از صفات وعلائم رستگاران و سعادتمندان واقعی واخروی سخن به میان آمده است که البته رستگاریاز هر دو دنیوی و اخروی مدنظر بوده و از آنجا که حیات اخروی جاودانی و ابدی است ازاهمیت بیشتری برخوردار است

فلاح (رستگاری) از ماده «فلح و فلاح» در اصل بهمعنی شکافتن و بریدن است و به هرنوع پیروزی و رسیدن به مقصد و خوشبختی اطلاق شدهاست. درحقیقت افراد پیروز و رستگار و خوشبخت، موانع را از سر راه خود برمی دارند وراه را برای رسیدن به مقاصد هموار می سازند و پیش می روند. فلاح و رستگاری به معنیوسیع آن، هم پیروزی های مادی را شامل می شود و هم معنوی را. رستگاری دنیوی درآن استکه انسان آزاد و سربلند، عزیز و بی نیاز زندگی کند که این امور جز در سایه ایمانامکان پذیر نیست و رستگاری آخرت دراین است که درجوار رحمت پروردگار درمیان نعمت هایجاویدان،در کنار دوستان شایسته و پاک و درکمال عزت و سربلندی به سرمی برد

اهمیت نماز از دیدگاه ائمه

نماز از ارکان بسیار مهم اسلاماست که بپا داشتن آن باعث رضایت و خشنودی خدا می‌گرددنماز عامل اتصال وارتباط بندگان با خداست. رابطه‌ای که نباید هیچگاه گسسته شود و تا آخرین لحظه عمرباید پابرجا بماندپیامبر اکرمصلی ‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم» می‌فرمایند

خداوند نماز را نور چشممن قرار داده و آنرا محبوب من ساخته است آنطور که گرسنه را بر طعام و تشنه را به آبمشتاق کرده استاز اینهم بالاتر) انسان گرسنه وقتی غذا می‌خورد سیر می‌شود وهنگامیکه تشنه و آب می‌نوشد سیراب می‌گردد ولی من هیچگاه از نماز سیر نمی‌شومو نیز فرمود، «اولین عمل بنده که روز قیامت بدان رسیدگی

مقاله اهمیت نماز از دیدگاه ائمه

اختصاصی از سورنا فایل مقاله اهمیت نماز از دیدگاه ائمه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

 فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحات:17

نشانه رستگاری، اقامه نماز

قرآن کریم عواملی چند را به عنوان شاخصه ها و نشانه های رستگاری در دنیا و آخرت برشمرده و از مؤمنان دعوت کرده که با شناخت این عوامل زمینه های رستگار شدن بدست خویش فراهم کنند.

بدون تردید هر انسان پاک طینتی آرزو و ایده آلی جز رستگاری و خوشبختی و سعادتمندی ندارد و دوست دارد پایانی خوش را برای خود رقم زند. آنچه در این مقاله آمده اشاره هائی گذراست به چند عامل ازعوامل خوشبختی و رستگاری که با هم آن را می خوانیم. اسلام به عنوان کاملترین و جامع ترین دین الهی خوشبختی و رستگاری انسانها را در قرآن بیان کرده و درآیات متعددی به این موضوع پرداخته است. درقرآن حدود 40مرتبه (1) از فلاح (رستگاری) سخن گفته شده و در ضمن آیات مربوطه از صفات و علائم رستگاران و سعادتمندان واقعی واخروی سخن به میان آمده است که البته رستگاری از هر دو دنیوی و اخروی مدنظر بوده و از آنجا که حیات اخروی جاودانی و ابدی است از اهمیت بیشتری برخوردار است.

فلاح (رستگاری) از ماده «فلح و فلاح» در اصل به معنی شکافتن و بریدن است و به هرنوع پیروزی و رسیدن به مقصد و خوشبختی اطلاق شده است. درحقیقت افراد پیروز و رستگار و خوشبخت، موانع را از سر راه خود برمی دارند و راه را برای رسیدن به مقاصد هموار می سازند و پیش می روند. فلاح و رستگاری به معنی وسیع آن، هم پیروزی های مادی را شامل می شود و هم معنوی را. رستگاری دنیوی درآن است که انسان آزاد و سربلند، عزیز و بی نیاز زندگی کند که این امور جز در سایه ایمان امکان پذیر نیست و رستگاری آخرت دراین است که درجوار رحمت پروردگار درمیان نعمت های جاویدان،در کنار دوستان شایسته و پاک و درکمال عزت و سربلندی به سرمی برد. (2)

اهمیت نماز از دیدگاه ائمه

نماز از ارکان بسیار مهم اسلام است که بپا داشتن آن باعث رضایت و خشنودی خدا می‌گردد. نماز عامل اتصال و ارتباط بندگان با خداست. رابطه‌ای که نباید هیچگاه گسسته شود و تا آخرین لحظه عمر باید پابرجا بماند. پیامبر اکرم «صلی ‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم» می‌فرمایند:

«خداوند نماز را نور چشم» من قرار داده و آنرا محبوب من ساخته است آنطور که گرسنه را بر طعام و تشنه را به آب مشتاق کرده است. (از اینهم بالاتر) انسان گرسنه وقتی غذا می‌خورد سیر می‌شود و هنگامیکه تشنه و آب می‌نوشد سیراب می‌گردد ولی من هیچگاه از نماز سیر نمی‌شوم . و نیز فرمود، «اولین عمل بنده که روز قیامت بدان رسیدگی می‌شود نماز اوست و اگر پذیرفته شد بقیه اعمال او نیز بررسی می‌شود ولی اگر نمازش پذیرفتم نشد به اعمال دیگرش هم وقعی نمی‌نهند.

به جز آنچه که از آیات و احادیث درباره نماز نقل شده، رفتار اولیاء خدا نیز اهمیت و جایگاه آن را بیان می‌کند. نماز جزء برنامه انبیاء بوده است.

حضرت عیسی (علیه‌السلام) در گهواره هم می‌گوید خداوند مرا تا زنده هستم به نماز و زکات سفارش کرده است:

(و اوصانی بالصلوه و الزکوه مادمت حیا)

امام حسین (علیه‌السلام) حتی ظهر روز عاشورا در میدان مبارزه و در برابر تیرهای دشمن هم نماز را رها نکرد.

حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) همسر و کودک خویش را در بیابان‌های داغ مکه، که آن هنگام هیچ آب و گیاهی نداشت، مسکن داد و گفت:

خدایا، تا نماز به پا دارند:

انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع ربنا لیقیموا الصلاه .

پیشوایان معصوم ما، هنگام نماز، رنگ خود را می‌باختند و می‌فرمودند:

وقت ادای امانت الهی و حضور در پیشگاه و درگاه الهی است .

گرچه بعضی نماز را به طمع بهشت یا ترس از عذاب جهنم می‌خوانند، اما امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نماز را نه برای تجارت یا سپری در مقابل آتش، بلکه بخاطر شایستگی خدا برای عبادت، انجام می‌دهد . نماز سبب آمرزش گناهان و زدودن آثار لغزش‌هاست . قرآن، پس از دستور به نماز، می‌فرماید:

ان الحسنات یذهبن السیئات .

گذری برسیره وزندگی نامه ائمه اطهار (ع)

اختصاصی از سورنا فایل گذری برسیره وزندگی نامه ائمه اطهار (ع) دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 52

(پیشگفتار

انسان همیشه طالب سعادت و نیکبختی است که جهت رسیدن و نیل به آن نیازمند یک الگوی ایده آل در زندگی خویش است.

با توجه به فرصت های کم موجود در زندگی بشر امروزی جهت مطالعه و تحقیق و نیاز مبرم به الگوی متعالی برآن شدیم تا نحوة زندگی وسخنان گهربار ائمه اطهار علیهم السلام را بطور خلاصه و چکیده با استفاده از کتب معتبر و متعدد گردآوری نموده و به نگارش درآوریم ،امید است مورد قبول درگه حق واقع گردد و مثمر ثمر افتد.

روش و اخلاق و خصوصیات پیامبر اکرم (ص)

با تأنّی و وقار راه می رفت و لیکن قدمها را به روش متکبران برنمی داشت ، چشمان حقیقت بین او همیشه به زیر ، و نظرش بسوی زمین بود.

هر که را می دید در سلام کردن پیشی می گرفت ، حزن و اندوهی عمیق از قیافه اش ظاهر و همیشه متفکر بود و اندیشه می کرد. کمتر سخن می گفت ، گفتارش با لفظ اندک ولی دارای معنی بسیار بود.

خوش خوی و کریم النفس بود همچنانکه قرآن درباره اش می گوید : بدرستیکه تو دارای خلقی بزرگ هستی .

کسی را حقیر و کوچک نمی شمرد و اندک نعمت را بزرگ و گرامی می داشت ، از خوردنی و آشامیدنی تعریف نمی کرد و از برای امور دنیوی خشم نمی گرفت، جز در کار حق. هر گاه خلافی راجع به احکام خدا می دید بی نهایت خشمگین می شد.

اشاراتش با دست بود نه به ایماء و چشم و ابرو. هنگام شادمانی دیدگانش را بر هم می گذاشت و شادی و سرورش زیاد نبود. خندیدنش تبسم بود و صدایش را به قهقهه بلند نمی کرد. با هر کس به اندازة درک و فهم و عقلش سخن می گفت. به اهل فضیلت و دین و تقوی احترام می گذاشت . در مجلس جای مخصوص نمی نشست و چون وارد جمعیتی می شد هر جا که خالی بود جلوس می کرد با هر کس که می نشست تا او ارادة برخاستن نمی کرد برنمی خاست. حاجت هر کس را بقدری که مقدورش بود روا می کرد. پیوسته گشاده روی و نرم خوی بود. غریبان را رعایت می کرد عیوب و نقصهای مردم را تجسس نمی کرد، بزرگترین جهاد را جهاد با نفس می دانست ، بر روی زمین می نشست و طعام می خورد بر زمین می خوابید . نعلین و جامه اش را پینه و وصله می کرد. درِ‌خانه را به روی واردین می گشود و گوسفندان را می دوشید ، چون خادم خانه از گردانیدن آسیا خسته می شد به او کمک می کرد. به جایی تکیه نمی کرد، هر کس خواه آزاد یا بنده او را دعوت می کرد اجابت می فرمود. هدیه را قبول می کرد حتی اگر یک جرعة شیر بود و دیگران را به هدیه دادن ترغیب می کرد، تصدق نمی خورد و بر روی مردم خیره نگاه نمی کرد، هر چه بر سر سفره حاضر بود تناول می کرد با یاران مضافحه می کرد و دلجویی می نمود.

لباس حضرت محمد (ص)

گاهی جبة پشمی و برد یمنی می پوشید . جامه هایش از پنبه و کتان بود و رنگ سفید را دوست می داشت . جامة نو که می پوشید کهنه را به فقیر می بخشید. هر جا که نزول می کرد عبایش را در زیرش می افکند. از تجمل و زینت آلات روی گردان بود.

خوراک پیامبر ( ص)

شیر و عسل و خیار و رطب میل می کرد ، خربزه و انگور را دوست می داشت ، بیشتر اوقات خوراکش شیر و خرما یا آب و خرما بود ، گوشت کتف و دست گوسفند میل می کرد ، شوربای کدو و سرکه میل می نمود.

از سبزی ها کاسنی و ریحان کوهی مصرف می کرد ، از خوردن چیزهای بدبو وتند و تیز دوری می فرمود، با سدر سر و روی می شست و عطر زیاد مصرف می کرد و همیشه همه را به نظافت و پاکی سفارش می فرمود.

جدیت و رفتار و حرکات حضرت محمد (ص)

پیامبر از همان کودکی حرکاتش و رفتارش بچه گانه نبود ، در هر کاری جدی بود و هیچ وقت دروغ نمی گفت و با دیگر بچه ها بازیهای ابلهانه نمی کرد ، از جنگ و جدال و کارهای مسخره آمیز دوری می فرمود. همیشه از بت پرستی روی گردان بود از خوردن غذایی که نذر بتان می شد خودداری می کرد ، هر جا برکة آبی می دید به شنا می پرداخت ، دوران جوانیش به پاکدامنی و عفت ذاتی گذشت و کسی بر او خرده نگرفت ، جوانان هم سن و سالش به مستی و عیاشی و بی بندوباری و شهوترانی روزگار را می گذراندند ، اما پیامبر به عبادت و ریاضت و صداقت و امانت و درستی و راستی عمر را سپری می کرد، در آن محیط فساد و تباهی ، رفتار و حرکات او از شگفتیهای جهان بود. در سن 20 سالگی به انجمنی بنام ( رادمردان ) پیوست که آنها برای دفع تعدی و ستم ظلم اتحادیه تشکیل داده بودند و او از همان سالهای اولیة زندگی بفکر زیردستان و مظلومان و ناتوانان بود.

معاشران او همیشه به نیکی و بزرگواری یادش می کردند.

خلاصه ای از زندگی نامه و بیانات علی (ع )

حضرت روز جمعه سیزده رجب سال سی ام عام الفیل مطابق با 599 میلادی در کعبه متولد شد مادرش نامش را حیدر گذاشت و بعد علی ( ع ) نامیده شد.

پدرش عمران بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف و مادرش فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف است. حضرت علی (ع) پس از رحلت پیامبر مدت 29 سال و 8 ماه درحیات بود و امانت شیعیان و رهبری مؤمنان را بعهده داشت.

قسمتی از خطبه های آن حضرت

خدای را ستایش می کنم که جمال بی مثالش را در آینة آفرینش جلوه داد و از همة جهان در دل شکسته خانه کرد و مستمندان را به همسایگی پذیرفت. و خطاب به مردم می فرماید :

آشنا می نمائید ولی بیگانه اید و همچون بیماران سخن می گویید و ادعا می کنید اما حیف که در خوابی سنگین دمبدم فرو می روید ـ چگونه است که چشمان نگران شما نمی بیند و گوشهای تیزتان نمی شنود. دلی سرد و تاریک و خونی بی رنگ و بی حرارت در سینه های شما جای گرفته است.

ای پارسایان ناپرهیزگار و ای بازرگانان زیاندیده و سود نبرده ، آخر تا کی خواب و تا چند غفلت . بدین رویه که اکنون آغاز کرده اید روزگاری سیاه در پیش خواهید داشت که صورت خیالی آن کافی است که موی بر اندامتان راست کند و یکباره ارتعاش وحشت ، رشتة عمرتان را از هم بگسلد و پاره کند.

می فرماید : بخدا قسم بعد از مرگ از گردنه ها و راهگاه های سختی عبور خواهید کرد که اگر مراد و توشة کافی نداشته باشید به دره های عمیق جهنم سقوط خواهید کرد.

اما ناگفته نماند که پرهیزگاران از این بلوا محفوظ خواهند ماند. پس بیدار شوید. دور باد آن دوره که فحشاء و فجور افتخار گردد و عفاف و پاکدامنی شگفت انگیز و انگشت نما ، پس اندیشه کنید و از انجام کار سخت برحذر و هراسناک باشید.

دانلود مقاله کامل درباره غلو در مقام ائمه و جعل حدیث

اختصاصی از سورنا فایل دانلود مقاله کامل درباره غلو در مقام ائمه و جعل حدیث دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 29

شیوه هاى برخورد امام صادق (ع) با غلوّ و غُلات

نقطه عطف زندگى امام صادق (ع)، مقام شامخ و جاى گاه رفیع علمى وى مى باشد و آن حضرت بیشتر با این ویژگى شناخته مى شود. تأثیرگذارى وى در فقه و معارف شیعى به گونه اى است که مذهب شیعیان دوازده امامى به «مذهب جعفرى» معروف شده است.

یکى از ابعاد علمى امام صادق (ع)، در برخورد با غلوّ و غالیان ظهور مى کند. وى همواره مى کوشید از راه هاى گوناگون با انحرافات فکرى و کژ روى هاى عقیدتى مبارزه کند. از این رو مبارزه علمى با غلوّ و غالیان، فصل مهمى از زندگى وى را تشکیل مى دهد. به دلیل اهمیت این موضوع که امروزه نیز یکى از مشکلات و آسیب هاى جدّى جامعه ماست، این بعد علمى امام را مد نظر قرار داده ایم و امیدواریم که پژوهش گران ارجمند زوایاى دیگرى از بعد علمى آن بزرگوار را بشکافند و بنمایانند.

تولد و امامت

امام صادق (ع) در هفدهم ربیع الاول سال 83 هجرى در مدینه چشم به جهان گشود و در سن 65 سالگى در سال 148 هجرى دیده از جهان فرو بست و در قبرستان «بقیع» در کنار مرقد پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد.

امام صادق (ع) در سال 114 هجرى به امامت رسید. دوران امامت او مصادف بود با اواخر حکومت امویان در سال 132 هجرى و اوایل حکومت عباسیان. به همین دلیل با بعضى از حکمرانان امویان و عباسیان، معاصر بود.

آن حضرت از میان خلفاى اموى با افراد زیر معاصر بود:

1 - هشام بن عبدالملک (125 - 105 ه . ق)؛

2 - ولید بن یزید بن عبدالملک (126 - 125 ه . ق)؛

3-یزید بن ولید بن عبدالملک (126 ه . ق)؛

4-ابراهیم بن ولید بن عبدالملک (70 روز از سال 126 ه . ق)؛

5- مروان بن محمد مشهور به مروان حمار (132 - 126 ه . ق)

از میان خلفاى عباسى نیز با عبدالله بن محمد مشهور به سفاح (137 - 132 ه . ق) و ابو جعفر مشهور به منصور دوانیقى (158 - 137 ه . ق) هم دوره بود.

جاى گاه علمى

درباره عظمت علمى امام صادق (ع) همین بس که دانشمندان تشیّع و تسنّن جاى گاه علمى او را قبول داشتند و در برابر آن سر تعظیم فرود مى آوردند و برترى علمى او را مى ستودند.

«ابوحنیفه»، پیشواى فرقه حنفى مى گوید: من دانشمندتر از جعفر بن محمد ندیده ام.

مالک، پیشواى فرقه مالکى مى گوید: در علم و عبادت و پرهیزگارى، برتر از جعفر بن محمد هیچ چشمى ندیده و هیچ گوشى نشنیده و به قلب هیچ بشرى خطور نکرده است.

شیخ مفید مى نویسد: به قدرى علوم از آن حضرت نقل شده که زبانزد مردم گشته و آوازه آن همه جا پخش شده است.

وضع فرهنگى عصر امام صادق (ع)

در میان امامان بزرگوار، عصر امام صادق (ع) دوره اى منحصر به فرد بوده و شرایط اجتماعى و فرهنگى آن در زمان هیچ یک از امامان وجود نداشته است، زیرا آن دوره از نظر سیاسى، دوره ضعف و تزلزل حکومت بنى امیّه و فزونى قدرت بنى عباس بود و این دو گروه مدتى در حال کشمکش و مبارزه با یک دیگر بودند. از زمان هشام بن عبدالملک، تبلیغات و مبارزات سیاسى عباسیان آغاز گردید و در سال 129 وارد مرحله مبارزه مسلّحانه و عملیات نظامى گردید و سرانجام در سال 132 به پیروزى رسیدند.

از آن جا که بنى امیّه در این مدت گرفتار مشکلات سیاسى فراوانى بودند، لذا فرصت ایجاد فشار به امام و شیعیان را (مثل زمان امام سجاد) نداشتند. عباسیان نیز چون پیش از دست یابى به قدرت در پوشش شعار طرفدارى از خاندان پیامبر و گرفتن انتقام خون آنان عمل مى کردند، فشارى از سوى آنان اعمال نمى شد. به همین دلیل این دوران، دوران آرامش و آزادى نسبى امام صادق (ع) و شیعیان بود و فرصت بسیار خوبى براى فعالیت هاى علمى و فرهنگى آنان به شمار مى رفت. از نظر فکرى و فرهنگى نیز عصر امام صادق (ع) عصر جنبش فکرى و فرهنگى بود.

در آن زمان، شور و شوق علمى بى سابقه اى در جامعه اسلامى به وجود آمده بود و علوم مختلفى اعم از علوم اسلامى، همچون: قرائت قرآن، تفسیر، حدیث، فقه، کلام و... یا علوم بشرى مانند: طبّ، فلسفه، نجوم، ریاضیات و... پدید آمده بود. از سوى دیگر، عصر امام صادق (ع) عصر برخورد اندیشه ها و پیدایش فرق و مذاهب مختلف نیز بود. فرقه هایى همچون: معتزله، جبریّه، مرجئه، غلات زنادقه و... هر کدام عقاید خود را ترویج مى کردند.(5) در این میان، افکار و آراى «غُلات» رشد چشم گیرى کرده بود و در قالب هاى مختلف عقاید خود را مطرح مى کردند و در عین حال، خود را از پیروان امام صادق (ع) مى دانستند. با این نگرش، هم در صدد زیر سؤال بردن عقاید شیعیان واقعى بودند و هم عقاید خویش را گسترش مى دادند.

تعریف غلوّ و غالى

غلوّ در لغت، به معناى گذشتن از حدّ و خارج شدن از حدّ اعتدال است.(6) قرآن خطاب به اهل کتاب مى فرماید: «یا اهل الکتاب لا تغلوا فى دینکم و لا تقولوا على اللّه الا الحق؛(7) اى اهل کتاب! در دین خود، غلوّ (تجاوز از حد) نکنید و درباره خدا جز سخن حق نگویید.»

و در اصطلاح، عبارت است از:

1- بالا بردن فرد یا افرادى از مقام مخلوقیت و بنده بودن و قائل شدن به مشارکت آنها با خداوند در الوهیّت، معبودیت، خالقیت و رازقیت؛

2- یا این که معتقد به چیزى شویم که ملازم با یکى از اینهاست؛ مثل حلول روح خدا در این افراد؛

3- یا این که بگوییم خداوند بعد از خلق آنها امر خلقت را به آنان تفویض کرده است؛

4- و یا این که قائل شویم آنها نمرده و به آسمان عروج کرده اند.

علامه مجلسى (ره) مظاهر غلوّ را در اعتقاد به امور زیر دانسته است:

الف) الوهیّت پیامبر و ائمه (علیهم السلام)؛

ب) شریک بودن با خداوند در معبودیت یا خالقیت و یا رازقیت؛

ج) حلول خداوند در آنها یا اتحاد خداوند با آنان؛

د) آگاهى آنان از غیب بدون وحى و الهام الهى؛

ه) اعتقاد به نبوت درباره ائمه طاهرین (ع)؛

و) تناسخ ارواح ائمه در بدن هاى یک دیگر؛

ز) عدم لزوم اطاعت خداوند و ترک معصیت الهى به دلیل معرفت آنان.

«غالى» کسى است که به معناى اصطلاحى و لغوى که در بالا ذکر شد، معتقد باشد؛ مثل فرقه نصیریه که قائل بودند على بن ابى طالب، خداست یا الوهیّت در او حلول کرده است.(9) یا مثل فرقه منصوریه که معتقدند امام