مشخصات این فایل
عنوان: بررسی شهرستان یزد
فرمت فایل : word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 37
این مقاله درمورد بررسی شهرستان یزد می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله بررسی شهرستان یزد می خوانید :
. بازار شهر
بازار در مجموعة ساخت شهر مرکز عمدة اقتصادی و مالی به شمار می رفته که در آن سیستم عمده فروشی و خرده فروشی و مؤسسات مختلف از جمله مؤسسات مالی مستقر بوده است این مراکز در واقع مرکز کنترل سیستم اقتصادی و مالی به حساب می آمده است و عناصر عملکردی ویژه ای مانند منزلگاهها، کاروانسراها، تیمچه ها و قیصریه ها را در خود جای می داده که خاص سیستم اقتصادی ویژه بازار بوده اند. حقوق و قوانین حاکم بر بازار نیز در اثر رابطة مذهب با بازار تنظیم و اجرا می شده است. در گذشته در بازارهای روستایی دادگاههایی وجود داشته که به تخلفات رسیدگی می نموده است. تصویب و اجرای قوانین در دوره اخیر از اعتبار و قدرت این دادگاهها کاسته است. بازار در واقع نه تنها محل فعالیتهای اقتصادی بلکه نقش اجتماعی – سیاسی را نیز دارا بوده است.
از نظر کالبدی بازار به صورت خطی و یا گسترده، مرکب از راسته های متعدد معمولا در رابطه فضایی با مسجد جامع قرار داشته است. تقسیم بندی فضایی مشاغل مختلف در راسته ها در رابطه با مسجد جامع صورت می گرفته و فضاهایی از بازار براساس فعالیتهایی که در آن صورت می گرفته نامیده می شده است. مانند بخش بازار بزرگ در مجموعة بازار وکیل شیراز، که در آن انواع کالاها قرار داشته است، و یا بخشهای دیگر این بازار مانند بازار بزازان، بازار سراج ها و بازار شمشیرگرها. به منظور حفاظت از بازار در مواردی درب بخشهایی و یا تمام بازار را می بسته اند، و از ورود به فضای بازار در روزهای تعطیل و همچنین شبها جلوگیری می شده است برای مثال بازار وکیل پنج درب بزرگ داشته که پیش از کشیدن خیابان زند و تقسیم بازار به دو قسمت شمالی و جنوبی در ایام تعطیل و شبها درهای بازار را می بسته اند.
گردآوری کالاهای مشابه درحجره های نزدیک به هم در راسته های بازار و تیمچه ها امکان انتخاب سرفرصت را به خریداران می داده است. به ویژه اینکه در مناطق کویری و گرم و خشک ایران در تابستانهای سوزان بازارهای سرپوشیده محلهای مناسبی برای کسب و کار و گردش وخرید بوده است. در برخی از شهرها و روستاهای ایران بازارهایی تشکیل می شده که جنبه موقت داشته است. این بازارها به صورت هفتگی و به نام روزهای هفته خوانده می شده است. همچنین آبادیهایی وجود دارد که ابتدا در محل آنها بازارهای هفتگی برپا می شده و سپس رفته رفته مجموعه آبادی در این محلها شکل گرفته است. در شهرها از جمله عملکردهای میدان شهر برپاشدن بازار هفتگی در آنها بوده است. در میناب در فضای میدان مانندی در وسط شهر در ارتباط با بازار سرپوشیده، پنج شنبه بازار برپا می شود. بیشتر فروشندگان پنج شنبه بازار را زنان تشکیل می دهند که با لباس محلی، برقع به صورت و چادر سیاه، پشت جنسهای خود که معمولا مواد غذایی و صنایع دستی روستایی است، نشسته اند.
5. ارگ شهر
در مجموعة ساخت شهر، ارگ جایگاه مرکز حکومتی و معمولا به صورت عنصری بسته شامل دیوانخانه ها و مقر عمدة نظامیان درشهر بوده است بقایای ارگ امروز در بیشتر شهرهای ایران به چشم می خورد. در یزد دیوار ارگ از بین رفته ولی فضاهای باقی مانده و تغییر یافتة آن تا چندی پیش مورد استفادة دستگاههای دولتی از جمله استانداری شهر بود. در طبس پیش از ویرانی ناشی از زلزله 1375 بقایای مخروبه ارگ باقی بود. در تهران قدیم ارگ شهر تأسیسات و تجهیزات مفصلی داتش و عناصری مانند مدرسة دارالفنون، انبار غله، خزانة دولت، عمارات و کاخهای سلطانی و دیوانخانه و میدان را در خود جای داده بود. امروز محل ارگ تهران به همین نام باقی است و برخی عناصر مانند کاخ گلستان از آن به جا مانده است. بیشتر بناها از جمله تکیة دولت از بین رفته و ترکیب فضاها به هم خورده است.
20. بررسی ترکیب خانه و عناصر معماری ایران : کار گنبد، بادگیر، ایوان و حیاط در برابر عوامل آب و هوایی
در اینجا سعی می شود عملکرد مجموعه های مسکونی در برابر مشکلات اقلیمی و مسایل آب و هوایی روشن شود، چون این جنبه ها در باز نمودن و روشن کردن ریخت منطقی چنین مجموعه هایی بسیار پر اهمیت است. تجزیه و تحلیل شکل زندگی و کاری که در چنین مجموعه هایی جریان داشته، با بررسی ویژگیهای اجتماعی اقتصادی خانوار در شهرهای تاریخی مانند : روابط بستة محله ای و خویشاوندی، ابعاد خانوار و کار در کارگاههای خانگی ممکن می شود. در بخش اول تا حدودی این خصوصیات مورد مطالعه قرار گرفت. در اینجا به تأثیر عوامل اقلیمی می پردازیم.
تأثیر عوامل اقلیمی، تابش، حرارت، باد و رطوبت، نمونة یزد. برای درامان بودن از آفتاب داغ تابستان، به خصوص در بعد از ظهرهای گرم، قسمت تابستان نشین خانه پشت به قبله یعنی تقریبا پشت به جنوب ساخته شده است. این قسمت در اصطلاح محلی نسار نام دارد، سایه می گیرد و خنک است.
طرف مقابل که رو به قبله است از آفتاب زمستان که برای این ناحیه مطبوع است بهره می گیرد. حیاط به خاطر تنگی و بلندی دیوار اطاقهای چهار طرف گود است و درساعت گرم روزهای تابستان سایه می گیرد. از طرفی شبها که هوا خنک است، حیاط گود هوای سرد را می گیرد و به اصطلاح هوای سرد در حیاط پائین می نشیند و تا ساعاتی از روز که هنوز آفتاب کاملا بالا نیامده هوای حیاط خنک است. با بالا آمدن آفتاب حیاط گرم می شود ولی درجهة حرات قسمت تابستان نشین با درجه حرارت خارج هنوز اختلاف فاحشی دارد آن قسمت که به طور حیرت انگیزی حرارتش پائین و خنک است، سردابی است که معمولا زیر قسمت تابستان نشین قرار دارد. سردی هوای این قسمت چنان است که غیر از ساعات گرم بعد از ظهر تابستان، انسان در آن سردش می شود.
به جریان درآوردن هوای خانه در مجموعه ای که این چنین بسته است و در مقابل جریان هوا قرار ندارد، ازطریق بادگیری صورت می گیرد که پشت قسمت تابستان نشین قرار دارد. این بادگیر به قسمت تابستان نشین و در بعضی خانه ها به سرداب زیر راه دارد.
وجود حوض آبی درحیاط و پوشش گیاهی: باغچه و درخت، به نحوی مطلوب به کمک جریان هوای بادگیر در اثر تبخیر، رطوبت هوا را در داخل خانه بالا می برد و بر شرایط راحتی می افزاید.
در تابستان، شب هنگام نیز که معمولا پشت بام و حیاط ( تخت روی حوض) را برای خواب مورد استفاده قرار می دهند بادگیر باد خنک شب را می گیرد و در داخل خانه پخش می کند. این هوای خنک در ساعات زیادی از روز به خاطر بسته بودن همچنان درجة حرارت را پائین نگه می دارد.
مسایل، سیاستها و اصول برنامه ریزی شهری، طراحی شهری و طراحی مسکن
- تقسیم بندی مجموعة شهر
سه بخش عمده و قابل شناسای را می توان در ترکیب، مجموعة شهرهیا تاریخی اقلیم گرم و خشک ایران تشخیص داد:
یکم، بخش درونی یا قدیمی شهر، عمدتا شامل شهر قلعه ای که شکل گیری آن به تدریج و از نظر تاریخ و جامعه و فرهنگ از دوره های متقدم اسلامی آغاز و تا انقراض دولت و نظام شهری دورة قاجار، تا سالهای آغاز بعد از 1300 ادامه می یابد. عناصر واجد ارزشهای فضای و بصری که همواره از آن سخن می رود، در این بخش قرار دارد.
دوم ، بخش میانی یا نیمه قدیمی، عمدتا شامل گسترشهای پشت قلعه قدیمی، بصورت پیوسته یا گسسته که از سالهای پیش از 1300 ( اوایل دورة پهلوی) شروع و تا سالهای اصلاحت ارضی (1341)، سالهای تغییر سیاست، افراط در غرب گرای، دور شدن از سنتهای مذهبی و ملی ادامه می یابد. در فاصلة سالهای 30- 1310 تکایای بزرگ و معروف یزد تخریب شدند. با این وجود در دهه های نخستین این دوره ساختمانهایی بصورت منفرد یا مجمموعه های خیابانی به وجود آمدند که از نظر شکل شناسی دارای ارزش اند.
سوم، بخش بیرونی یا جدید، در مجموع شامل گسترشهای پیرامون شهرها و لکه های درون شهری درطول چهل سال اخیر که جز در مواردی، فاقد ارزش فضایی و بصری اند.
21 ، 2 مسایل و سیاستهای عمدة برنامه ریزی شهری
• بخش درونی شهرهای تاریخی ایران – برای نمونه در نواحی گرم و خشک – به شدت در حال فرسودگی است و رفته رفته سکونتگاه طبقات اجتماعی پائین شهری می شود.
• سیاستهای برنامه ریزی شهری مجموعة شهر باید مبتنی بر بالا بردن کیفیت محیط زندگی در بخش درونی شهرها قرار گیرد، بخشی که واجد بالاترین ارزشهای فضایی و مبین هویت شهر است. این امر با ایجاد عناصر و فضای شهری نو به ویژه پیرامون عناصر تاریخی میسر می شود
• در جریان برنامه ریزی شهری و مرمت شهری بخش درونی شهرها، باید از بخشهای مخروبه به مثابه مکان و ذخیرة فضایی برای ایجاد که ممکن است باریک طراحی شود، که این به نوبة خود از نفوذ آفتاب جلوگیری می کند.
• پیش بینی کوچه ها و خیابانها در جهت باد مطلوب باعث می شود که باد خنک به قلب شهر گرم کشیده شود و مجموعه را خنک کند. بادهای گرم و طوفانی و شنی را باید با دیواره هایی از درخت متوقف نمود. درخت کاج در صورت امکان، حالت سد مانند خوبی دارد، اگر کنار هم کاشته شود. اما انواع درخت گز در اقلیم گرم و خشک به عنوان مانع، راه حل عالی به حساب میآید. برخی از روستاهای خراسان بدنه یی از آسیابهای بادی کنار هم که در مقابل باد تند و طوفانی پیش بینی شده این کار را انجام می دهد.
• کاشتن درخت در حیاط و در فضاهای عمومی شهر مانند میدانها، از نظر وارد کردن رطوبت به هوا ( خاصیت تبخیر) و پائین آوردن درجه حرارت در اثر جذب تابش، و نیز کاستن از انعکاس گرما توسط زمین، اهمیت فراوان دارد.
- اصول عمدة طراحی مسکن
• جهت خانه در شرایط اقلیم گرم و خشک باید چنان باشد که آفتاب گرم بعد از ظهر تابستان را کاملاً رد کند. اگر قرار باشد که بدنة ساختمان در یک جهت باشد. جهت 25 درجة شرقی مطلوبترین جهت است و می توان آن را تا 35 درجة جنوب شرقی تغییر داد.
• چنان که نمونه ها نشان می دهد، در بخش درونی شهر- شهر قدیمی- خانه ها کم ارتفاع اند: سرداب زیرزمین قرار دارد، تالار معمولا ارتفاع دو طبقه ( مجموع ارتفاع اطاق سه دری مجاور و بالاخانه) را به خود می گیرد. از این رو در مرحلة نوسازی پیش بینی یک تا سه طبقه در شرایط موجود از نظر زمین، دسترسی به خدمات شهری منطقی به نظر می رسد.
• در نظر گرفتن عنصر مؤثری مانند ایوان- فضای نیمه باز- که در تابستانهای اقلیم گرم و خشک بسیار مورد استفاده است، و نیز فضاهای کوچک و بسته و درونی که معمولا خنک است و می تواند تا حدودی کار زیرزمین را در طبقة هم کف انجام دهد. بسیار منطقی است جایگزینی این عناصر در مجموعة فضاهای خانه به ویژه از نظر جهت تابش آفتاب دارای اهمیت بسیار است.
• انعطاف پذیری فضاهای داخلی خانه تا آنجا که لطمه به اصول اساسی طراحی نزند می تواند در نظر گرفته شود.
• انواع مصالح ساختمانی که درساختن خانه ها بکار می رود باید محدود و هماهنگ باشد.
• ناصاف کار کردن و پس و پیش نمودن سطح خارجی ( برای مثال جلو و عقب کار کردن لایه های آجر روی سطح دیوار)، و به وجود آوردن گودیهای سایه دار از شدت تابش آفتاب بر بدنه های رو به آفتاب – بدنة غرب- می کاهد. در موارد بسیاری در معماری ایران راه حل هم بدین منظور و هم به منظور از بین بردن مشکل ناصافی بدنه و تنوع دید به کار گرفته شده است.
• موقع مناس پوشش گیاهی در حیاط مجاور اطاق است. این حالت باعث جذب گرمای تابشی و جلوگیری از انعکاس آن به داخل اطاق می شود. در عین حال جریان خفیف هوا از میان شاخ و برگ درخت که می گذرد، خنک می شود و به داخل اطاق می رود.
• بیشترین مقدار تعادل گرمای داخلی وقتی برقرار می شود که دیوارهای فضای نشیمن که در روز مورد استفاده قرار می گیرد. از مصالح سنگین و فضای خواب که در شب مورد استفاده واقع می شود از مصالح سبک ساخته شود.
• تغییر هوا در اثر تمایل هوای گرم به بالا رفتن یکی از علتهای به کار بردن سقف بلند در محیطهای گرم است. از این رو در صورت امکان می توان سقف را بلند گرفت.
• در ترکیب بنا کم کردن سطح خارجی رو به آفتاب باید مورد نظر قرار گیرد. در اقلیم گرم و خشک بیشترین میزان گرمای تابشی برروی بام است. ترکیب گنبدی بام که شدت تابش آفتاب روی آن متفاوت است و قسمتی از بدنة گنبد در نیم سایه قرار می گیرد، یک راه حل است.
• بلند گرفتن جان پناه بام خانه برای جلوگیری از وز بادهای شبانه به منظور خوابیدن روی بام منطقی است. همچنین جان پناه بلند خلوت فضایی پشت بام را فراهم می کند. کوچه را بیشتر سایه می گیرد و روی بام خانه نیز سایه می اندازد.
• سنگین ترین بار گرمایی بربام افقی قرار می گیرد. لذا پیش بینی هر گونه مانع سایه انداز و تغییر سطح برای خارج کردن بام از حالت مسطح امری منطقی است. همچنین باید در نظر داشت که جانب غربی سنگین ترین بار گرمای تابشی را نسبت به سایر جوانب ساختمان دریافت می دارد.
بخشی از فهرست مطالب مقاله بررسی شهرستان یزد
نمونة شهرهای تاریخی ( یزد )
- نظم فضایی شهرهای تاریخی ایران
تأثیر عوامل آب و هوایی
- ترکیب بام گنبدی و طاق
1. ساخت شهر و عناصر ساختاری آن
4. بازار شهر
5. ارگ شهر
مسایل، سیاستها و اصول برنامه ریزی شهری، طراحی شهری و طراحی مسکن
- تقسیم بندی مجموعة شهر
21 ، 2 مسایل و سیاستهای عمدة برنامه ریزی شهری
- اصول عمدة طراحی مسکن
دانلود مقاله بررسی شهرستان یزد