نگاهی به فرماندهی امام علی در جنگ‌های دوران خلافت

اختصاصی از سورنا فایل نگاهی به فرماندهی امام علی در جنگ‌های دوران خلافت دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

موضوع پروژه: نگاهی به فرماندهی امام علی در جنگ‌های دوران خلافت  

فایل: ورد و پی‌دی اف

58صحفه همراه با منابع

 شامل پنچ  فصل

فصل اول شامل: مفدمه،بیان مساله ، مبانی نظری،اهمیت تحقیق، اهداف تحقیق و .......

فصل دوم : بررسی جنگ جمل

فصل سوم: بررسی جنگ صفین

فصل چهارم:بررسی جنگ نهروان

فصل پنجم:نتیجه‌گیری

قیمت:7000 تومان

..............................................................................................................................

قسمتی از مقدمه فایل:

جنگ فقط به منظور دفاع نیست بلکه با نگرش به انواع جهاد- که عبارت از جهاد دفاعی و جهاد ابتدایی است درمی‌یابیم که جنگیدن گاه در مقام دفاع است در مقابل دشمن مهاجم و گاهی برای اشاعه قوانین الهی و جلوگیری از ستم ظالمان و انتشار بینش توحیدی و در نتیجه برچیدن بساط ریشه‌های کفر و شرک و الحاد و ستمکاری در جهان است.

جهاد در اسلام بر دو قسم است، الف: جهاد ابتدایی که بنابر نظر عموم فقهای شیعه فقط در زمان امام معصوم (ع) و با امر او انجام شده و غیر مسلمانان را دعوت به اسلام می کند. ب: جهاد دفاعی که هرگاه مرز و سرحدات یک کشور اسلامی مورد تجاوز قرار بگیرد یا حقوق آنان پایمال شود بر همگان (اعم از زن و مرد ـ کوچک و بزرگ) واجب است با هر وسیله دفاعی از آن دفاع نمایند.

 از منظر دینی و سیاسی امام علیه السلام ، جنگ و جهاد نه ذاتی و قاعده، که امری عرضی و اضطراری است. حضرت همین نگاه به جنگ را به شخص پیامبراکرم صلی الله علیه و آله نسبت می‌دهد؛ می فرماید:

« پیامبر صلی الله علیه و آله مانند طبیبی سیّار بود که نخست مرهم و داروهای عادی را برای درمان زخم و مریض خود به کار می بست و در صورت نیاز و ضرورت، به داغ کردن محل زخم می پرداخت».

همچنین امام علی علیه السلام آن را از بدترین رسوم آیین جاهلیت برمی شمارد: «أنتم معشر العرب علی شرِّ دینٍ... تسفکون دماءَکم»

حضرت در منشور معروف حکومتی خویش به مالک اشتر، وی را از هرگونه خون ریزی و بنیان نهادن حکومت بر جنگ و جدال، به شدت نهی می کند:

 «ایّاکَ و الدماءَ و سفکها بغیر حلّها...» و لا تقوّینّ سلطانک بسفکِ دمٍ حرامٍ.»[1]

 نگاه عرضی به جنگ در مکتب علوی منحصر به عرصه های صلح و پیش از جنگ نمی شود، بلکه در مرحله جنگ و میدان کارزار نیز حضرت به این اصل خویش ملتزم بود؛ چنان که در جنگ صفّین، وقتی برخی از یاران حضرت به سبّ معاویه پرداختند، حضرت به آنان سفارش نمود که به جای دشنام، از خداوند پاس داری خون دو طرف متخاصم و رویش صلح را طلب کنند[2].
 حال این سؤال مطرح می شود که چه عاملی موجب شد حضرت از این قاعده دست بردارد و در دوره کوتاه پنج ساله حکومت خویش، در سه جنگ، نه با کفار و مشرکان، بلکه با افراد و گروه هایی در درون جامعه مسلمانان به نبرد بپردازد؟ آیا حضرت برای این جنگ ها دلایل کافی داشت؟ به دیگر سخن، مشروعیت و حقّانیت موضع امام علیه السلام را چگونه می توان اثبات کرد؟ شیعیان به دلیل پذیرش عصمت ائمّه، همه مواضع آنان را حق و مشروع می دانند، اما بعضی از صحابه در خود عصر امام علیه السلام در حقّانیت موضع امام علیه السلام تردید کردند و از شرکت در جنگ ها به نفع هریک از طرفین امتناع می ورزیدند که در تاریخ، از آنان به «قاعدین» نام برده می شود.[3] شاید امروزه تشکیکات قاعدین دوباره مطرح شود. در ادامه، به اجمال، به بررسی عوامل شروع جنگ و اثبات مشروعیت موضع امام علیه السلام می پردازیم:

ما اگر به سلوک و رفتار حضرت علی نگاه کنیم به جوهرهایی در رفتار ایشان بر می‌خوریم که ابدی است؛ یعنی تا انسان وجود دارد و تا حقیقت و شجاعت و عدالت و دوستی اینها هست این جوهرها وجود دارد. این جوهرها وقتی در این دنیای پیچیده مطرح می‌شوند باز منزلت خود را دارا هستند؛ مثلاً بحث عدالت. بعضی عدالت را تنها از زاویه اقتصادی مطرح می‌کنند. عدالتی که علی(ع) مطرح می‌کند یعنی فراهم‌شدن زمینه‌ای در جامعه تا اینکه هیچ‌کس احساس نکند استعدادش نمی‌تواند پویا و شکوفا شود. این تعریف شامل آموزش، تشکیل خانواده، مدیریت جامعه، بیان حق و حقوق و بسیاری زمینه‌های دیگر نیز می‌شود. در این تعریف از عدالت، انسان نباید احساس کند که در راه شکوفایی استعدادش منع و مانعی وجود دارد. حاکم اسلامی وظیفه‌‌اش این است که به‌عنوان تحقق عدالت این موانع را از جلوی انسان‌ها بردارد. حتی این عدالت در عرصه دین نیز مطرح می‌شود.

 

 

مقاله اصول جنگ - نگرشی جدید به جنگ‌های صدر اسلام

اختصاصی از سورنا فایل مقاله اصول جنگ - نگرشی جدید به جنگ‌های صدر اسلام دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)

تعداد صفحات:119

فهرست مطالب:

اصول جنگ    1
علی علیه السلام و صلح    19
الف – اهداف جنگ    23
اهداف جهاد    47
اهمیت جهاد    61
نقش فرماندهی در جنگ:    65
خطبه های نهج البلاغه    91
نامه های نهج البلاغه    113
منابع:    118

اصول جنگ
نگرشی جدید به جنگ‌های صدر اسلام
اصل تامین
تامین در لغت به معنای در امن قرار دادن و حفظ کردن چیز یا شخصی است.
یکی از اصول جنگ، دربعد عملیاتی و تاکتیکی نیز ‹‹ تامین ›› نام گرفته و چنین تعریف شده است:
کلیه  اقداماتی که به طور مستقیم و همه جانبه به منظور حفاظت یگان درمقابل دیده شدن، لو رفتن، مداخله،جاسوسی، غافلگیر شدن، خرابکاری و اقدامات ایذایی یا مختل کننده دشمن انجام می‌گیرد.
اصل تامین در بین اصول جنگ، جایگاه ویژه ای دارد، زیرا لازمه حتمی و جزء لاینفک اجرای موفقیت آمیز سایر اصول، و درنتیجه موفقیت در صحنه نبرد است و بدون رعایت این اصل، سایر اصول جنگ، آسیب پذیر و بی حاصل خواهند بود.
از این رو، نیروها مجری این اصل در یک یگان عملیاتی، باید آموزش دیده ترین،  زبده ترین و کا آزموده ترین نیروها باشند تا به خوبی بتوانند از ایفای این وظیفه حساس و مهم بر آیند.
پیشینه تاریخی
از گذشته‌های بسیار دور، توجه به امنیت نیروهای جنگی، امری با اهمیت تلقی شده و استفاده از شیوه‌های تامینی د رحالت‌های مختلف نبرد معمول بوده است.
یکی از روش‌های تامین که در بین ملل مختلف رایج بود. استفاده از قلعه‌ها و دژهای بلند نظامی بود که سپاهیان را در برابر حمله دشمن محافظت می‌کرد. در مواضعی از این حصارها، سنگرها و برج‌های دیده بانی بود.
حفر کانال و خندق، زدن خاکریز، گذاشتن موانعی مانند تنه درختان تنومند پیرامون محل استقرارسپاهیان، ازشیوه‌های تامین یک لشکر به ویژه در شب به حساب می‌آید.
در گذشته، درمورد انتخاب زمان و مکان نبرد، برخی تدابیر امنیتی رعایت می‌شد. به عنوان مثال زمان آغاز نبرد. بعد از ظهر انتخاب می‌شد تا اگر لشکر در ادامه جنگ به مشکلی برخورد نمود، بتواند ازتاریکی شب جهت تجدید قوا یا عقب نشینی استفاده نماید  یا محل نبرد درنزدیکی آبادی و شهر انتخاب نمی شد، برای اینکه درصورت شکست، مورد تهاجم دشمن قرارنگیرد.
همچنین برای تامین خزینه، اسلحه خانه، آشپزخانه و زنان و کودکان، آنها را در وسط نزدیک قلب لشکر مستقر می‌کردند.
پس از اختراع و به کارگیری سلاح‌های گرم مانند تفنگ و توپ، یکی از راه‌های تامین و حمایت از نیروها ی در حال حرکت به سوی دشمن، یعنی پشتیبانی با آتش توپ از آنان، فراروی فرماندهان جنگ قرا ر گرفت. ناپلئون در به کار گیری این روش بسیار تاکید می‌ورزید.ناپلئون گمان می‌کرد که سربازان بدون داشتن این پوشش حفاظتی و قرارگرفتن در زیر آتش توپخانه دشمن، روحیه خود را به سرعت از دست داده و پا به گریز می‌گذارند. ناپلئون در به کارگیری توپخانه به شدید ترین وجه تاکید داشت و به نظر وی تنها اثر عظیم آتش توپخانه بود که می‌توانست نتیجه قطعی را به همراه داشته باشد.
اصل تامین درقرآن و سنت
دو منبع سرشار و بی پایان قرآن و سنت، به کارگیری اصل تامین و تدابیر امنیتی به هنگام نبرد را از نظر دور نداشته و در موارد متعدد و با تدابیر گوناگون، رزمندگان اسلام را در به کار بستن آنها توصیه نموده است.برخی از آن روشها و موارد عبارتند از:
اول، نحوه خواندن نماز در میدان نبرد
کیفیت خواندن نماز در جبهه، که یکی ازشیوه‌های اجرای اصل تامین به شمار می‌آید، به این صورت است که مسلمانان دو دسته شده، عده ای در حالی که مسلح هستند به نماز جماعت می‌ایستند و عده ای مامور تامین و حفاظت دیگران می‌شوند.
دسته اول پس از آنکه رکعت اول را به جماعت برگزار نمود، رکعت دوم را به صورت فرادی می‌خواند و نماز را به پایان می‌برد. آنگاه مشغول حفاظت شده و دسته دوم با سلاح به  جماعت  در  رکعت  دوم امام ادامه می‌دهند و رکعت دوم خود را به فرادی می‌خوانند و امام تامل می‌کند تا با آنها سلام نماز را  بدهد.
البته اگر جنگ شدت گرفت وامکان خواندن نمازخوف نبود و تامین جمعی ضرورت پیدا کرد. برای برقراری تامین، می‌توان نماز را در حین نبرد، پیاده یا سواره، بدون بسیاری از شرایط و حتی با اشاره بر پا داشت و این خود از اهمیت اصل تامین در جنگ حکایت دارد.
دوم: مقدم داشتن زره پوشان
امام علی ( ع ) یکی از شیوه‌های تامین جمعی درصحنه نبرد را، مقدم داشتن صفوف زره داران بر صفوف بی زره‌ها معرفی می‌کند... به عبارت دیگر، زره داران را موظف به حمایت و تامین بی زره‌ها می‌نماید. امروزه پیشروی نیروهای پیاده تحت حمایت تانک‌ها و نفر برهای زرهی را می‌توان به عنوان مصداقی از این فرمان حضرت دانست که:
‹‹فقد موا الدارع و اخروا الحاسر ››
پس زره دار را جلو قرار دهید و بی زره را در عقب
سوم: تامین پرچم
در جنگ‌های قدیم، بر افراشته بودن پرچم یک لشکر سمبل پایداری و سرنگونی آن از نشانه‌های شکست به شمار می‌رفت. لذا آن را به دست افرادی شجاع،  نیرومند  و  کار آزموده می‌سپردند و افرادی زبده را جهت تامین، پیرامون آن مستقر می‌ساختند. علی (ع ) اهمیت و چگونگی تامین پرچم را اینگونه تبیین می‌فرماید: پرچم خود را از جای حرکت نداده ( آنرا برافراشته دارید )، دورش را خالی نکنید، و آن را به دست هر کس ندهید مگر به دلاوران و کسانی که شما را ازهر پیشامدی مانع می‌شوند و از آنچه که حفظ و نگهداری آن  لازم  است،  دفاع می‌نمایند، زیرا کسانی که بر بلاها و سختی‌ها شکیبا هستند، آنانند که به اطراف پرچم دور زده، آن را از راست و از چپ و عقب و جلو نگهداری می‌نمایند. از آن عقب نمی افتند که ( به دشمن ) تسلیم نمایند و بر آن پیش نمی گیرند که آن را تنها گذارند.
اهداف تامین
اصل تامین، اهداف خاصی را تعقیب می‌کند که به طور مختصر به آنها اشاره می‌کنیم:
اول: حفظ قدرت و توان رزمی
علاوه بر نقش تعیین کننده عوامل روحی – معنوی، حیات و موجودیت عملیاتی یک یگان در گرو وجود دو عامل است: تدبیر واندیشه نظامی، قدرت و توان رزمی.
قدرت و توان رزمی با در ختیار گرفتن سلاح‌های پیشرفته روز و مانورهای حساب شده نظامی به دست می‌آید. پس از تحصیل قدرت، نکته مهم این است که چگونه این قدرت و توان به دست آمده را در صحنه نبرد حفظ و در نتیجه حداکثر استفاده را از آن، جهت دست یابی به اهداف مورد نظر ببریم.
در میان اصول جنگ، اصلی که می‌تواند قدرت و توان رزمی را به عنوان مهم ترین هدفش حفظ نماید، اصل تامین است.
دوم: حفظ آزادی و ابتکار عمل
آزادی و ابتکارعمل، به یک فرمانده فرصت انتخاب و به کارگیری بهترین و موثرترین تاکتیک‌ها را می‌دهد. با این کار، دشمن را در موضع انفعالی قرارداده و به انجام عکس العمل‌های نسنجیده وخام وادار می‌کند، لذا قدرت تصمیم گیری از او سلب شده، دچار سرگردانی و بلاتکلیفی می‌گردد.
یکی از اهداف اصل تامین، حفظ آزادی و ابتکار عمل است، زیرا با دادن پوشش اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی که در پرتو عمل به اصل وتامین حاصل می‌شود.از یک طرف دشمن از قصد وهدف یگان مطلع نیست، لذا نمی تواند تصمیم و واکنش مناسب را اتخاذ کند، و از طرف دیگر، اطلاعات لازم را جهت در دست گرفتن ابتکار عمل در اختیارندارد.
سوم: کاهش آسیب پذیری
با رعایت اصل تامین، درصد آسیب پذیری یک یگان عملیاتی، چه در زمینه نیروهای انسانی و چه در زمینه امکانات و تجهیزات بسیار کاهش می‌یابد.
چهارم: تضمین عدم غافلگیری
کسب اطلاعات لازم از موقعیت دشمن و حفظ هوشیاری، دقت و آمادگی رزمی که از لوازم و شرایط اصل تامین به شمار می‌رود و همچنین اتخاذ شیوه‌های اجرای اصل تامین به ویژه در حالت پدافند، از غافلگیر شدن توسط دشمن جلوگیری می‌کند، لذا یکی از اهداف مهم اصل تامین، تضمین عدم غافلگیری است.
پنجم:  ناکام  گذاشتن دشمن درکسب اطلاعات وشناسایی مناطق خودی کسب اطلاعات، یک مساله دو جانبه است، هم چنان که ما به روش‌های گوناگون در پی کسب اطلاعات لازم از وضعیت دشمن هستیم. دشمن نیز به این کاردست می‌زند. برای آنکه دشمن را در دست یافتن به این اطلاعات ناکام سازیم، باید اصل تامین را به دقت پیاده کرده، با استفاده از شیوه‌های مناسب تامین، راههای نفوذ کسب اطلاعات توسط دشمن را مسدود نماییم.

شیوه‌های تامین
برای دستیابی به اصل تامین، شیوه‌های مختلفی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
1-    برقراری عوامل تامین
2-    شناسایی و کسب اطلاعات
3-    ضد شناسایی و حفاظت اطلاعات
4-    برقراری سدهای  موانع
5-    عملیات ممانعتی
6-    سرعت در حرکات و اعمال
7-    داشتن احتیاط مناسب و متحرک
8-    پراکندگی
1-    برقراری عوامل تامین
تامین امنیت  یک  یگان  نظامی، در آفند و پدافند از راه عوامل مختلفی  صورت می‌پذیرد.
الف: آفند.
در آفند، عوامل تامینی  عبارتند  از  نیروهای  گشتی  – شناسایی، طلایه دار، جلوه دار، پهلودار، عقب دار، که ما به اختصاربه برخی از مصادیق به کارگیری این عوامل در جنگ‌های صدر اسلام می‌پردازیم.
در جنگ‌های صدر اسلام. پیش فرستادن بخشی از نیروها به فرماندهی فردی کارآزموده به سوی دشمن، شیوهای  معمول  بوده  است.  این گروه که از  آن  به ( مقدمه الجیش ) تعبیر می‌شد، دارای یک نیروی تامینی به نام ‹‹طلیعه ›› بود که تقریبا" همان وظایف نیروهای اطلاعاتی – شناسایی و دیدبانان امروزی را به عهده داشته است.
برای نمونه، پیامبر اکرم (ص ) در جنگ خیبر، ‹‹ عبادبن بشر ›› و در جنگ حنین، ‹‹ خالد بین ولید ›› را به همراه گروهی به عنوان پیشاهنگ ( نیروی جلودار) اعزام نمود. حضرت علی (ع ) نیز در جنگ صفین ‹‹زیاد بن نضر ›› و ‹‹شرح بن هانی ›› را باسپاهی دوازده هزار نفره و به عنوان مقدم الجیش به سوی سپاهیان معاویه گسیل داشت. امادر عین حال پیامبر اکرم (ص ) به هنگام آرایش سپاه متناسب با صحنه نبرد، از تامین عقب لشکر و موضعی که برای نبرد انتخاب می‌نمود، هرگز غفلت نمی ورزید. نمونه کامل آن، انتخاب چنین روشی در جنگ احد بود. حضرت با انتخاب گروهی تیر انداز ویژه و استقرار آن‌ها درموضع نفوذ احتمالی دشمن عقب لشکر را مورد حفاظت و تامین قرار داد. گرچه این نیروها به وظیفه خود عمل نکردند.
همچنین نقل است که علی ( ع ) در جنگ جمل، ‹‹ هند مرادی جملی ›› را بر ساقه سپاه گماشت.
ب – پدافند
استقرار نیروهای تامینی، یکی از شیوه‌های اجرای اصل تامین درپدافند است. این نیروها از طریق دید بانی، اعزام گشتی و مراقبت و نگهبانی خطوط پدافندی را تامین می‌کنند و مابه اختصار به مصادیق این شیوه‌ها در جنگ‌های صدر  اسلام می‌پردازیم.
دیدبانی به معنای تحت نظر داشتن منطقه استقرار دشمن است. علی ( ع ) در باره چگونگی استقرار دیدبان می‌فرماید:
‹‹برای خودتان در بلندی کوهها و میان تپه‌های مسطح، پاسبانان و دیده بان‌ها بگذارید تا دشمن از جایی که می‌ترسید یا از جایی که ایمن هستید، به طرف شما نیاید ( حمله نکند ) ››
گشتی‌های تامینی، وظیفه جلوگیری از نفوذ دشمن و جلوگیری از غافلگیری و به کمین افتادن نیروهای خودی را به عهده دارند.
گشتی‌های شناسایی – رزمی امروزی کاری مشابه با ‹‹ طلایع ›› در جنگ‌های صدر اسلام را برعهده دارند.
امیر مومنان علی ( ع ) وظیفه تامینی طلایع را این گونه بر می‌شمارد:
‹‹ نیروهای گشتی و افرادی مسلح باید دراطراف ( موضع پدافندی یا محل استقرار لشکر )، بیشه‌ها و تپه‌ها موضع بگیرند، تا نیروها را از گرفتار شدن در کمین دشمن محافظت نمایند››.
2-    شناسایی و کسب اطلاعات
داشتن اطلاعات کافی و دقیق از وضعیت زمین، جو و دشمن، نقشی مهم درتامین یک یگان رزمی دارد ولازمه رسیدن به این اطلاعات، وجود یک سازمان اطلاعاتی در یگان رزم است.